دود اگزوز از ‌درد دل‌های موتور‌ می‌گوید

طبیعت دست دوم بودن این خودروها خبر از استهلاک و عیب و ایراداتی در آینده نه‌چندان دور می‌دهد که خریدار باید خود را برای دست و پنجه نرم کردن با آنها آماده کند.

حتی اگر قصد خرید یک خودروی دست دوم را هم ندارید، رخش نو و قبراق شما بزودی و با این ترافیک کشنده که این روزها همه شهرهای کوچک و بزرگ را درگیر خود کرده است، به خودرویی کارکرده و مستهلک تبدیل می‌شود که با توجه به نحوه استفاده از آن باید منتظر خرابی و به خرج افتادن آن باشید.

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های خودرو که باید به آن توجه زیادی کرد، موتور خودروست که ضمن مراقبت‌های ویژه و انجام سرویس‌های دوره‌ای، باید به تغییر صدا، میزان خروج بخار روغن و کم کردن حجم روغن باقیمانده در دوره‌های زمانی مشخص، جوش آوردن و دمای آب در شرایط مختلف آب و هوایی، دود خروجی از اگزوز و... توجه کنیم، اما شاید مهم‌ترین ویژگی خودرو که با توجه به آن خیلی از مشکلات را می‌توان پیش‌بینی و از بروز خسارت جلوگیری کرد، رنگ دود اگزوز است. رنگ دود می‌تواند نشان‌دهنده شرایط کارکردی خودرو باشد.

منظور از رنگ دود اگزوز، رنگ‌های غیرمتعارف مثل سیاه، سفید و آبی است که هرکدام معنی و مفهوم خاص خود را دارد.

موتور سالم دود نمی‌کند؛ یعنی در واقع حتما دودی از اگزوز خارج می‌شود، اما دود موتور سالم بی‌رنگ است. در این حالت اگر انگشت خود را داخل لوله اگزوز بمالید، انگشت چرب یا سیاه نمی‌شود. (البته پیشنهاد می‌شود این کار در‌حالت موتور خاموش انجام شود.)

دود سفید

اما اگر رنگ دود اگزوز خودروی شما در حالت کارکرد طبیعی خود سفید بود باید توجه داشته باشید این رنگ الزاما به معنی بروز مشکل یا ایرادی در کارکرد سیستم موتور نیست.

بعضی وقت‌ها و مخصوصا در ایام زمستان و در روزهای خیلی سرد وقتی موتور را تازه روشن می‌کنید، آب کندانس شده در داخل موتور ناگهان بخار شده و از اگزوز خارج می‌شود. این آب که در طول شب قبل و به علت هوای سرد بیرون ‌ داخل موتور تشکیل شده بود، بعد از چند دقیقه کار کردن، تمام شده و دود موتور به حالت و رنگ طبیعی خود بازمی‌گردد. به این اتفاق آب‌سوزی اطلاق می‌شود؛ آب‌سوزی اصطلاحی است که برای وقتی آب در عمل احتراق شرکت می‌کند، به کار می‌رود. چون این حالت موقتی است، جای نگرانی ندارد و پس از گرم شدن موتور قطع می‌شود. در بیشتر موتور‌های سالم پدیده آب‌سوزی موقتی مشاهده می‌شود.

اما اگر دود سفید دائم باشد، دلیل آن سوختن واشر سرسیلندر یا ترک‌خوردگی سیلندر است. موتور خودرو از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده که روی هم سوار می‌شوند. برای آب‌بندی در نقاط اتصال قطعات به یکدیگر از واشر استفاده می‌شود، سرسیلندر و سیلندر به‌وسیله واشر مخصوصی که آن را واشر سرسیلندر می‌نامند، آب‌بندی می‌شود. در صورت معیوب یا فرسوده شدن واشر سرسیلندر، مجاری اطراف سیلندر و سرسیلندر که آب و روغن در آنها جریان دارد به هم راه پیدا کرده و حتی ممکن است به فضای داخل سیلندر که محفظه احتراق نامیده می‌شود نیز راه یابد. همین موضوع می‌تواند باعث هجوم حجم زیادی بخار آب به داخل اگزوز شود که باعث به وجود آمدن رنگ دود سفید می‌شود. در صورت مشاهده دائم دود سفید پیشنهاد می‌شود خیلی زود و برای جلوگیری از خسارت بیشتر به یک تعمیرگاه مجاز مراجعه کنید.

دود آبی

دود آبی نشان‌دهنده روغن‌سوزی است. روغن‌سوزی یک اصطلاح مکانیکی و به معنی راه یافتن روغن به محفظه احتراق و شرکت در فرآیند احتراق است. در دو حالت زیر می‌توان آن را مشاهده کرد:

موقتی: روغن‌سوزی موقتی می‌تواند ناشی از خلاصی بیش از حد شیر سوپاپ باشد. شیر یا گیت سوپاپ وسیله‌ای است برای آب‌بندی سوپاپ‌ها در سرسیلندر تا از ورود روغن به محفظه احتراق از طریق سوپاپ‌ها جلوگیری کند. در این حالت معمولا حجم روغن موتور به شکل محسوس کاهش پیدا نمی‌کند و در صورت فشردن پا بر پدال گاز و بالا رفتن دور موتور، دود قطع می‌شود.

دائم: اگر موتور چه در حالت کم‌گاز و چه در وضعیت پرگاز به طور دائم دود آبی‌رنگ کند، روغن‌سوزی از رینگ و پیستون یا سیلندر است. ‌رینگ قطعه‌ای است که وظیفه آب‌بندی بین سیلندر و پیستون را به‌عهده دارد و در صورت از دست دادن حالت فنری‌ خود یا شکسته شدن و عوامل دیگر نمی‌تواند وظیفه خود را بدرستی انجام دهد.

در صورت مشاهده دود آبی‌رنگ دائم یا موقتی باید حتما و در سریع‌ترین زمان ممکن به تعمیرگاه مراجعه کنید تا با باز کردن موتور، تعمیرات لازم را قبل از اعمال خسارت‌های بیشتر و پرخرج‌تر انجام دهند.

نکته ایمنی

همان‌طور که خواندید رنگ دود موتور از سلامت‌ و کارکرد منظم موتور خبر می‌دهد؛ بنابراین حتما هفته‌ای یک تا دو بار به محض روشن کردن و قبل از خاموش کردن خودرو به بررسی دود آن بپردازید. دقت کنید‌کار بررسی دود اگزوز باید در محیط باز و با رعایت نکات ایمنی انجام شود تا از مسمومیت بسیار خطرناک ناشی از گاز منواکسیدکربن جلوگیری شود.

مظاهر مهدیزاده چله‌بری / جام جم