قوز نکن!

بد قرار‌گرفتن بدن بخصوص هنگام نشستن، تلویزیون دیدن، کار کردن با کامپیوتر یا حتی انجام تکالیف از سوی دانش‌آموزان از دلایل اصلی قوزکردن است که در صورت تلاش نکردن برای اصلاح این وضع، مهره‌های پشت قفسه سینه دچار انحنایی غیرطبیعی می‌شود و اصطلاحا شخص را قوزی می‌کند.

اما به گفته دکتر بهروز توانا، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در بسیاری موارد، قوز یا انحنای غیرطبیعی در ناحیه بالای کمر به‌طور مادرزادی و ناشی از اختلالات استخوانی و ضعف عضلانی در بیماری‌هایی چون در‌رفتگی لگن و خمیدگی طبیعی ستون مهره‌ها به وجود می‌آید که نیاز به درمان نگهدارنده و در صورت فراهم‌شدن شرایط بیمار، عمل جراحی دارد.

این عضو هیات علمی دانشگاه در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: البته در برخی موارد نیز ضربه ناشی از تصادف یا حوادث دیگر به خردشدن بخشی از مهره‌های پشت قفسه سینه منجر می‌شود و این شکستگی فشاری روی بقیه مهره‌ها می‌آورد که به قوز منجر می‌شود. در چنین شرایطی نیز شخص نیاز به درمان توانبخشی خواهد داشت.

وقتی قوزکردن، ریشه شخصیتی و روانی دارد

یکی از چالش‌های بسیاری از والدین با فرزندانشان ناشی از لجبازی و سماجت کودکان و نوجوانان بر تداوم رفتارهایی است که از نظر پدر و مادرها قابل پذیرش نیست. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های چنین رفتارهایی، قوزکردن کودکان و نوجوانان هنگام نشستن، تماشای تلویزیون و حتی در حال ایستادن است.

جالب است بدانید بسیاری از روان‌شناسان معتقدند قوزکردن فرزندان، نوعی رفتار اعتراض‌آمیز نسبت به تبعیض‌ها و بی‌توجهی‌های احتمالی والدین نسبت به آنها و با هدف جلب توجه بیشتر صورت می‌گیرد. گاهی نیز قرار گرفتن بدن در حالت قوز کرده ممکن است به تحقیر و سرکوب شخصیت کودک یا نوجوان از سوی اطرافیان یعنی خواهر و برادر بزرگ‌تر، معلم یا والدین بازگردد.

البته دکتر توانا نیز با چنین دیدگاهی موافق است و تاکید می‌کند: در چنین شرایطی با آموزش صحیح والدین و فرزندان امکان اصلاح روش نشستن و ایستادن کودک وجود دارد که در بیشتر موارد، نیازی به استفاده از قوزبند در کودکان یا نوجوانان نیست. البته ورزش‌های مربوط به تقویت عضلات به همه افراد و در همه سنین توصیه می‌شود، اما رفع مشکل قوزکردن در کودکان بیشتر به اصلاح اختلالات رفتاری در آنها و آگاهی و آموزش والدین بازمی‌گردد.

چرا پیری با قوزکردن همراه می‌شود؟

چه کسی می‌گوید قوزکردن در دوران پیری طبیعی و گریزناپذیر است؟ دکتر توانا با نفی این‌که اصولا افزایش سن نباید با شاخص‌هایی چون قوزکردن همراه باشد، می‌گوید: متاسفانه افراد مسن به‌ دلیل ضعف عضلانی هنگام ایستادن، نگران آن هستند که نتوانند تعادل خود را حفظ کنند و به همین علت قوز می‌کنند و این برایشان عادت می‌شود.

به‌علاوه، پوکی استخوان و فرسودگی استخوان‌ها نیز به ضعف عضلانی آنها دامن می‌زند و آنها را ناگزیر به استفاده از عصا می‌کند که در بسیاری موارد به علت کوتاه‌بودن به وضع قرارگیری بدن حالت قوز‌کرده می‌بخشد.

به گفته این متخصص طب فیزیکی، اصلاح الگوی زندگی یعنی نحوه نشستن و راه رفتن، استفاده از عصا با طول قد مناسب، انجام ورزش‌هایی برای تقویت عضلات و نیز اصلاح داروهای مصرفی که به درمان پوکی استخوان کمک کند، در جلوگیری از قوزکردن افراد مسن بسیار موثر است. در برخی موارد نیز استفاده از قوز بند و در موارد حاد، جراحی ضروری می‌شود.

هر قوزکردنی قوز نیست

بی‌شک هر نوع خمیدگی ناحیه پشت قوز تلقی نمی‌شود، بلکه برجستگی غیرعادی در ستون مهره‌ها همراه یا بدون انحناء جانبی ستون فقرات معمولا با درد، اشکال در راه‌رفتن، خستگی زودرس و در مراحل شدید بیماری، اختلالات تنفسی و عصبی همراه است. بی‌شک تشخیص آن نیز فقط با معاینه دقیق توسط پزشک متخصص ممکن است. البته روش‌های پرتونگاری نیز به تشخیص آن بسیار کمک می‌کند.

نباید فراموش کرد درمان قطعی قوز بسته به علت بروز این مشکل متفاوت است، اما در هر شرایطی همکاری پیگیرانه خود بیمار و تلاش وی برای تغییر عادت‌های غلط زندگی یعنی طرز نشستن و ایستادن غلط ضروری است. در برخی موارد نیز استفاده از قوزبند، فیزیوتراپی برای رفع ضعف عضلات ستون فقرات نیز می‌تواند در روند درمان بسیار موثر باشد.

پونه شیرازی / گروه سلامت