پیشگیری از بیماری‌های مدرسه‌ای

اقداماتی مانند نشستن دست قبل از غذا و بعد از دستشویی و استفاده نکردن از دستمال برای جلوگیری از انتشار ترشحات هنگام سرفه و عطسه، دور نینداختن دستمال‌های آلوده و از آن مهم‌تر دست دادن، بوسیدن و بغل کردن که در کودکان فراوان انجام می‌شود، امکان انتقال بیماری‌ها را بین آنها افزایش می‌دهد، اما نکاتی ساده و کلیدی وجود دارد که با بهره‌گیری از آنها می‌شود از بیمار شدن زیاد، حاد و مکرر دانش‌آموزان جلوگیری کرد.

دکتر شیروانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی کودکان با اشاره به بیماری‌های فصل مدرسه که با سرد‌شدن هوا شیوع بیشتری پیدا می‌کند، می‌گوید: این بیماری‌ها شامل عفونت‌های دستگاه تنفسی و گوارشی می‌شود که بیشتر از نوع ویروسی است و در فصل بهار نیز بیماری‌های عفونی بثوری مانند آبله مرغان شایع می‌شود و هر بیماری که در گروه کودکان در این فصل شایع شود، می‌تواند در مدارس از کودکی به کودک دیگر منتقل شود.

شستشوی دست؛ اولین سد در مقابل بیماری‌ها

بیشتر ویروس‌های سرماخوردگی از طریق تماس مستقیم منتشر می‌شود. میکروب‌ها می‌توانند برای ساعت‌ها و در بعضی موارد هفته‌ها زنده باقی مانده و به افرادی که اشیای آلوده به میکروب‌ها لمس می‌کند، منتقل شود.

دکتر شیروانی در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این ‌که ویروس‌های سرماخوردگی از طریق تماس مستقیم بین دانش‌آموزان منتشر می‌شود، می‌گوید: دانش‌آموزان باید دست‌های خود را بارها بشویند. متاسفانه دانش‌آموزی که سرماخورده است داخل دست‌های خود عطسه کرده و سپس با لمس اشیا مورد استفاده خود و دیگر همکلاسی‌هایش، میکروب‌های عامل بیماری‌‌اش را منتقل می‌کند. همچنین دانش‌آموزان زمانی که در حال سرفه یا عطسه هستند از یک دستمال استفاده کنند و آن را بلافاصله دور بیندازند.

مصرف زیاد مایعات و غذاهای گیاهی

فراموش نکنید که بیشتر ویروس‌ها از طریق چشم، دهان و بینی وارد بدن می‌شوند. به همین دلیل لمس صورت کودکان راه اصلی ابتلای آنان به سرماخوردگی است و موجب انتقال بیماری‌های ویروسی چون سرماخوردگی از آنان به والدینشان می‌شود.

اما دکتر شیروانی بر مصرف مایعات از سوی دانش‌آموزان تاکید می‌کند و می‌گوید: آب، سیستم بدن را شست‌وشو داده و باعث خروج سموم از بدن می‌شود، اما به منظور تامین آب بدن، مصرف زیاد آبمیوه‌های مصنوعی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. مواد طبیعی موجود در گیاهان نیز باعث افزایش ویتامین‌های بدن می‌شود؛ بنابراین نباید از مصرف سبزیجات سبز تیره، قرمز و زرد مانند اسفناج، کاهو، هویج، گوجه‌فرنگی و سیر در برنامه غذایی کودک غافل شد. مصرف آب پرتقال که هر چه تازه‌تر باشد، ویتامین C بیشتری دارد، طول مدت درمان بیماری‌های ویروسی بویژه سرماخوردگی را کوتاه‌تر می‌کند. فراموش نکنید که مصرف لبنیات و بویژه ماست به تقویت سیستم ایمنی همه افراد و بویژه کودکان و نوجوانان کمک می‌کند. باکتری‌های مفید موجود در ماست باعث تحریک تولید مواد سیستم ایمنی می‌شود که با بیماری مبارزه می‌کند.

متخصصان تغذیه نیز تاکید می‌کنند که کمبود‌های تغذیه‌ای ازجمله کمبود ریزمغذی‌ها مانند آهن و روی می‌تواند به کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی در دانش‌آموزان منجر شود. مصرف مواد غذایی چرب، پرنمک و شیرین نیز می‌تواند زمینه را برای بروز کمبود‌های تغذیه‌ای، چاقی و اضافه وزن، فشارخون و چربی خون بالا در دانش‌آموزان فراهم کند.

