لولک و بولک؛ 50 سال محبوبیت

میزان شهرت و محبوبیت این دو شخصیت ماجراجو و بانمک با میزان شهرت شخصیت‌هایی مثل پلنگ صورتی مقایسه شده است. اهمیت این شهرت و محبوبیت بالا در آنجا آشکار می‌شود که این دو شخصیت دوست داشتنی حاصل دست و خلاقیت هنرمندان اروپای شرقی هستند. در تاریخ دنیای هنر، معمولا شخصیت‌های کارتونی انیمیشن‌های انگلیسی زبان (و بویژه محصولات کمپانی والت دیزنی) به محبوبیت کلانی در بین تماشاگران دست پیدا می‌کنند و کارتون‌های دیگر نقاط جهان برای رقابت با ‌آنها، با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. اما مجموعه تلویزیونی «لولک و بولک» در بسیاری از کشورهای جهان (و از جمله آمریکا) به شهرت بالایی دست پیدا کرده است. لولک و بولک دو برادر کنجکاو بازیگوش هستند که با شیرین‌کاری‌های خود، دردسرهایی برای خودشان و آدم‌های دور و بر خلق می‌کنند. این دردسرها در خانه و در محیط بیرون از آن رخ می‌دهد و آنها باید در طول ماجراها، به حل منطقی این دردسرها و مشکلات بپردازند. در همین رابطه، مجموعه ‌لولک و بولک‌حال و هوایی آموزشی هم به خودش می‌گیرد و صرفا یک کار سرگرم کننده و شاد برای کودکان و نوجوانان نیست.

استودیوی قدیمی فیلموو در لهستان تهیه‌کننده اصلی مجموعه است. در این استودیو طی دهه‌های مختلف، انیمیشن‌های سرگرم‌کننده و آموزشی زیادی تولید شده است. اما ‌ لولک و بولک، نگین درخشان استودیو به حساب می‌آید و کارهای دیگر آن، هیچ‌وقت به شهرتی در حد لولک و بولک دست پیدا نکردند. یکی از دلایل اصلی موفقیت و محبوبیت مجموعه در بی‌کلام بودن آن است و دیالوگی بین شخصیت‌های قصه رد و بدل نمی‌شود. از این نظر مجموعه شباهت نزدیکی به پلنگ صورتی پیدا می‌کند. در این حالت، موسیقی نقش مهمی در ماجراهای قصه به عهده می‌گیرد. بحث تولید مجموعه در سال‌ 1961 مطرح شد و اولین فصل آن ‌ سال 1963 پخش شد. این نسل در 13 اپیزود تهیه شد و استقبال بالای تماشاگران لهستانی باعث شد تا بلافاصله تولید فصل‌های بعدی آن در دستور کار تهیه‌کنندگانش قرار گیرد. تعداد زیادی انیماتور و فیلمساز وظیفه کارگردانی اپیزودهای فصل‌های مختلف مجموعه را به عهده گرفتند. هر فصل مجموعه با آن که نام لولک و بولک را در خود داشت، ولی با کلمات اضافه‌ای همراه بود تا تفاوت آنها را با هم نشان دهد. در کل ده فصل از این مجموعه تا سال 1986 تولید شد. اغلب این فصل‌ها دارای 13 قسمت بود. اما یکی دو فصل هم در 18 و 36 اپیزود ساخته شد و به نمایش درآمدند. به طور کلی، حدود 160 قسمت از مجموعه ‌روی آنتن رفت.

خالق اصلی دو شخصیت لولک و بولک یکی از هنرمندان سرشناس لهستانی به نام ولادیسلاو نخربسکی است. او با همکاری چند فیلمنامه‌نویس فعال تلویزیونی این شخصیت‌ها و ماجراجویی‌های آنها را گسترش داد. این انیماتور شخصیت‌های اصلی قصه را با الهام از شیرین‌کاری‌های دو پسر کوچکش نوشت. در دوران حکومت چپگرای لهستان، تبلیغات زیادی روی لولک و بولک صورت گرفت و آنها به صورت الگوی رفتاری بچه‌ها درآمدند. پوسترها، اسباب‌بازی‌ها و کتاب‌های مصور زیادی هم براساس این دو برادر تولید و روانه بازار شد.

در سال‌های اخیر، بازی‌های رایانه‌ای زیادی هم با الهام از این دو تهیه و تولید شده است. موفقیت کلان مجموعه لولک و بولک در دوران پس از فروپاشی رژیم کمونیستی لهستان هم ادامه داشت. اما هیچ وقت این مجموعه نتوانست موقعیت منحصر به فرد خود در سال‌های نخست تولید را حفظ و تکرار کند. در حقیقت، با ورود لهستان به دنیای اقتصاد آزاد در دهه 90 میلادی، باورهای جامعه، مردم و هنرمندان هم تغییر کرد. حتی در دوران جدید، گروهی از منتقدان تلویزیونی از لولک و بولک به‌عنوان نماینده حاکمیت کمونیستی در دنیای هنر اسم برده و خواستار تحریم آن شدند. با وجود این، انیمیشن سرگرم‌کننده لوک و بولک هنوز هم جایگاه ویژه‌ای در بین آثار کارتونی کشور لهستان دارد و به نوعی معروف‌ترین و محبوب‌ترین آنها به شمار می‌رود. یکی از دلایل اصلی این موفقیت، عدم تولید مجموعه‌ای در این حد و کیفیت در دوران پس از سقوط کمونیسم در لهستان است. برخی از منتقدان هنری در داخل کشور به این نکته اشاره می‌کنند که در کنار تمام شعارها و نفی هنرمندان فعال لهستان در دوران حکومت کمونیستی، طی دو دهه اخیر کار قابل توجهی از سوی خود انتقادکنندگان ارائه نشده است.

در قصه مجموعه، بولک برادر بزرگ‌تر آدم جسوری است که معمولا دست به کارهای خطرناک می‌زند. لولک که از او کوچک‌تر است، با احتیاط بیشتری عمل می‌کند و به همین دلیل، خرابکاری کمتری را مرتکب می‌شود. اما هر دوی آنها در پایان قصه هر اپیزود متوجه اشتباهات خود شده و سعی در جبران آنها دارند. در کنار این دو برادر، دختر کوچکی به نام تولا هم در برخی از ماجراجویی‌های قصه شرکت می‌کند. محبوبیت لولک و بولک در لهستان به قدری زیاد شد که دولت لهستان در سال 2011 و در حالی که سال‌ها از حکومت چپگراها بر کشور می‌گذشت، مجسمه‌های یادبود دو برادر را در یکی از شهرهای بزرگ لهستان نصب کرد و از آنها به عنوان گنجینه ملی کشور اسم برد. این اقدام مسئولان رسمی با استقبال گرم هنرمندان سینما و تلویزیون لهستان روبه‌رو شد، این در حالی است که محبوبیت لولک و بولک باعث شد تا حداقل سه فیلم بلند سینمایی هم براساس ماجراجویی‌های تلویزیونی‌شان ساخته شده و روی پرده سینماها برود. اولین فیلم سینمایی در این رابطه سال 1977 اکران عمومی شد و سومین آنها متعلق به سال 1986 است. با‌ آن که تولید مجموعه لولک و بولک به چند دهه قبل برمی‌گردد و مدت‌هاست ‌فصل تازه‌ای از ماجراجویی‌های این دو برادر ساخته نشده، ولی هنوز هم این انیمیشن جزو کارهای محبوب و تازه دوستداران کارتون‌های تلویزیونی است.

تی‌وی گاید / مترجم: کیکاووس زیاری