«سایه‌ها» از اعتیاد می‌گوید

در همین زمینه، شبکه رادیویی سلامت از مهر امسال با طراحی برنامه‌ای با ساختار تعاملی به نام «سایه‌ها» تلاش داشته نقش تربیتی خانه و خانواده را به عنوان محیطی که فرزندان بیشترین وقت خود را در آن می‌گذرانند، برجسته کند؛ این برنامه روزهای جمعه هر هفته با انتخاب یک موضوع و طرح پرسش‌های مختلف در قالب تعاملِ افراد بهبود یافته با کارشناسان، مباحث مطرح شده را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.

این برنامه از تولیدات گروه سلامت اجتماعی شبکه رادیویی سلامت است. سارا شریفی، تهیه‌کنندگی و سردبیری این برنامه را به عهده دارد. تحصیلات او در رشته روان‌شناسی عمومی است. وی درباره اهداف تولید این برنامه می‌گوید: «هدف ما از تولید برنامه سایه‌ها، آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها از عوامل گرایش به اعتیاد، مراحل وابستگی، آمادگی برای درمان و درمان نهایی بود؛ اما سعی کردیم این بار به شیوه‌ای متفاوت، انتقال پیام و تاثیرگذاری اتفاق بیفتد. همان‌طور که می‌دانید مسأله اعتیاد به مواد مخدر، اکنون بیشتر خانواده‌ها را درگیر کرده و از طرفی نقش خانواده در گرایش و ترک اعتیاد بسیار مهم و تاثیرگذار است؛ بنابراین با توجه به این موضوع برنامه را طراحی کردیم.»

وی می‌افزاید: «موضوع برنامه سایه‌ها، اعتیاد و افزایش آگاهی خانواده‌ها در این زمینه بوده و اهمیت موضوع به این دلیل است که بسیاری از نوجوانان، جوانان و خانواده‌ها به دلیل نداشتن اطلاعات کافی و نداشتن آگاهی در این زمینه دچار مشکل و آسیب‌های اجتماعی جبران‌ناپذیر می‌شوند. اعتیاد یک بیماری است که فرد می‌تواند بیماری‌اش را درمان کند؛ اما باید بدانیم اعتیاد بیماری مزمنی است که آسیب‌زننده است؛ بنابراین درمان آن کار سخت و دشواری است، ولی شدنی است.»

به گفته شریفی، برنامه سایه‌ها به لحاظ ساختار جزو برنامه‌های تعاملی محسوب می‌شود؛ یعنی به همراه شنونده‌ها و مخاطبان ساخته می‌شود. ما در این برنامه، شبیه‌سازی یک گروه درمانی را داریم. در واقع یک گروه داریم با یک درمانگر؛ گروه داستان زندگی خود را بازگو می‌کنند و مخاطب از خلال پرسش‌ها و جواب‌هایی که بین درمانگر و گروه رد و بدل می‌شود، پیام را دریافت می‌کند. شریفی تصریح می‌کند: «سایه در روان‌شناسی یونگ، بخش تاریک شخصیت هر انسانی است یا به بیان ساده‌تر، باکتری شخصیت محسوب می‌شود و نام این برنامه از این مفهوم وام گرفته شده است.»

این تهیه‌کننده رادیو سلامت می‌افزاید: «گروه هدف برنامه سایه‌ها، معتادانی که موفق به ترک نشده‌اند و پدران و مادرانی که نوجوان، جوان یا فرد معتاد دارند، است. کودکان و خود نوجوانان مخاطب این برنامه نیستند. اعضای گروه افرادی هستند که سال‌ها درگیر اعتیاد بودند و در حال حاضر پاک هستند، از این رو انتخاب و گزینش این افراد و دعوت به برنامه کار بسیار مشکلی است. در این برنامه یک فضای تعاملی شکل داده شده تا شنونده‌ها پرسش‌های خود را با کارشناس برنامه مطرح و پاسخ‌های درست را دریافت کنند. البته در این برنامه مراقب هستیم این پیام منتقل نشود که ترک کردن کار ساده و آسانی است. تمام افرادی که در برنامه حضور پیدا می‌کنند، بهترین سال‌های عمرشان را از دست دادند؛ به همین دلیل سوال‌های برنامه بر اساس شرح حال زندگی آنها و موضوع انتخاب شده، طراحی و در ساختار تعاملی میان بهبودیافته‌ها و درمانگر ضبط و پخش می‌شود.»

شریفی معتقد است: تحصیلاتش در روان‌شناسی عمومی خیلی در طراحی برنامه «سایه‌ها» کمک کرده و حضور کارشناسان با تجربه در افزایش کیفیت برنامه موثر بوده است. گر چه این برنامه جمعه شب‌ها پخش می‌شود، اما خوشبختانه با استقبال فوق‌العاده شنونده‌ها روبه‌رو شده است. حتی خیلی از مخاطبان پیامک داده‌اند که برنامه را ضبط می‌کنند و این برای او بشدت تشویق‌کننده و دلگرم‌کننده بود.

وی تصریح می‌کند: «یک تهیه‌کننده و سردبیر در برنامه‌های تخصصی یا یک برنامه‌ساز علمی باید پیام را طوری طراحی کند که برای مخاطبان قابل درک باشد تا فرآیند انتقال بدرستی صورت بگیرد و البته نوع انتخاب موضوعات و طراحی برنامه‌ها در شبکه‌های تخصصی، متفاوت با شبکه‌های عمومی است. شاید چنین برنامه‌ای که به دور از محدودیت‌های رایج تولید می‌شود در شبکه‌های اینچنینی به نوع دیگری باید تولید و طراحی شود.»

رقیه بقائی