انقلاب در پارکینگ پیرمردهای فوتبال

لیگ سیزدهم به جرأت یکی از مهیج‌ترین لیگ‌های تاریخ فوتبال باشگاهی ایران بود. تا آخرین روز تکلیف قهرمان مسابقات مشخص نشد و پنج تیم شانس فتح آن را داشتند. در پایین جدول هم غوغایی برپا بود. چند تیم برای ماندن از جان مایه گذاشتند، اما پرسش این است که آیا لیگ برتر فوتبال ایران کیفیت بالایی داشت؟ پاسخ کاملا مشخص است: خیر

برخی، هیجانات کاذبی که در هفته‌های پایانی به وجود آمده بود، دلیلی برای کیفیت بالای آن می‌دانند، این در حالی است که همه کارشناسان فوتبالی نسبت به آنچه از نظر کیفی در لیگ برتر رخ داده بود، ابراز نارضایتی کرده و حتی آن را هشداری برای آینده فوتبال کشور دانستند؛ نتایجی که در این فصل لیگ قهرمانان آسیا برای نمایندگان ایران رقم خورد و حذف سه نماینده کشورمان خود نمونه‌ای از کیفیت نه‌چندان بالای لیگ برتر ایران است. بی‌تردید یکی از عواملی که روی کیفیت لیگ برتر تاثیرگذار بوده و نگرانی مسئولان سازمان لیگ را هم به دنبال داشته است، میانگین بالای سنی بازیکنان تیم‌های حاضر در این مسابقات بوده که گاهی به مرز 30 سال هم رسیده است. این موضوع باعث شده میزان دوندگی تیم‌ها در مسابقات پایین آمده و حتی به استانداردهای اروپایی هم نزدیک نباشد.

در حالی که میانگین دوندگی در سطح اول اروپا حدود 12 کیلومتر برآورد شده است، در فوتبال ایران به زحمت معدل دویدن بازیکنان به پنج کیلومتر در هر مسابقه می‌رسد. آماری باور نکردنی که به نظر خیلی‌ها یک فاجعه محسوب می‌شود. شرایط به گونه‌ای نگران‌کننده شده که حالا مسئولان فوتبال کشور به فکر چاره‌ای تازه هستند تا آینده فوتبال ایران را نجات بدهند. کاهش میانگین سنی بازیکنان تیم‌ها یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در دست بررسی بوده و قرار است تغییراتی در قوانین مسابقات ایجاد شده و از این طریق راه برای جوانگرایی هموار شود. اما آیا این طرح می‌تواند چاره‌ساز باشد؟

مسیر نادرست

هومن افاضلی مربی پیشین تیم فوتبال امید ایران در این‌باره معتقد است؛ سازمان لیگ مسیر نادرستی را برگزیده و با طرح‌هایی که ارائه می‌کند به سرانجام نمی‌رسد. او در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: من قبلا هم در این‌باره نظراتم را گفتم و فکر می‌کنم طرح‌هایی که ارائه می‌شود درست نیستند. اگر قرار است بازیکنان جوان به فوتبال ایران تزریق شوند، چرا مربیان از آنها استفاده نمی‌کنند؟ بازیکن جوان باید خوب باشد و آموزش‌های اصولی را طی کرده باشد و این کار فقط در آکادمی‌ها انجام می‌شود. سازمان لیگ به جای این‌که دنبال تزریق چشم بسته بازیکنان جوان به تیم‌ها باشد باید باشگاه‌ها را تحت فشار قرار دهد که به دنبال ایجاد آکادمی باشند. اگر بخواهیم تیم‌ها را مجبور کنیم بازیکنان جوان را در ترکیب خود قرار دهند مثل آن است که با مسکن موقتی به دنبال درمان بیماری باشیم. به نظرم باید دنبال یک کار اصولی باشیم.

از این کارشناس فوتبال می‌خواهیم پیشنهاد خود را در این زمینه ارائه دهد که می‌گوید: من یک مثال می‌زنم. تا همین چند سال پیش فوتبال آلمان سیر نزولی را طی می‌کرد. در آن سال‌ها باشگاه‌های آلمانی سراغ بازیکنان ارزان قیمت اروپای شرقی می‌رفتند که این موضوع در دراز مدت روی کیفیت فوتبال این کشور اثر منفی گذاشت و آنها را مجاب کرد برنامه‌ریزی تازه‌ای را دنبال کنند. برای همین آلمان‌ها به دنبال تقویت آکادمی‌های باشگاه‌ها و پرورش اصولی بازیکنان رفتند که حاصل آن را در تمام تیم‌های باشگاهی این کشور و حتی در تیم ملی می‌بینیم. ما اگر می‌خواهیم شرایط لیگ را تغییر بدهیم باید به این سمت برویم.

