خاطره‌بازی با آینه عبرت

یکی از سریال‌های خاطره‌انگیز دورانی که تلویزیون تنها دو شبکه داشت، مجموعه آینه عبرت بود. این سریال که در سال‌‌های 67 تا 70 از شبکه یک پخش شد این روزها از شبکه‎‌ آی‌فیلم بازپخش می‌شود.

این سریال را علی نقی‌لو و محسن شاه‌محمدی کارگردانی کرده‌اند و در آن بازیگرانی چون تقی گلپایگانی، محمود دینی، عنایت‌الله بخشی، سروش خلیلی، گیتی معینی، روح‌انگیز مهتدی و رسول توکلی بازی می‌کنند؛ ولی شاید مهم‌ترین ویژگی این سریال بازیگر نقش اول آن است. تقی گلپایگانی که نقش «آتقی» را بازی می‌کند خیلی زود تبدیل به یک ستاره تلویزیون شد؛ ستاره‌ای که درخشش خود را مدیون شرایط جامعه و بخصوص فراگیر شدن اعتیاد که ریشه در دوران قبل از انقلاب داشت، بداند. زمانی که سریال آینه عبرت پخش می‌شد اولا دولت تصمیم گرفته بود با اعتیاد و قاچاق موادمخدر به شکل جدی برخورد کند و ثانیا کارگردانان به این فکر افتاده بودند که با انجام کار فرهنگی جلوی گسترش اعتیاد را بگیرند.

در آن دوران کمپ‌های ترک اعتیاد به شکلی که امروزه وجود دارد، نبود، ضمن این‌که نگاه به معتادانی چون آتقی در جامعه نگاه به یک بیمار نبود و مردم آنها را یک مجرم می‌دانستند که با پخش این سریال این نگاه تا حدودی تعدیل شد، زیرا در این مجموعه آتقی مجرم نبود و گاه و بی‌گاه حتی دل بیننده به حال وی می‌سوخت. اعتیاد به موادمخدر زندگی آتقی را نابود کرده بود.

آینه عبرت در آن زمان آینه‌ای تمام‌قد از سیاهی و تباهی زندگی کسانی بود که به دلسوزی نیاز داشتند نه به پلیس. در آینه عبرت، معتادانی هم به تصویر کشیده می‌شوند که تصمیم به ترک می‌گیرند، اما نمی‌توانند دوام بیاورند و دوباره اسیر می‌شوند. آتقی زرد و خمیده است، ولی خانواده خود را دوست دارد، به دوستش علی عشق می‌ورزد، حاضر نیست دخترش را به همسری هرکسی دربیاورد. بارها بر حال زار خود می‌گرید، اما نمی‌تواند ترک کند. این سریال در سال‌هایی که برای اولین‌بار پخش می‌شد آن‌قدر محبوب شده بود که عکس بازیگران این سریال را مردم می‌خریدند و آنها را به دیوار خانه یا محل کارشان نصب می‌کردند.

شرایط جامعه تغییر کرده است. معتادان دیروز با معتادان امروز متفاوت هستند، برخورد خانواده‌ها و جامعه با معتادان هم مثل سابق نیست. در چنین شرایطی ساخت سریال و فیلم درباره اعتیاد هم با گذشته شباهتی ندارد، اما تماشای دوباره «آینه عبرت» خالی از لطف نیست، بخصوص برای آنهایی که با این سریال خاطره دارند.

(مجید احمدی /جام جم)