مهمانان دلاری

بعضی مواقع هم قوانین من درآوردی نحوه استخدام این خارجی‌ها بوده که دست و پای باشگاه‌ها را بسته و برای آنها دردسرساز شده. مثل امسال که تیم‌های کشتی و بسکتبال با موانعی روبه‌رو شده‌اند. با این حال با حرفه‌ای شدن باشگاه‌ها و لیگ‌ها استخدام این بازیکنان هم شکل حرفه‌ای‌تر و رسمی‌تر گرفته؛ هم کیفیت بازیکنان بالاتر رفته و هم پول‌هایی که هزینه می‎شود، شفاف اعلام می‌شود.

والیبال هنوز اسیر واسطه‌هاست

بیش از ده سال است باشگاه‌های والیبال در لیگ برتر از بازیکن خارجی استفاده می‌کنند. سال 1381 بود که باشگاه پیکان اولین بازیکن خارجی را استخدام کرد. با این حال هنوز رفت و آمد بازیکنان خارجی در والیبال خیلی حرفه‌ای نیست و این لیگ ایجنت رسمی ندارد.

این فصل از 14 تیمی که در لیگ حضور دارند، هفت باشگاه بازیکن خارجی گرفته است. میزان مشهد دو بازیکن دارد. پریرا، قطر پاسور تیم ملی آرژانتین است. باربرا هم پاسور اسپانیایی است که در لیگ‌های مختلف اروپایی بازی کرده است و یک سال هم در خدمت باشگاه پیکان بوده. متین ورامین با آندریاس یونانی وارد لیگ شده که تجربه بازی با تیم قهرمان لیگ یونان و لاتینای ایتالیا را دارد. پاسور سابق تیم ملی هلند هم که یک فصل در تیم کاله بازی کرد، امسال برای پیکان توپ می‌زند. شهرداری ارومیه با نیکلای نیکولف، بازیکن سابق تیم ملی بلغارستان قرارداد بسته. نیکلای که رابطه نزدیکی با سعید معروف دارد، دو سال برای متین ورامین بازی کرد و حالا با معروف به ارومیه رفته است. گنبدی‌ها هم که امسال دو تیم در لیگ دارند، برای هر دو بازیکن خارجی گرفته‌اند. تعاون، ریکاردو برزیلی و لچوف بلغاری را دارد. جواهری هم کاستر فنلاندی و ریکاردو ژاویر برزیلی را گرفته. البته ژاویر وزنش زیادی بالاست و شاید به کشورش برگردد. متیف بلغاری هم قرار است برای سایپا بازی کند.

بازیکنان خارجی در والیبال خیلی قیمت بالایی ندارند. متوسط پولی که به آنها داده می‌شود از 250 تا 700 میلیون تومان است. یعنی گران‌ترین آنها به اندازه ارزان‌ترین بازیکن تیم ملی ایران پول می‌گیرند. بیشتر این بازیکنان عمر بازی‌شان در اروپا تمام شده است و به همین دلیل است که حاضر می‌شوند با دستمزدهای پایین‌تر در ایران بازی کنند. البته در این چند سالی که والیبال ایران رشد کرده، بازیکنان بهتری تمایل پیدا کرده‌اند که به این لیگ بیایند. سال‌های قبل استخدام بازیکنان از رده خارج شده و مصدوم یکی از معضلات لیگ والیبال بود. هنوز هم تیم‌ها نگران هستند که بازیکنانی که می‌گیرند، در حدی که روی آنها تبلیغ شده، نباشد و پولشان را هدر داده باشند. شاید دلیل اصلی این نگرانی‌ها و معضلات نبود ایجنت رسمی باشد. بازیکنان خارجی والیبال از طریق دو سه واسطه به مربیان و سرپرستان تیم‌ها معرفی می‌شوند. دو واسطه در ارومیه هستند که بیشترین بازیکنان خارجی را به ایران آورده‌اند. یک نفر در تبریز، یک نفر در گنبد و یک نفر هم در آمل واسطه حضور بازیکنان خارجی در ایران هستند. یکی از بازیکنان سابق فوتبال ایران هم که ساکن بلغارستان است، اغلب بازیکنان بلغاری را به لیگ ایران معرفی کرده است. هیچ یک از این واسطه‌ها ایجنت رسمی فدراسیون بین‌المللی والیبال نیستند و به همین دلیل مبالغی که آنها از بازیکنان یا باشگاه‌ها می‌گیرند، شفاف نیست. روال کار این است که واسطه‌ها 5 درصد از بازیکن و 5 درصد هم از باشگاه بگیرند اما در بعضی مواقع درآمد آنها خیلی بیشتر است. دیده شده که بازیکن با واسطه توافق کرده است قرارداد 120 هزار دلاری با باشگاه ببندد ولی فقط 75 هزار دلار بگیرد. بقیه این پول سهم پشت پرده‌ای واسطه بوده. البته این اتفاق در مورد بازیکنانی می‌افتد که عمر بازی آنها به سر رسیده است یا مشکلات جسمانی دارند.

