نبرد با مرگ در بلندی‌های ساکا

روز حادثه

ساعت حدود 11 و 30 دقیقه جمعه دهم بهمن بود که ریزش بهمن در دامنه ارتفاعات دشت هویج قله ساکا (یکی از قلل معروف بخش لواسانات) سبب شد 12 نفر از کوهنوردان در میان انبوهی از برف مدفون شوند، به طوری که در دقایق اولیه، کار نجات و امدادرسانی بسیار سخت شده بود. وقتی شرایط جوی بعد از ریزش بهمن مساعد شد گروه کوهنوردان همت شمیران که در آن اطراف بودند کار جستجو و نجات را آغاز کردند و توانستند 11 نفر را نجات دهند، اما یک نفر در بین حادثه‌دیدگان جان باخته بود.

حدود ساعت 19 عملیات امدادرسانی به حادثه‌دیدگان بهمن با تلاش نجاتگران آتش‌نشانی استان تهران به پایان رسید تا کوهنوردی در استان تهران یک‌بار دیگر با حادثه تلخ به پایان برسد.

حسین درخشان سخنگوی سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر پس از بررسی جزئیات حادثه به ایسنا می‌گوید: ساعت 11 روز جمعه دو تیم کوهنوردی به نام‌های شقایق و یاران به صورت مشترک اقدام به صعود به قله ساکا می‌کنند که در ارتفاع 3300 متری با بهمن رو‌به‌رو شده و 12 نفر گرفتار می‌شوند. خوشبختانه تیمی از گروه کوهنوردی دیگری که در نزدیکی حادثه بود بلافاصله به کوهنوردان حادثه‌دیده امدادرسانی می‌کند و تعدادی از افراد گرفتار در بهمن با کمک کوهنوردان حاضر در منطقه از حادثه نجات پیدا می‌کنند، اما متاسفانه یکی از کوهنوردان که پزشک بود، جان خود را از دست می‌دهد. تیم کوهنوردی همت شمیران ازجمله گروه‌های صعودکننده به قله ساکا با شنیدن فریاد افرادی که طلب کمک می‌کردند، متوجه سقوط بهمن در ارتفاع پایین‌تر از محل حضور خود می‌شوند.

به گفته وی، کوهنوردان دیگر دچار صدمات جزئی در ناحیه کتف و اندام‌ها می‌شوند، اما علت وقوع بهمن چه بود، پرسشی است که درخشان درباره آن توضیح می‌دهد: بررسی‌ها نشان داد در حدود ارتفاع 3300 متری کوهنوردان دچار بهمن پودری می‌شوند و این در حالی است که بهمن پودری در اثر بارش زیاد و باد حرکت کرده و به دلیل ایجاد آمبولی در ریه بسیار خطرناک‌تر از بهمن‌های دیگر است.

مجید حسین‌پور دبیر کمیته جستجو و نجات فدراسیون کوهنوردی نیز درباره اتفاقات اخیر بویژه در ارتفاعات تهران به جام‌جم می‌گوید: شرایط جوی امسال در ارتفاعات نامناسب است. بارش‌ها مداوم نیست و وقتی با فاصله باشد برف کهنه و برف تازه مشکلاتی را برای صعود به ارتفاعات به وجود می‌آورد. برف تازه روی برفی که یخ زده است، می‌نشیند و همین عامل احتمال وجود بهمن را در ارتفاعات، زیاد می‌کند. در صورت آگاهی نداشتن از این موقعیت‌ها و شرایط جوی ممکن است کوهنوردان به ریزش بهمن کمک کنند که این کار خطرات زیادی برای آنها دارد.

حسین‌پور در پاسخ به این پرسش جام‌جم که آیا قبل از رفتن کوهنوردان به ارتفاعات اطلاع‌رسانی دقیق صورت می‌گیرد یا خیر؛ می‌گوید: ستاد اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان، اخبار را بطور مرتب روی سایت قرار می‌دهد. در صبح روز حادثه خود من در رادیو ورزش بودم و از طریق برنامه کوهستان خطاب به شنونده‌های برنامه، خطرات کوهنوردی در ارتفاعات تهران را به سبب بارش پنجشنبه شب اعلام کرده بودم. در قوانین کوهنوردی آمده است 72 ساعت بعد از بارش کسی نباید به کوه برود. متاسفانه گروه 12 نفره در روز حادثه در میان بارش به ارتفاعات رفته بودند.

