کشوری که با فوتبال یک زبان شد

بلژیک به علت دوزبانه بودن همواره با بحران وحدت و هویت روبه‌روست. گرچه اختلافات بیشتر در ظاهر، جنبه زبانی و فرهنگی دارند، ولی در دهه‌های اخیر مولفه اقتصادی نیز به آن اضافه شده و به چشم می‌آید. فلاندرها و والونی اصلی‌ترین انشعابات بلژیک هستند که با یکدیگر اختلافات عمده‌ دارند. فلاندر حزب ناسیونالیست «ائتلاف نوین فلامن» است که هدف نهایی‌اش تجزیه بلژیک است و والونی، سوسیالیست‌هایی هستند که بشدت خواهان ادامه موجودیت بلژیک هستند. بروکسل که به لحاظ تقسیمات کشوری به منطقه فلاندر تعلق دارد، دوزبانه مانده است. ٨٠ درصد بلژیکی‌ها زبان فرانسوی را بخوبی صحبت می‌کنند، والونی‌ها به علت جهانی‌بودن زبان فرانسوی، خود را بی‌نیاز از یادگیری زبان فلاندری‌ها می‌دانند و فقط ١٠ درصد آنها قادر به تکلم به این زبان هستند. همه این ریشه‌های بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین اختلاف درون کشوری در یکی از کشورهای شناخته شده اروپاست، اما در سه هفته گذشته گویا فوتبال توانسته تحولاتی در این کشور به وجود آورد و حالا مردم بلژیک احساسات متفاوتی دارند، گرچه تیم کشورشان با شکست مقابل آرژانتین با جام جهانی وداع کرد.

مردم بلژیک سه هفته با تیم ملی کشورشان در برزیل برای قهرمانان خود فریاد زدند و پرچم رنگارنگ بلژیک را در دست‌هایشان تکان دادند و فرانسوی‌ها و فلاندرها بخوبی در کنار هم روزهای جالبی را تجربه کردند؛ اتفاقی که پیش از این هیچ‌گاه بلژیک به خود ندیده بود و حالا آنها نشان دادند که می‌توانند از این پس کنار هم زندگی کنند. سال‌های سال اختلاف در زبان به نظر می‌رسد با جادوی فوتبال ـ که رضایتمندی عمیقی برای بلژیکی‌ها به ارمغان آورده ـ رو به فراموشی است. فوتبال شخصیتی دیده نشده از یک نسل بلژیک را به نمایش گذاشت و آن اعتماد به نفس بود.

این مساله بخوبی در رستوران کاپیتان تیم ملی بلژیک، وینسنت کمپانی در بروکسل نمایان می‌شود. رستوران گرند پلیس در شب‌های بازی بلژیک همواره پر بود از تماشاگرانی که به زبان‌های مختلف تیم ملی کشورشان را تشویق می‌کردند. ژسه پیتر، مدیر رستوران کمپانی می‌گوید این اتفاق را باورنکردنی می‌داند. واقعا مردم کشور با هم متحد شدند. در اینجا تماشاگران به هر دو زبان فرانسوی و فلومیش برای پیروزی تیم سرود می‌خواندند؛ چیزی که پیش‌تر کمتر دیده شده بود. آنها حتی در باخت هم این همدلی را حفظ کردند و با هم از حذف مقابل آرژانتین غصه خوردند.

پس از جام جهانی 2002 شور و هیجان جام جهانی بار دیگر در بلژیک افزایش یافت و پس از پیروزی‌های متوالی این تیم تا پیش از مرحله یک چهارم نهایی، گزارشگران و مجریان تلویزیونی این کشور به هر دو زبان موفقیت‌های تیمشان را گزارش می‌کردند. در تمام میادین اصلی شهرهای مختلف کشور تلویزیون‌های بزرگی نصب شده بود تا مردم در کنار هم بازی‌ها را تماشا کنند. از آنجا که بازی‌های این تیم با پیروزی همراه بود، به دنبال آن جشن‌های طولانی‌مدتی در نیمه شب‌های بلژیک برپا می‌شد، اما حالا که بلژیکی‌ها با شکست مقابل آرژانتین در راه خانه هستند، برنامه‌ریزی شده تا در بلوار اصلی شهر بروکسل آنها از میان هواداران‌شان عبور کنند و مردم کشور به تشویق‌شان بپردازند.