فوتبالی‌ها حرفه‌ای‌تر از همه

لیگ فوتبال ایران حرفه‌ای‌تر از دیگر لیگ‌هایش برگزار می‌شود و طبیعی است که خرید و فروش بازیکنان هم در آن به شیوه بهتر و رسمی‌تری انجام شود. اگر تا دیروز بیشتر بازیکنانی که به ایران می‌آمدند، بنجل بودند و باشگاه‌ها پول هنگفتی را بیرون می‌ریختند، حالا هم کمتر بازیکنان سطح پایین وارد لیگ می‌شوند و هم باشگاه‌ها با دید بهتری بازیکنان را انتخاب می‌کنند. برخلاف لیگ‌های دیگر در فوتبال ایجنت‌هایی که بازیکن خارجی وارد می‌کنند، همه کارگزاران رسمی فیفا هستند و مدرک هم دارند. آنها بیشتر خبرنگارانی هستند که به زبان‌های خارج تسلط دارند و باسواد هستند. این کارگزاران از کل مبلغ قرارداد 10 درصد می‌گیرند و همه چیز قانونی پیش می‌رود. البته دیده شده که بعضی از واسطه‌ها هم در جابه‌جایی بعضی از بازیکنان دخیل می‌شوند و مبلغی را هم از آنها می‌گیرند.

ابتدای فصل 28 بازیکن به ایران آمدند. بعضی از آنها ماندگار شدند و بعضی دیپورت. یک تعدادی هم اضافه شد. در کل امروز لیگ برتر فوتبال ایران 33 بازیکن خارجی دارد. باشگاه‌ها چند سالی است که هوشمند شده‌اند و با درایت بیشتری بازیکن جذب می‌کنند. دوره‌های قبل فقط کمیت اهمیت داشت اما حالا کیفیت بازیکنان درجه اهمیت بیشتری پیدا کرده‌ است. باشگاه‌ها از لیگ‌های گذشته عبرت گرفته‌اند؛ به سادگی نه هر بازیکنی را قبول می‌کنند و نه به هر بازیکنی پول هنگفت می‌دهند. چند سال پیش بود که استقلال و پرسپولیس دو بازیکن برزیلی استخدام کردند که گل‌نزن‌ترین مهاجمان این باشگاه لقب گرفتند. بعدها گفته شد که این دو سابقه بازی در هیچ باشگاهی را نداشته‌اند و یکی در برزیل کشاورزی می‎کرده و دیگری پرنده فروش بوده. اما با فعال شدن کارگزاران رسمی فیفا کمتر پیش آمده که این اتفاق تکرار شود. یکی دو فصل است که هیچ بازیکن خارجی در بدو ورود پول زیادی نمی‎گیرد. امسال عبدالله ویسی، سرمربی استقلال خوزستان سه بازیکن کشور مالی هر کدام با 50 هزار دلار استخدام کرده. بازیکنان جدید دیگر هم همین شرایط را دارند و گفته می‎شود گران‌ترین آنها بیش از 700 ـ‌600 میلیون تومان نمی‌گیرند. گران‌ترین بازیکنان خارجی ایران آنهایی هستند که سابقه بازی در لیگ را دارند و امتحان پس داده‎اند. ادینهو که سال قبل با مس کرمان آقای گل شد، امسال با قراردادی بالای یک میلیارد تومان به تراکتور سازی رفت. نیلسون دروازه‌بان پرسپولیس با این‌که از لیگ پرتغال به ایران آمده بود، سال اول قرارداد چشمگیری با این باشگاه نبست اما امسال او دو برابر فصل قبل پول گرفته است. این قانون شامل حال مربیان خارجی هم شده است. دراگان اسکوچیچ فصل قبل با قرارداد 120 هزار دلاری وارد ایران شد اما بعد از این‌که با ملوان نتیجه گرفت، با یک میلیارد به فولاد رفت.

