زمان بازگشت دیپلمات های آمریکایی به ایران فرا رسیده است؟

مقامات در دولت باراک اوباما می گویند که اولویت آنها نهایی کردن یک توافق جامع هسته ای با ایران است اما مانورهای دیپلماتیک گسترده تر هم می تواند به دنبال آن انجام شود.

یکی از تحلیلگران امور ایران که مدت ها در وزارت خارجه آمریکا به طور تخصصی موضع ایران را دنبال می کرده، بر این باور است که بازگشت دیپلمات های آمریکایی به تهران و ایجاد یک دفتر حافظ منافع که یک قدم پیش از روابط کامل دیپلماتیک است، می تواند از جهت های متعددی به نفع امنیت ملی آمریکا باشد.

به گزارش المانیتور، به این ترتیب دیپلمات های آمریکایی درک صحیح تری از ایران پیدا می کنند. چرا که در سه دهه اخیر ایران و آمریکا هیچ رابطه رسمی با هم نداشته اند که طی آن دیپلمات ها بتوانند با رفت و آمد به ایران، شرایط این کشور را از نزدیک مشاهده کنند.اگر دیپلمات های آمریکایی به ایران بازگردند می توانند روند صدور ویزای آمریکا را نیز تسهیل کنند.

همچنین آنها می توانند به آمریکایی های مقیم ایران شامل شهروندان با تابعیت دوگانه نیز خدمات دهی کنند. در حال حاضر سوئیس، حفاظت از منافع آمریکا در ایران را بر عهده دارد اما در ارایه خدمات دیپلماتیک؛ محدودیت هایی دارد.

این در حالی است که برآوردها نشان می دهد جامعه ایرانی آمریکایی به شدت علاقمند به بازگشت دیپلمات های آمریکایی به ایران است.

نظرسنجی سال 2011 از سوی امور عمومی اتحادیه ایرانی- آمریکایی ها که یک گروه غیر دولتی است، نشان داد که 73 درصد آنها از ایجاد دفتر حافظ منافع در تهران و بازگشت دیپلمات های آمریکایی حمایت می کنند.

بهبود روند صدور ویزای آمریکا می تواند به افزایش شمار دانشجویان ایرانی در دانشگاه های آمریکا کمک کند که خود یکی از شاخصه های دیپلماسی فرهنگی به شمار می رود.

برنادت میهان، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در این زمینه به المانیتور گفت:در حال حاضر مذاکرات ما با ایران متمرکز بر مساله هسته ای است و هدف اولیه ما حل دیپلماتیک این مساله و تعدیل نگرانی های بین المللی خواهد بود اما در صورتی که این مشکل حل شود، امکان گام برداشتن به سوی دیگر بخش های یک رابطه مبتنی بر منافع مشترک و احترام متقابل وجود دارد.

این در شرایطی است که دولت جورج بوش در موارد متعددی ایده بازگشت دیپلمات های آمریکایی به ایران به عنوان کارمندان دفتر حافظ منافع را مطرح کرده بود. در پاییز 2005، این ایده در وزارت خارجه آمریکا مطرح بود و به گزارش وال استریت ژورنال مورد توجه کاخ سفید نیز قرار گرفت.

کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا در کتاب خاطراتش، تدوین سیاست آمریکا در قبال ایران بدون حضور دیپلماتیک در تهران را به فردی تشبیه می کند که یکی از دستانش پشت سرش نگهداشته شده است.

وی همچنین به این نکته اشاره می کند که آمریکا برای دهه ها دیپلمات های خود را در کوبا حفظ کرد.

رایس همچنین ایده اعزام دیپلمات های آمریکایی به ایران را در سال 2007، مجددا مطرح کرد. اما پس از اینکه شماری از ابتکار عمل های آمریکا در مورد ایران به نتیجه نرسید، این گزینه را نیز از روی میز حذف کرد.

استفان هدلی، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دور دوم ریاست جمهور بوش به المانیتور گفت: دولت بر این باور بود که درخواست اعزام دیپلمات های آمریکایی به تهران می تواند پیام های پیچیده ای را در زمانی ارسال کند که ایالات متحده برای کاهش خطر هسته ای شدن ایران، تحریم های سنگینی را علیه این کشور اعمال می کرد.

از سوی دیگر در آن زمان انتقادهای زیادی به استراتژی آمریکا در قبال کره شمالی مطرح بود و بسیاری بوش را به نرمش نشان دادن در مقابل پیونگ یانک متهم می کردند و به همین دلیل رئیس جمهور نمی خواست این چنین به نظر برسد که او برای اعزام دیپلمات های اش به تهران عجله دارد.

البته وزارت خارجه آمریکا یک بار دیگر نیز در تابستان 2008 این ایده را مطرح کرد. پس از اینکه بیل برنز، دستیار وزارت خارجه آمریکا مذاکرات محرمانه ای را با مقامات ایرانی در ژنو انجام داد و اعلام کرد آمریکا از این پیش شرط که ایران باید نخست غنی سازی اورانیوم را متوقف کند، صرفنظر کرده است.

استفان هدلی بر این باور است که اکنون نیز مطرح کرده این ایده، خوب نیست. چرا که هنور مشکلاتی در زمینه مذاکرات هسته ای وجود دارد و با لغو بخشی از تحریم ها، شرکت های خارجی برای حضور در بازار ایران اشتیاق نشان می دهند. اما در صورتی که توافق هسته ای نهایی امضاء شود، می توان در مورد بازگرداندن دیپلمات های آمریکایی به ایران نیز فکر کرد.

نیکلاس برنز که در دولت بوش دستیار وزارت خارجه در امور سیاسی بود، در پاسخ به المانیتور گفت: ایده برقراری تماس مستقیم با ایران از طریق ایجاد دفتر حافظ منافع با حضور دیپلمات های آمریکایی خیلی خوب است.

به گفته وی، دولت اوباما در زمان مقتضی در این مورد تصمیم گیری می کند اما پرسش اصلی اینجاست که آیا ایران با آن موافقت خواهد کرد یا خیر.

این در حالی است که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران بارها بر تبادل آکادمیک و دیگر انواع تعامل بین ایران و آمریکا تاکید کرده است که می تواند راهگشای حضور دیپلمات های آمریکایی در ایران باشد.

او اخیرا نیز در واکنش به این پرسش که آیا امکان بازگشایی سفارت آمریکا در ایران وجود دارد، گفته است: هیچ دوستی و دشمنی ابدی نیست و دشمنی ها می تواند به دوستی تبدیل شود.با این وجود مساله تامین امنیت دیپلمات های آمریکایی با توجه به سابقه گروگانگیری و حمله اخیر به سفارت انگلیس در تهران، بسیار حائز اهمیت است.

جان لیمبرت، یکی از 52 گروگان آمریکایی که 444 روز در ایران گروگان بودند، به این نکته اشاره می کند که ایران باید تضمین هایی در مورد امنیت دیپلمات ها ارایه کند. با این حال او تاکید می کند که در این زمینه باید صبوری به خرج داد.(دیپلماسی ایرانی)