در این میان شاید دولت بلژیک بیش از همه از اتفاقات اخیر و حضور تیم ملی در جام جهانی راضی باشد. از نگاه دیدیه ریندرز ، وزیر امورخارجه بلژیک، جام جهانی توانست روحی را که مدت‌ها در خواب بود بار دیگر بیدار کند. «این جام جهانی نشان داد مردم بلژیک در کنار هم می‌توانند دستاوردهای بزرگی داشته باشند.ما این را در میان بازیکنان خودمان دیدیم، جایی که از میان 23 بازیکن تیم جز دو نفر همگی خارج از کشور بودند، اما توانستند تعامل خوبی میان گویش‌های مختلف برقرار کنند. نمی‌خواهم درباره اثرگذاری جام جهانی اغراق کنم. آینده کشور ما به بازی‌های جام جهانی وابسته نیست چراکه در جام جهانی 1986 فوتبال بلژیک یک بار دیگر در اوج خود قرار داشت، اما در نیمه نهایی مغلوب مارادونا و آرژانتین شد.این حضور خوب در جام جهانی نتوانست ثبات سیاسی برای بلژیک به همراه داشته باشد و سال بعد از آن دیدیم که دولت فروپاشید.» بلژیک اکنون در موقعیت سیاسی نامتعادل و غیرمطمئنی حضور دارد. ماه گذشته فلاندرها که خواهان تجزیه کشور هستند، توانستند به بیشترین آرای خود در تاریخ انتخابات کشوری دست پیدا کنند. حالا بلژیک تا یک فروپاشی مشابه آنچه در چک رخ داد، فاصله‌ای ندارد. مذاکرات در مورد شکلی‌گیری یک ائتلاف جدید همچنان ادامه دارد گرچه گمان می‌شود همین مساله سال‌ها در این کشور به طول بینجامد. با این حال یوهان وانده لانوت، وزیر اقتصاد بلژیک می‌گوید حتی کسانی که به فلاندرها رای دادند حامی شیاطین سرخ بودند و برای موفقیت بلژیک فریاد زدند. «ما می‌توانیم یک هفته به از هم جدا شدن کشور رای بدهیم و هفته بعد از آن برای تیم فوتبال مان پرچم بلژیک را تکان دهیم.بله این واقعا عجیب است، اما به یاد داشته باشیم ما ابداع کننده سبک سوررئالیسم هستیم.»

با این حال لانوت که از فلاندرهای سوسیالیست است، می‌گوید شک دارد که فوتبال بتواند شرایط سیاسی کنونی را تغییر دهد اگرچه توانسته از یک نظر، دیدگاه‌ها را تغییر دهد و آن این بوده که بلژیکی‌ها چگونه باید به اقلیت‌های کشورشان توجه داشته باشند. در میان بازیکنان بلژیک وینسنت کمپانی پدرش از مهاجران بوده، مارونه فلاینی والدینی مراکشی داشته و عدنان یانوزای خانواده‌ای کوزوویی ـ آلبانیایی دارد. «ما در تیم بلژیک یک تنوع واقعی داریم و این مساله‌ای است که بخوبی پذیرفته شده است.» دیو سیناردت از پروفسورهای سیاسی دانشگاه بروکسل است که عملکرد تیم ملی بلژیک را در تغییرات آینده کشورش موثر می‌داند. «چیزی که به واسطه شیاطین سرخ در جام جهانی رخ داد، توانست احساس پنهان شده در مردم را ظاهر کند. اثر سیاسی فوری فعلا با محدودیت مواجه است چراکه انتخابات چندی پیش برگزار شد. این اتفاق می‌تواند در طولانی مدت اثر خود را نشان دهد. من در چیزی که برای تیم ملی پیش آمد اثر مثبتی می‌بینم؛ اثری که نشان می‌دهد شمال و جنوب می‌توانند کنار یکدیگر کار کنند.»

منبع: گاردین