توجه به لیگ یک

چندی پیش محمدرضا ساکت، مشاور سازمان لیگ و مدیرعامل پیشین باشگاه سپاهان اصفهان از طرحی سخن به میان آورد که اجرای آن تا حد زیادی غیرممکن می‌نماید. این‌که لیگ یک فوتبال ایران به لیگی تبدیل شود که فقط بازیکنان زیر 23 سال در آن اجازه حضور داشته باشند، اما پرسش این است که آیا بازیکنان به تعداد کافی در این رده سنی وجود دارند که بتوانند در لیگ یک به میدان بروند؟ آیا در صورت اعمال چنین قانونی هر تیم دست‌کم می‌تواند 18 بازیکن سطح بالای زیر 23 سال را در فهرست خود بگنجاند یا این‌که به صرف سن کم بازیکنان، سراغ افرادی خواهد رفت که از نظر شناسنامه‌ای شرایط حضور در این لیگ را دارند نه از نقطه نظر فنی!

یک جستجوی ساده در لیگ‌های کشورهای پیشرفته فوتبال نشان می‌دهد که هرگز چنین ایده‌ای مورد توجه قرار نگرفته و بعید است باشگاه‌ها با چنین خواسته‌ای موافقت کنند. ساکت البته این رده باشگاهی ایران را پارکینگ خوبی برای پیرمردهای فوتبال تلقی کرده بود. پیداست وی هم چندان به این اتفاق امیدوار نیست با این حال مدعی است که باید انقلابی برای جوانگرایی در عرصه باشگاهی ایران ایجاد کرد.

تولید بازیکن

سال‌ها قبل باشگاه‌هایی بودند که همچنان به دنبال تولید بازیکن بودند و این سنت دیرین خود را ادامه می‌دادند، اما آنها هم در چرخه لیگ برتر دست از سنت خود برداشته‌اند و این باعث شده کمبود بازیکن جوان کاملا به چشم آید. اندک ستاره‌هایی نیز که ظهور می‌کنند حاصل روش گلخانه‌ای رشد بازیکن هستند. باور مجید جلالی این است که باشگاه‌ها را باید برای این کار تشویق کرد و تنبیه و تحت فشار گذاشتن آنها اثرات آنچنانی نخواهد داشت.

جلالی توضیح می‌دهد: قرار است در قوانین باشگاهی ایران تغییراتی ایجاد شود. این‌که امروز سازمان لیگ کیفیت را مورد توجه قرار داده، گرچه خیلی دیر است، ولی بازهم قابل ستایش است، زیرا تاکنون موضوع کیفیت مورد توجه قرار نمی‌گرفت. 13 دوره از لیگ برتر گذشته و مسئولان به این نتیجه رسیده‌اند که فوتبال باشگاهی کشور از لحاظ کیفی بشدت با افت مواجه شده است. من خودم جزو کسانی بوده‌ام که در جلسات سازمان لیگ شرکت داشتم و فکر می‌کنم آنها در این‌باره کاملا جدی هستند. قرار است آیین‌نامه مسابقات تغییر کند و به سمتی بروند که باشگاه‌ها به تولید بپردازند. باید توجه داشته باشیم که باشگاه‌ها در این زمینه باید تشویق شوند، نه این‌که با فشار به آنها به دنبال تولید بازیکن باشیم. البته در نظر داشته باشیم که باید جدیتی پشت این برنامه باشد تا تیم‌ها نیز این برنامه را کاملا جدی بگیرند.

دیگر کارشناسانی که درخصوص فوتبال داخلی صاحب‌ نظر هستند، هم در این‌باره نگرانی‌های خود را ابراز کرده و کاهش میانگین سنی لیگ برتر را که بیش از پنج سال پیرتر از استانداردهای بین‌المللی است، یکی از اصلی‌ترین راهکارها می‌دانند.

شاید در بین تیم‌های لیگ برتری استقلال نمونه بارزی برای دیگر باشگاه‌ها بوده که با گروهی از بازیکنان سن بالا در لیگ سیزدهم شرکت کرد تا شاید با استفاده از تجارب آنها بتواند از عنوان قهرمانی خود دفاع کند، ولی با گذشت زمان فرسودگی بازیکنان مسن توان لازم را از آنها گرفت و باعث شد که قلعه‌نویی در آخرین روز لیگ سهمیه حضور در فصل بعد لیگ قهرمانان آسیا را بعد از شش سال حضور از دست بدهد.

اما موضوعی که کاملا ابهام‌آمیز به نظر می‌رسد، این است که در لیگ برتر آینده قوانین تازه‌ای اعمال خواهد شد تا به پیشرفت کیفی فوتبال باشگاهی ایران کمک کند. در شرایطی که همه توجهات به تیم ملی و حضور در جام جهانی معطوف شده و پس از آن هم بازی‌های آسیایی ورزش کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد، باید دید سازمان لیگ فوتبال تا چه حد روی وعده خود ایستادگی می‌کند.

علی رضایی ‌/‌ جام‌جم