آموزش قانون در مدارس گامی برای پیشگیری از جرم

متاسفانه آموزش همگانی قوانین در کشور ما مغفول مانده و در آموزش و پرورش بسیار کم به آن پرداخته شده است حال آن‌که در کشورهای پیشرفته از همان مقطع دبستان به کودک حقوق‌اش آموزش داده می‌شود و در واقع کودک از طریق آشنایی با حقوقی که دارد یاد می‌گیرد که بتواند از خود دفاع کند و متوجه می‌شود برای پیگیری حقوق خود به چه مکانی باید برود و چه اقداماتی را باید انجام بدهد، اما در کشور ما به این مسأله توجه نشده این درحالی است که در اصل سوم قانونی اساسی آمده وظیفه دولت است که امکان آموزش همگانی را برای عموم مردم فراهم کند. در دین اسلام هم بر مسأله آموزش تاکید ویژه‌ای شده است و صرف نظر از آن بر این موضوع تاکید شده است که اگر کودکی جرمی انجام دهد عاقله او یعنی خویشاوندان نسبی پدری و مادری وی مسئول پرداخت دیه و جبران خسارت هستند. این نوع برخورد می‌رساند که دین اسلام خواسته به این روش نوعی بازدارندگی ایجاد کند تا پدر و مادران یا جامعه به فرزندان آموزش دهند که چه بایدها و نبایدهایی را رعایت کنند و اگر این آموزش‌ها به فرزندان داده نشود به تبع آن خود والدین مسئول جبران خسارتی هستند که فرزند صغیرشان به بار می‌آورد. این موردی است که اکنون نیز در ماده 291 قانون مجازات اسلامی تصریح شده است.

برای پیشگیری از جرم بهتر آن است که افراد را از دوران کودکی و نوجوانی آموزش بدهیم و قوانین و نکاتی را که باید رعایت کنند به آنان گوشزد و برایشان آشکار کنیم. به عنوان مثال در فرانسه به کودکان آموزش می‌دهند که اگر از کارت مترو منطقه‌ای برای منطقه دیگر استفاده کنند باید 75 یورو جریمه بپردازند. این نمونه‌ای از آموزش حقوق و قانون است. در ایران نیز ضرورت ارائه چنین آموزش‌هایی احساس می‌شود، اما این کار نه به صورت رسمی و نه حتی به عنوان کار خارج از درس برای دانش‌آموزان درنظر گرفته نشده است البته نشانه‌هایی از این‌گونه اقدامات را در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم. طرح‌هایی مانند همیار پلیس گامی در همین راستا محسوب می‌شود. کودکانی که همیار پلیس می‌شوند در واقع آموزش می‌بینند و یاد می‌گیرند خودشان باید کمربند ببندند و نکاتی را رعایت کنند. نحوه عبور از چراغ قرمز را بدانند و گذرگاه‌های عابر پیاده را بشناسند، اما هنوز به طور اخص حقوق کودکان یا آموزش حقوقی برای دانش‌آموزان وجود ندارد و جای خالی آن احساس می‌شود.

مهدی ربانی ‌ـ‌ وکیل دادگستری