نویسندگان مطرح کودک و نوجوان در ایران

مهدی آذر‌یزدی

نام این مرد برای نسل‌های قبل‌تر از کودکان امروز بسیار آشنا و دوست داشتنی است. این مرد زمانی که در یک کتابفروشی مشغول کار بود، با ادبیات آشنا شد و کتاب‌های مختلفی را خواند. بعد هم تصمیم گرفت داستان‌هایی را که می‌خواند، به زبان کودکانه‌ بازنویسی کرده، فرصت خواندن آن را برای این گروه سنی فراهم کند. او تا پایان عمرش بیش از 30 اثر به نظم و نثر برای کودکان منتشر کرد که معروف‌ترین آنها مجموعه هشت جلدی «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» است.

آذریزدی سال ۱۳۴۳ برای نگارش قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب از سازمان جهانی یونسکو جایزه گرفت. کتاب‌های او از طرف شورای کتاب کودک هم کتاب برگزیده سال شده‌اند. او سال ۱۳۷۹ به سبب نگارش داستان‌های قرآنی و دینی، «خادم قرآن» شناخته شد.

او هجدهم تیر ۸۸ در ۸۷ سالگی در بیمارستان آتیه تهران درگذشت و در زادگاهش یزد به خاک سپرده شد.

احمدرضا احمدی

حوزه فعالیت این شاعر و نویسنده مطرح تنها به ادبیات کودک و نوجوان محدود نیست و در حوزه‌های دیگری هم فعالیت دارد اما او از مهر سال 1349 در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشغول کار شد و تا زمان بازنشستگی یعنی سال ۱۳۷۳ در بخش انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ویراستاری مشغول بود. او تاکنون ده‌ها جلد کتاب در عرصه کودک و نوجوان نوشته و چند بار نامزد دریافت جایزه هانس کریستین اندرسن شده است.

منوچهر احترامی

اگر بخواهیم از مشهور‌ترین کتاب‌های کودک سخن بگوییم و از مردم بپرسیم، بی‌تردید کمتر کسی است که از حسنی نگو یه دسته گل و ده شلمرود و دزده و مرغ فلفلی نام نبرد.

منوچهر احترامی گرچه نامش با طنز و گل‌آقا گره خورده است، ولی او خالق و نویسنده کتاب‌هایی است که شمارگانش حالا به بالای چند ده میلیون جلد رسیده است و چند نسل از کودکان با آن خاطره دارند.

او از دانشکده حقوق دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد، ولی هیچ‌گاه به وکالت و کار حقوقی روی نیاورد و سال‌ها به عنوان طنزنویس با نشریات مختلف همکاری داشت و طی چندسال گذشته اغلب آثارش را در مجله گل‌آقا چاپ می‌کرد. احترامی در دوران حیاتش بیش از 50 عنوان کتاب برای کودکان نوشته و منتشر کرده که «حسنی نگو یه دسته گل»، «خروس نگو یه ساعت»، «خرس وکوزه عسل» و «دزده و مرغ فلفلی» از آن جمله‌ است. این نویسنده، بیست و سوم بهمن 87 بر اثر نارسایی قلبی در یکی از بیمارستان‌های تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

مصطفی رحماندوست

از این نویسنده و شاعر ایرانی، تاکنون 160 اثر به صورت مجموعه شعر برای کودکان و نوجوانان، تألیف و ترجمه داستان‌های کودکان و نوجوانان در ایران و جهان منتشر شده‌است. تیراژ کتاب‌های او به بیش از پنج و نیم میلیون نسخه می‌رسد که از آن میان می‌توان به فرهنگ‌ آسان؛ دانشنامه ویژه کودکان‌ و نوجوانان‌، فرهنگ‌ ضرب‌المثل‌ها؛ مجموعه‌ای ارزشمند از ضرب‌المثل‌های ایرانی، ترانه‌های نوازش شامل مجموعه‌ای از لالایی‌ها اشاره کرد که از آن میان، لالایی عاشورا بسیار مورد استقبال قرار گرفت.

افسانه شعبان‌نژاد

افسانه شعبان‌نژاد، شاعر و نویسنده ادبیات کودک و نوجوان است. او کارشناس رشته زبان و ادبیات فارسی و کارشناس ارشد رشته ادبیات نمایشی است. شعبان‌نژاد فعالیت خود را در حوزه ادبیات کودک و نوجوان از سال ۱۳۶۰ با یکی از نشریات امور تربیتی تهران آغاز کرد و مدتی به عنوان سردبیر برنامه خردسالان و برنامه بچه‌های انقلاب در رادیو مشغول کار بود. سردبیری مجلات رشد نوآموز و رشد دانش‌آموز و عضویت در شورای شعر کیهان بچه‌ها از مسئولیت‌های قبلی او بوده است. از او تاکنون حدود ۱۲۰ عنوان کتاب در حوزه شعر و داستان برای کودک و نوجوان منتشر شده ‌است.