حسین‌پور به اشتباهات رایج در کوهنوردی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی تصور می‌کنند با کفش و لباس شیک و عصای کوهنوردی می‌توانند کوهنورد شوند در صورتی که این برداشت‌های ذهنی افراد نسبت به این ورزش است. باید درباره آموزش کوهنوردی فرهنگ‌سازی شود، دست‌کم این‌که افراد قبل از سفر پای دامنه‌ها به هشدارهای فدراسیون یا هیات‌های کوهنوردی مربوط توجه کنند.

مسئول ستاد اطلاع‌رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان درباره کارهایی که برای کاهش خطرات در سطح ارتفاعات شمال تهران انجام شده است، می‌گوید: ما ده ایستگاه داریم که عمر این ایستگاه‌ها به هشت سال رسیده است. در این مدت بارها دوستداران طبیعت بویژه کوهنوردان را از شرایط جوی آگاه کرده‌ایم، اما متاسفانه هنوز یک عده، کوهنوردی را فقط در حد یک تفریح تلقی می‌کنند. آنها با آمدن پای ارتفاعات به یکباره هوس بالا رفتن از کوه و فتح قله به سرشان می‌زند و اصلا به شرایط جوی کاری ندارند.

مسئولان و مردم دنبال پیشگیری

هفته پیش در یکی از حادثه‌های کوهنوردی پیکر یکی از سه کوهنورد مفقود شده در ارتفاعات شمال تهران با تلاش نجاتگران جمعیت هلال احمر شمیرانات و امداد کوهستان و آتش‌نشانی تهران کشف می‌شود. این کوهنورد در ارتفاعات گردنه کلکچال به دلیل بارش برف و بوران شدید و همراه نداشتن تجهیزات مناسب کوهنوردی مفقود شده بود. حسین‌پور درباره این اتفاق می‌گوید: متاسفانه ناآشنایی به محیط و قوانین کوهنوردی علت از دست رفتن جان این هموطن‌مان بود. من تاکید می‌کنم خطرات بالقوه در کوه وجود دارد و بدون آشنایی و نداشتن تجهیزات کافی نمی‌توان به بهانه لذت بردن از طبیعت به کوه رفت.

حادثه دیگر در روزهای اخیر ورزش‌های زمستانی مربوط به اسکی است. سه نفر از اسکی‌بازان در پیست اسکی دربندسر بر اثر وقوع بهمن گرفتار می‌شوند که یک نفر از آنها جان خود را از دست می‌دهد. در این حادثه که صبح روز شنبه یازدهم بهمن در پیست اسکی دربندسر رخ داد، سه اسکی بازی که در شرایط آب و هوایی نامناسب به اسکی می‌پرداختند، به دلیل بی‌احتیاطی از مسیر اصلی و استاندارد پیست خارج شده و سبب به وجود آوردن بهمن شدند. پس از ریزش بهمن، دو نفر از این اسکی‌بازان زیر برف مدفون شدند که با اقدام فوری نیروهای امدادی و اعضای تیم‌های ملی اسکی حاضر در محل پیست و کمک‌رسانی از زیر بهمن خارج شدند، اما متاسفانه اسکی‌باز سوم پس از چند ساعت جان خود را از دست داد.

دبیر کمیته جستجو و نجات فدراسیون کوهنوردی برای تکرار نشدن این حوادث تلخ با اعلام این خبر که فدراسیون و هیات کوهنوردی تهران نشست اضطراری برای آسیب‌شناسی حوادث اخیر تشکیل داده است، ادامه می‌دهد: این اتفاقات پیش از هر نکته‌ای باید دقت و آگاهی را از کوهنوردی یا ورزش‌های زمستانی بویژه در ارتفاعات زیاد کند. مسئولان فدراسیون کوهنوردی، هیات‌های استانی و باشگاه‌های کوهنوردی باید زمینه مناسب را فراهم کنند، اما از سوی دیگر مردم دوستدار طبیعت و صعود به قله‌ها باید برای پیشگیری از حوادث قبل از هرگونه اقدامی با پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تعامل و همکاری داشته باشند.

افشین گیلانی / جام‌جم