ساموئل بازیکن فصل قبل استقلال که سابقه بازی در این تیم داشت و این فصل در تیم پیکان بازی می‌کند، گران‌ترین بازیکن خارجی این فصل لیگ ایران است. طبق لیستی که باشگاه پیکان اول فصل اعلام کرد، او یک میلیارد و 200 میلیون تومان می‎گیرد. ساموئل با این‌که گذشته درخشان‌تری از بیشتر ستاره‎های فوتبال ایران دارد، اما ارزان‎تر از آنهاست.

بیشترین قیمتی که برای بازیکنان ایرانی اعلام شده، یک میلیارد و 400 میلیون تومان است که قیمت احمد آل نعمه بازیکن تراکتورسازی است. اما همه سر قیمت‎های اعلام شده برای بازیکنان ایرانی شبهه دارند. زیرا به نظر می‎رسد نرخ بعضی از ملی‌پوشان بالاتر از قیمت آل نعمه باشد. گفته می‎شود باشگاه‎ها برای رعایت قانون سقف قرارداد با ستاره‌هایشان دو قرارداد بسته‌اند؛ قراردادی که باشگاه اعلام کرده و به اضافه قراردادی که آنها با اسپانسر بسته‌اند. به هر حال میانگین قیمت بازیکنان داخلی 300 میلیون تومان اعلام شده است و این پایین‌تر از میانگین قیمت بازیکنان خارجی است، اما اگر مبلغ قراردادهای بازیکنان جوان و قراردادهای ستاره‌ها با اسپانسرها در نظر گرفته نشود، خارجی‌های لیگ ارزان‎تر از خارجی‌ها هستند.

خارجی‌های لیگ برتر فوتبال

راه‌آهن: ایگور ننزیچ؛ دروازه‌بان اسلوونی

پیکان: ماته اتروویچ (کرواسی)،‌ جی لوید ساموئل (ترینیداد و توباگو) و‌ معمر سوراکا (بوسنی)

تراکتورسازی: دیتمار باکای (آلبانی)‌ و‌ ادینیو (برزیل)

سپاهان: لوسیانو پریرا (برزیل)‌ و جواهیر سوکای (آلبانی)

فولاد: لئوناردو مساریچ (کرواسی)‌،‌ ماتیاس چاگو (کامرون) و‌ آلویس نونگ (کامرون)

نفت: لی آندرو پادوانی (برزیل)‌ و‌ دیوید ویریکوم (کامرون)

استقلال: جاسم کرار (عراق)‌،‌ هرایر مگویان (ارمنستان)‌ و آلبرتو رافائل داسیلوا (برزیل)

صبا: مارکو آیوبل (برزیل)‌ و‌ آمبونو آچیله (کامرون)

پرسپولیس: نیلسون کوره آ (برزیل) و‌ مایکل اومانیا (کاستاریکا)

استقلال خوزستان: موسی کولیبالی (مالی)،‌ لامینه دیاوارا (مالی)‌ و‌ سومبلیا دیاکیته (مالی)

