خورشید کرامت به قم تابید؛دیار کریمه در تب و تاب حضور

بانوی کرامت، رنجیده از بی مهری مردمان و رنجور از بیماری فراقِ برادر وارد قم شد. در روزی که قمی‌ها فراموشش نمی‌کنند. ۲۳ ربیع‌الاول سال ۲۰۱ هجری قمری.

یک سال از فراق برادر گذشته بود. فراقی که خلیفه مکر بر خاندان رسول تحمیل کرده بود. حالا این خواهر بود که می‌خواست به تاسی از زینب کبری سفری را تا کوی برادر آغاز کند. سفری که بی مهری دوران و سختی روزگار نیمه‌ کاره‌اش گذاشت.

بانوی کرامت اطراف ساوه بیمار شد. بیماری که پس از سفر دور و دراز از مدینه، بی‌مهری‌های ددمنشان زمان و حمله عمال خلیفه عباسی به کاروان آن حضرت، امری دور از ذهن نبود. با این حال برخی منابع تاریخی صحبت از خوراندن سم به دختر موسی بن جعفر(ع) را هم به میان آورده‌اند.

حضرت معصومه(س) پس از شدت گرفتن بیماری، از همراهانش سراغ قم را می‌گیرد و دستور حرکت کاروانیان به سمت قم را صادر می‌کند. شهری که قبل از آن هم بسیار مورد توجه اهل بیت(ع) قرار گرفته بود.

داستان عشق به پیامبر(ص) و خاندانش میان ایرانیان از همان ابتدای ظهور اسلام بر سر زبان‌ها بود. سلمان نخستین ایرانی بود که به پیامبر اسلام و دین مقدس آن ایمان آورد و در این راه آن قدر ابراز محبت و ارادت نسبت به پیامبر(ص) کرد تا مدال افتخار «السلمان منا اهل البیت» را به خود اختصاص داد و گوی سبقت را در محبت به پیامبر و اهل بیتش از همه اعراب ربود.

در میان ایرانیان اما اهل قم همواره جایگاه خاص نزد این بزرگان داشته‌اند. هر علوی و شیعی مذهبی که از دست حکام جبار عباسی می‌گریخت امیدش ایران و شهر قم بود و به آنجا پناه می‌برد و سخت مورد حمایت مردم قرار می‌گرفت. در زبان ائمه اطهار(ع) بر شهر قم، آشیانه آل محمد(ص) و مأوای فاطمیون و جایگاه شیعیانشان اطلاق شده است و در روایتی اهل قم انصار و یاوران اهل بیت(ع) خوانده شده‌اند، شهری با این صفات، ‌ طبیعی است که به یکی از پناهگاه‌های عمده علویان تبدیل شود. همین است که بانوی کرامت نیز وقتی خود را در بیابانِ ستم عباسی‌ها تنها دید، عزم قم کرد.

نفحات حیات‌بخش این وجود مقدس از همان روزها تمام کوچه‌ها و خانه‌های قم را معطر کرد اما این بخت خوش برای قمی‌ها ۱۷ روز بیشتر طول نکشید و همان بیماری جان بانوی آب و آینه را گرفت. دختر موسی بن جعفر(ع) پس از غسل و کفن در باغ یکی از دوستداران اهل بیت(ع) به نام موسی بن خزرج که به باغ بلبلان معروف بود، به خاک سپرده شد.

ورود حضرت فاطمه معصومه(س) به شهر قم و دفن پیکر مطهر آن بانوی کبریا در این شهر، آثار و برکات فراوانی را به همراه داشت. تأثیر این واقعه تاریخی را می‌توان با مطالعه زوایای تاریخی این شهر به دست آورد. برکات این بانوی بزرگ در شهر قم آنگاه به اوج خود می‌رسد که بدانیم تأثیر وجود آن حضرت در تحولات تاریخی، فرهنگی، مذهبی، اجتماعی نه تنها در محدوده یک شهر بلکه گاهی در کل کشور بوده و این حضور موجب شده تا قم در بسیاری از تحولات کشور و جهان نقش بزرگی ایفا کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم، دو مسئله توجه سادات به شهر قم و مرکزیت علمی این شهر را از برکت حضور حضرت معصومه(س) در آن می‌داند.

