«دریای صلح»، ایده‌ای از خزر تا خلیج‌فارس

هرچند سال‌هاست که اختلافات حقوقی درباره تقسیم منابع این دریاچه عظیم وجود داشته و نشست‌های متعددی نیز برای تدوین رژیم حقوقی این دریا برگزار شده است، اما این اختلافات هیچ‌گاه نتوانسته تاثیری بر کاهش مناسبات کشورهای حاشیه این دریا داشته باشد.

ایران و روسیه بزرگ‌ترین کشورهای حاشیه خزر نقش مهمی در روابط صلح‌آمیز کشورهای منطقه داشته‌اند و اکنون سفر وزیر امورخارجه کشورمان به مسکو گامی ورای این مناسبات صلح‌آمیز به‌شمار آمده و نوید تشکیل یک اتحاد استراتژیک میان کشورهای حاشیه خزر برای حفاظت از امنیت این دریای غنی محسوب می‌شود.

نزدیکی کشورهای حاشیه دریای خزر در حالی رخ می‌دهد که شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با اختلافاتی داخلی مواجه شده و پس از رسانه‌ای شدن اختلافات قطر با امارات و عربستان، اکنون برخی تحلیلگران از احتمال فروپاشی این شورای عربی سخن به میان می‌آورند. به نظر می‌رسد مداخله کشورهای فرامنطقه‌ای در مناسبات کشورهای منطقه، مهم‌ترین عامل اختلافات محسوب می‌شود و این همان آسیبی است که کشورهای حاشیه دریای خزر باید از آن به دور بمانند.

هرچند نزدیکی تهران و مسکو می‌تواند عامل مهمی برای مصون ماندن از دخالت‌های بیرونی باشد، اما نباید از نظر دور داشت که بحران‌های پدید آمده در شرق اروپا ممکن است بهانه‌ای تازه برای درگیر ساختن برخی کشورهای آسیای میانه در بازی طراحی شده از سوی کشورهای غربی باشد.

دستگاه دیپلماسی کشورمان از زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی، منطقه‌گرایی و نزدیکی به کشورهای منطقه را مورد تاکید قرار داده و در همین راستا هم نزدیک شدن به کشورهای عربی مورد توجه دیپلمات‌های ایرانی قرار گرفته و هم گشایش در مناسبات با کشورهای آسیای میانه و اکنون حرکت به سمت اتحاد میان کشورهای حاشیه دریای خزر تحت‌عنوان حفاظت از دریای صلح، می‌تواند هم تهدید فقدان رژیم حقوقی برای این دریا را به فرصت تبدیل کند و هم به الگویی برای نزدیکی دیگر کشورهای منطقه تبدیل شود.

ایران که به‌دنبال توافق ژنو شاهد بهبود روابط خود با کشورهای مختلف است، اکنون می‌تواند ورای مذاکرات فرامنطقه‌ای به کانونی برای مذاکرات منطقه‌ای نیز تبدیل شده و بخوبی در منطقه پرتلاطم خاورمیانه ایده دریای صلح را از خزر به خلیج‌فارس تعمیم داده و چارچوبی برای پیوند کشورهای منطقه طراحی کند.

مصطفی انتظاری‌هروی - گروه سیاسی