بچه‌ها در معرض دود سیگار قرار نگیرند

آمار نشان می‌دهد که سیگاری‌ها بیشتر دچار بیماری‌های ویروسی می‌شوند، حتی نزدیک به افراد سیگاری بودن به‌طور واضح سیستم ایمنی را از بین می‌برد. دود راه‌های هوایی بینی را خشک کرده و مژک‌های آن را فلج می‌کند. مژک‌ها موهای ظریفی هستند که مخاط بینی و ریه‌ها را پوشانده و با حرکات موجی شکل خود ویروس‌هایی چون سرماخوردگی را از مجاری بینی خارج می‌کنند. یک سیگار، مژک‌های بینی را برای 40 ـ 30 دقیقه فلج می‌کند، بنابراین کودکان و نوجوانان، بویژه در فصل مدرسه که احتمال آسیب‌پذیری در برابر بیماری‌ها بیشتر می‌شود نباید در مواجهه با سیگار کشیدن والدین خود قرار گیرند.

دکتر شیروانی تاکید می‌کند: کودکان در سن مدرسه باید زود بخوابند و استراحت کافی داشته باشند، باید نظم غذایی مناسب داشته باشند. کودکان باید صبحانه کامل خورده و ناهار و شام را بهنگام میل کنند و میوه تازه و سبزیجات در رژیم غذایی‌شان وجود داشته باشد.

 خطر آسم در فصل مدارس تشدید می‌شود

سرفه‌های شبانه‌روزی و همراه با خلط، تنفس تند و ‌تنگی نفس برای والدینی که فرزند مبتلا به آسم دارند از غم‌انگیزترین تصاویری است که در مقاطعی از سال و بویژه در فصول سرد مشاهده می‌کنند؛ چراکه متاسفانه بیماری آسم با تغییر هوا در پاییز و زمستان تشدید می‌شود.

به همین دلیل متخصصان آسم و آلرژی تاکید می‌کنند که مسئولان مدرسه باید دانش‌آموزانی را که دچار بیماری آسم هستند، شناسایی کنند و با توجه به این ‌که نیمی از سال تحصیلی در فصول سرد سال است، این دسته از دانش‌آموزان را در هوای سرد و در صف‌های طولانی نگه ندارند و حتی از بازی کردن این دانش‌آموزان در هوای سرد جلوگیری کنند، چون هوای سرد باعث می‌شود تا بیماری آنها تشدید شود البته این متخصصان یکی از راه‌های کنترل آسم بویژه در هوای سرد را دریافت واکسن آنفلوآنزا می‌دانند.

دکتر شیروانی در این باره توصیه می‌کند: در کودکان مبتلا به آسم، مواجهه نشدن با گرد و خاک و دود و بوی سیگار، مواجهه نشدن با گرد و غبار ناشی از استفاده از گچ، مصرف نکردن شکلات، پاستیل، مواد رنگی و عواملی که پرو ارزیابی آلرژیک بیمار به عنوان آلرژن گزارش شده است، بسیار مهم است. آگاه کردن مسئولان مدرسه از بیماری آسم در کودک، نیاز به انجام اقدامات اورژانس در صورت بروز حمله آسم در کودک و استفاده از اسپری‌هایی که در صورت ابتلا به آسم از سوی پزشک به طور منظم یا هنگام ورزش ضروری است.

اسهال و استفراغ را جدی بگیرید

یکی از بیماری‌هایی که در دوران مدرسه بیشتر احتمال ابتلا دارد، اسهال، استفراغ و عفونت‌های دستگاه گوارش است که می‌تواند ویروسی یا میکروبی باشد. معمولا بیماری‌های دستگاه گوارش با علت ویروسی با تب، استفراغ و پس از گذشت 48 ساعت همراه با اسهال خواهد بود. این نوع عفونت‌ها با ریشه باکتریایی واگیردار هستند و در مدت کوتاهی میان دانش‌آموزان شیوع پیدا می‌کند.

بر این اساس، متخصصان بیماری‌های عفونی کودک تاکید می‌کنند کودکانی که علائم عفونت‌های گوارشی را بروز می‌دهند باید یک هفته استراحت کنند و به مدرسه نروند و در منزل تحت درمان باشند.

زمانی که کودک دچار استفراغ است، باید به او سرم خوراکی یا دوغ داده شود و بعد از 48ساعت که استفراغ برطرف شد، تغذیه براساس مایع درمانی و تغذیه با کته، ماست، سینه مرغ و هویج باشد. همچنین دانش‌آموزان نباید پس از این دوره درمانی نیز از غذاهای نامناسب در مدارس استفاده کنند و میان‌وعده‌هایی با ارزش غذایی مناسب به همراه خود ببرند.

پونه شیرازی -‌ گروه سلامت