حجت‌الاسلام محمدرضا کریمی والا در گفتگو با مهر با اشاره به برکات حضور حضرت معصومه(س) در قم می‌گوید: ورود ایشان موجب شد، امام زادگان، سادات و علویان بیشتری به این شهر روی آوردند به گونه ای که در طول تاریخ علما و مشاهیر شیعه به ‌این مکان مقدس توجه خاصی نشان داده، این سرزمین مقدس به عنوان یکی از مراکز فقهی و فرهنگی جهان اسلام و پایگاه مهم تشیع محسوب شد.

زکریا بن آدم، احمد بن اسحاق قمی، محمد بن حسن صفار قمی، علی بن حسین بن بابویه قمی، شیخ صدوق، احمد بن ادریس قمی و صدر المتالهین شیرازی از جمله بزرگانی هستند که وی برای اثبات شکل‌گیری یک حرکت علمی بزرگ در قم نام می‌برد.

وی ادامه داد: از برکات مزار مقدس بانوی دو عالم، حضرت معصومه(ع) در شهر قم، رونق گرفتن حوزه علمیه است که امروزه مجمع بزرگی از مراجع، آیات عظام و فقیهان و مجتهدان در این شهر نورانی و ملکوتی ایجاد شده است که مورد توجه جهانیان است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه قم می‌گوید رونق علمی شهر قم را امام صادق(ع) ده‌ها سال قبل از ورود حضرت معصومه(ع) به شهر قم، پیش بینی کرده و فرموده بود: «زمانی می‌رسد که از قم علم و دانش به دیگر شهرها از شرق تا غرب عالم منتشر می‌شود، تا جایی که این شهر اسوه و الگوی شهرهای دیگر گشته و هیچ کس در روی زمین باقی نمی‌ماند که از قم به او بهره‌های علمی و دینی نرسد تا آنکه زمان ظهور حجت خدا و قائم ما فرا رسد»

این رشد علمی همچنان رو به بالندگی بود تا در سال ۱۳۱۵ شمسی مرحوم شیخ عبدالکریم حائری پرچمدار علم و فضیلت از اراک به قم آمده و روحی تازه به کالبد این کانون فقاهت و معنویت دمید. اقبال آیت الله العظمی بروجردی به قم، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را در این شهر تسریع کرده و ورود مراجع و دانشمندان بزرگ شیعی و همراهی آنان با حرکت حوزه علمیه در شکوفائی آن نقش به سزایی داشت.

هم اکنون خیل عظیمی از طلاب و دانش پژوهان علوم اسلامی در این حوزه مقدسه به تحصیل و تدریس اشتغال دارند که با زعامت مراجع تقلید برنامه‌ریزی‌های خاصی برای توسعه و بارور کردن هر چه بیشتر علوم اسلامی و تخصصی کردن آن در حال انجام است که آینده روشن و بالنده‌تری را نوید می‌دهد.

۱۲۰۰ سال است قم به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های تشیع شناخته شده است. شهری که در طول ادوار مختلف تاریخی و با روی کار آمدن حکومت‌های مختلف هویت خود را حفظ کرده است. امروز با استقرار حوزه‌های علمیه و مراجعه طلاب از سراسر کشور و بیش از ۱۰۰ کشور جهان در این شهر می‌توان گفت قم پرچمدار تشیع در جهان است.

۱۲۰ میلیون شیعه در سراسر جهان و بسیاری آزادی‌خواهان امروز چشم به این شهر و بزرگان، مراجع و نخبگان دینی آن دارند. حضور طلاب خارجی که هر یک سفیرانی برای ترویج هستند، یکی از نقاط قوت شهر قم محسوب می‌شود. جریان‌های مهم فقهی و فلسفی تشیع در جهان امروز از شهر مقدس قم نشئت گرفته و طلابی که در این شهر تربیت می‌شوند توانایی ترویج تفکر شیعه در سراسر جهان را دارند.

همه اینها به برکت ورود بانویی است که بیست و سوم ربیع‌الاول سال ۲۰۱ هجری قمری، هر چند خسته و بیمار اما امیدوار به تداوم راه رسول خدا و برادرش رضا(ع) پا به این شهر گذاشت.