محمدرضا بایرامی

بایرامی با کتاب «کوه مرا صدا زد» از قصه‌های ساوالان توانست جایزه خرس طلایی و جایزه کبرای آبی سوئیس و نیز جایزه کتاب سال سوئیس را از آن خود کند که یوتا همیل رایش کتاب کوه مرا صدا زد را به آلمانی ترجمه کرده‌ است. او یکی از بهترین داستان‌نویسان کودک و نوجوان ۲۰ سال اخیر و هم اکنون نیز در این عرصه فعال است.

امیرحسین فردی

زنده‌یاد امیرحسین فردی، نویسنده و فعال عرصه ادبیات داستانی کودک و نوجوان بود. او سردبیری و مدیرمسئولی کیهان بچه‌ها را به مدت ۳۱ سال به عهده داشت و همچنین عضویت در شورای داستان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، عضویت در شورای داستان بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، مسئولیت جشنواره انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی‌پور، مسئولیت شورای ادبیات داستانی نیروی مقاومت بسیج و مدیریت کارگاه قصه و رمان حوزه هنری از سوابق مسئولیت‌های اجرایی او محسوب می‌شود. او مجموعه داستان‌ها و رمان‌های متعددی را هم برای گروه سنی کودک و نوجوان خلق کرده است. البته مرحوم فردی پیش از هر چیزی به عنوان یک معلم و تربیت‌کننده نسلی از نویسندگان مشهور است.

شهرام شفیعی

نوشتن طنز برای کودکان و نوجوانان ایده‌ای جالب و خلاقانه است که در کشورمان کمتر به آن توجه شده است. شهرام شفیعی، نویسنده جوان کشورمان مدت‌هاست در این عرصه فعالیت و سعی دارد به زبان طنز برای کودکان داستان بنویسد.

او تاکنون از 20 جشنواره جایزه دریافت کرده و در جشنواره برگزیده ادبیات کودک و نوجوان برگزیده اصلی بیست سال ادبیات داستانی و همچنین کتاب خروس سبز، درخت گلابی برگزیده اصلی کتاب دفاع مقدس شده است. شفیعی در طنزهایی که محتوای بیشتر آنها مسائل سیاسی و اجتماعی‌اند، کژی‌ها و نارسایی‌های اجتماعی و سیاسی را با زبان طنز بیان می‌کند. از جمله آثار او می‌توان به داستان بلند طنز «عشق خامه‌ای»، مجموعه سه جلدی «ماجراهای پاشنه طلا»، مجموعه داستان «آوازهای پینه بسته» و ... اشاره کرد.

ناصر کشاورز

ناصر کشاورز، شاعر و نویسنده کودکان سال ۱۳۴۱ در تهران به دنیا آمد. از او تاکنون حدود ۱۶۰ عنوان کتاب در حوزه ادبیات کودکان منتشر شده است.

مجموعه ۱۲ جلدی «شعرهای نی‌نی کوچولو»، مجموعه ۱۲ جلدی «می‌نی‌نی و مامانش»، مجموعه ۴ جلدی «دویدم و دویدم»، «کلاغ زرد»، «مسئولیت»، «آزادی»، «گنجشک و پروانه»، «سیب جان سلام» و «مرا یک دایناسور درسته قورت داده»، ۴ مجموعه «تلخ و شیرین»، «رنگ‌های گمشده»، «از این طرف لطفا فقط هیس» و «بوی نرگس» تعدادی از آثار اوست. او تاکنون جوایز متعددی در حوزه شعر کودک و نوجوان دریافت کرده که دریافت جایزه دوازدهمین جشنواره کتاب کودک و نوجوان در بخش شعر برای کتاب «مداد کوتاه» یکی از این جوایز است.

هوشنگ مرادی‌کرمانی

هوشنگ مرادی‌کرمانی، نویسنده کرمانی است که داستان‌های او در عرصه کودک و نوجوان مشهور است. او نویسندگی را از سال‌های پایانی دهه 40 آغاز کرد و سال 1353 با انتشار داستان «قصه‌های مجید» تبدیل به نویسنده‌ای مشهور شد و این اثر جایزه مخصوص «کتاب برگزیده سال ۱۳۶۴» را از آن او کرد. اما اولین جایزه نویسندگی‌اش به خاطر «بچه‌های قالیبافخانه» بود که سال ۱۳۵۹ جایزه شورای کتاب کودک و جایزه جهانی اندرسن را در سال ۱۹۸۶ به او اختصاص داد. این داستان، سرگذشت کودکانی را بیان می‌کند که به خاطر وضع نابسامان زندگی خانواده مجبور بودند، در سنین کودکی به قالیبافخانه‌ها بروند و در بدترین شرایط به کار بپردازند. آثار او به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، هلندی، عربی، ارمنی و هندی ترجمه شده اما اولین اثری که از او به زبان انگلیسی ترجمه شد، داستان سماور از قصه‌های مجید بود که برای یونیسف فرستاده شد. او تاکنون دوبار در سال‌های ۱۹۸۶ و۱۹۹۲ جایزه هانس کریستین اندرسن را از آن خود کرده است.