بایدها و نبایدهای تحلیل‌های مذاکراتی

با این‌که هنوز محتوای توافق احتمالی رسانه‌ای نشده، ولی گمانه‌زنی‌ها درباره این توافق، حاکی از تفاوت نگاه‌های داخلی به چنین توافقی است و درحالی‌که برخی، اظهارات نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی را گواه بر تامین منافع ملی کشورمان در توافق احتمالی پیش‌رو می‌دانند، هستند دیگرانی که هشدار می‌دهند، ممکن است اظهارات نتانیاهو و اختلافات وی با اوباما، جنگ زرگری بوده و فقط برای فشار بیشتر بر دیپلمات‌های کشورمان برای پذیرش بندهایی از توافق که مورد قبول کشورمان نیست، صورت گرفته باشد.

نگاه خوشبینانه به تحولات اخیر در گفت‌وگوها حاکی است که عصبانیت نتانیاهو از پیشرفت مذاکرات، نمایی واضح از شکست تندروها بوده و بنابراین توافقی در حال دستیابی است که برای ایران، «خوب» محسوب می‌شود.

با وجود این نگاه‌های انتقادی تکیه بر این فرض کلیدی دارد که سابقه همراهی تل‌آویو و واشنگتن بیشتر از آن است که بتوان جنجال اخیر بر سر نطق نتانیاهو در کنگره را باعث ذوق‌زدگی دانست و با استناد به آن، از برخی ملاحظات در روند مذاکرات غافل شد.

چنین است که فارغ از درستی یا نادرستی این تحلیل‌ها که خود نیازمند بررسی دقیق‌تر است، باید این نکته را مورد توجه قرار داد که طرح هر یک از آنها می‌تواند تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان را برای درک دقیق‌تر شرایط حاکم بر مذاکره یاری کرده و تصویری مناسب از برداشت افکار عمومی در کشورمان نسبت به رفتارهای طرف مقابل در مذاکرات ارائه کند البته این به‌شرطی است که هر تحلیلی به‌دور از نگاه‌های حزبی و جناحی و فقط با در نظر گرفتن ملاحظات امنیت ملی و منافع عمومی ارائه شده و تحلیلگران چه در نقد شرایط حاکم بر گفت‌وگوهای هسته‌ای و چه حمایت از آن، قصد ماهی‌گیری سیاسی یا انتخاباتی از آب گل‌آلود مذاکرات نداشته باشند.

بی‌تردید چنان‌که دیپلمات‌های کشورمان تاکنون بارها تاکید کرده‌اند، نقد علمی مذاکرات و بویژه بدبینی به طرف مقابل گفت‌وگوها، نه فقط تضعیف‌کننده تیم مذاکره‌کننده نیست، بلکه می‌تواند فضا را برای تشخیص حربه‌های مذاکراتی 1+5 شفاف‌تر کند، اما این به‌شرطی است که منتقدان یا حامیان مذاکرات نخواهند به نام نقد یا دفاع از تیم هسته‌ای، با رقبای سیاسی داخلی تسویه‌حساب کنند که این قبیل تفرقه‌افکنی‌ها، خود خطری بزرگ برای توافق احتمالی محسوب می‌شود.

مصطفی انتظاری‌هروی - گروه سیاسی