گسترش فولاد: مگنو باتیستا (برزیل)‌،‌ رودریگو لوپز (اروگوئه)‌‌ و لئوناردو پیمنتا (برزیل)

ذوب‌آهن: کارلوس سانتوس (برزیل)‌‌ و علی حمام (لبنان)

نفت مسجدسلیمان: کارلوس دوس سانتوس (برزیل)

پدیده: ایگور پراهیچ (کرواسی)‌،‌ میلان یوانوویچ (مونته نگرو)،‌ زوران کنژویچ (صربستان)‌ و‌ بهادر نسیم اف (ازبکستان)

ورود کشتی‎گیران و بسکتبالیست‌ها محدود شد

فدراسیون‌های کشتی و بسکتبال با قوانینی که امسال در برگزاری لیگ گذاشته‎اند، تقریبا پای خارجی‌ها را از ایران بریده‌اند. فدراسیون بسکتبال به باشگاه‎ها اعلام کرده که در مرحله اول لیگ نمی‌توانند از بازیکن خارجی استفاده کنند، اما در مرحله پلی‌آف که حرفه‌ای‌تر برگزار می‌شود، اجازه خرید بازیکن خارجی را دارند. به همین دلیل است که هنوز هیچ بسکتبالیست خارجی وارد ایران نشده است.

این درحالی است که از سال 1381 که صنام و پیکان اولین خارجی‎ها را وارد لیگ کردند، بسکتبالیست‌های زیادی در حال رفت و آمد به ایران بودند. در لیگ کشتی هم وضع تقریبا همین است. فدراسیون کشتی امسال لیگ را فصلی برگزار کرد. هر فصل باید با کشتی‌گیران قرارداد جدیدی بسته شود. این دلیلی شده تا کمتر کشتی‌گیر خارجی حاضر شود به ایران بیاید، در حدی که این فصل از لیگ فقط چهار کشتی‌گیر خارجی داشت. در حالی که سال پیش با توجه به ممنوعیت حضور ملی‌پوشان در لیگ، بیشتر نفرات تیم‎ها را خارجی‎ها تشکیل می‌دادند. در لیگی که هفته‌های قبل به پایان رسید، فقط بیمه رازی و تیم همدان دو کشتی‌گیر خارجی داشت. بیمه از گرجستان و روسیه کشتی‌گیر گرفته بود و هر دو کشتی‎گیر همدانی هم روس بودند. ‌ خارجی‎ها برای فصل‎های قبل برای تک کشتی به ایران می‎آمدند. آنها درکشتی‎های حساس با تیم‌ها قرارداد می‎بستند و برای هربرد 10 هزار دلار و برای هر باخت 2000 دلار می‎گرفتند. اما این فصل چون کشتی‎ها متمرکز برگزار شد، قراردادهای آنها هم فصلی بود؛ هر فصل ده هزار دلار. از این قرارداد حدود سه میلیون تومان به فدراسیون ایران، 10 درصد به فدراسیون روسیه و 2500 فرانک (17 میلیون تومان) هم به اتحادیه بین‌المللی کشتی رسید. هر کشتی‎گیر هم موظف بود چهار کشتی بگیرد، اما فدراسیون، ناگهان شیوه برگزاری را تغییر داد و به اجبار همه شش کشتی گرفتند. با توجه به افت دستمزدها، کشتی‎گیران حاضر نشدند به ایران بیایند. این درحالی بود که دستمزد کشتی‌گیران برای هر فصل حداقل 45 میلیون تومان بود، بدون این‌که مجبور باشند از مبلغ قراردادشان چیزی هم کسر کنند. آمدن کشتی‎گیران خارجی به ایران هم کار سختی نیست به‌ واسطه و کارگزار نیازی ندارد. مربیان و سرپرستان تیم‌ها اگر یک مترجم روس در کنارشان باشد، براحتی خودشان وارد مذاکره می‌شوند و کشتی‌گیران را جذب می‌کنند. البته به نظر می‌رسد از این به بعد راضی کردن آنها کار سختی باشد.

لیلی خرسندی / جام‌جم