رابطه جرم با فصول سال

براساس این نظریه در فصول و نواحی گرمسیر جرائم علیه اشخاص بیشتر می‌شود و در فصول و در نواحی سرد، جرائم علیه اموال بیشتر می‌شود. این نتیجه تحقیقی است که پیروان مکتب جغرافیایی مشهور آن را انجام داده‌اند و به‌عنوان «نظریه حرارتی بزهکاری» مطرح کرده‌اند، براساس این نظریه مشخص شده است افزایش دما آستانه تحمل روانی را خصوصا در مناطق پرترافیک کاهش می‌دهد و زمینه‌ای برای نزاع و ضرب و جرح پدید می​آورد که گاهی به قتل نیز می‌انجامد یا این‌که به علت کوتاه شدن شب‌ها و امکان اسکان در فضای باز مانند پارک‌ها و زیارتگاه‌ها و اماکن عمومی آمار فرار نوجوانان و جوانان از منزل، گاه تا 50 درصد نسبت به فصل زمستان رشد پیدا می‌کند.

به این ترتیب قتل و صدمات جسمانی در فصول گرم سال بیشتر اتفاق می‌افتد، البته ما نباید فقط به این نظریه اکتفا کنیم. این موضوع دلایل دیگری هم دارد، به‌عنوان مثال در فصول گرم و شش ماه اول حضور مردم در اجتماعات بیشتر است و مردم بیشتر اوقات فراغت خود را در جامعه حضور دارند، اما نمی‌توان به این نتیجه رسید که یکی از دلایل افزایش جرم در تابستان فراغت دانش‌آموزان از مدرسه است و افرادی که دچار جرم علیه جان افراد می‌شوند، دانش‌آموزان هستند؛ بلکه موضوع خیلی فراتر از این است و باید از یک بعد دیگر به موضوع نگاه کرد. در نظریه حرارتی بزهکاری به‌طور کلی مطرح می‌شود که جرایم علیه اشخاص در گرما افزایش می‌یابد و با توجه به این مشخصه مثلا در ایران در مرداد ماه به اوج خود می‌رسد، اما در کنار این نظریه ما نظریه «معاشرت ترجیحی» را هم داریم.

اگر بخواهیم موضوع را با سایر نظریه‌های جرم‌شناسی مانند نظریه معاشرت‌های ترجیحی بررسی کنیم، می‌توان به این نتیجه رسید که جوانان در تابستان و فصول گرم، زمان بیشتری دارند تا به آن شیوه‌ای که مد نظر خودشان است، رفت و آمد و با کسانی که مایل هستند، ارتباط برقرار کنند و در نهایت تحت تاثیر این معاشرت‌ها ممکن است، مرتکب جرم شوند و به سمت بزهکاری هم بروند یعنی فرصت برای بزهکاری در نیمه اول سال نسبت به نیمه دوم سال بیشتر است و افراد تحت تاثیر اشخاصی که با آنها در ارتباط هستند ممکن است از هم الگو بگیرند و به سمت بزهکاری بروند. اگر از منظر این نظریه بخواهیم نگاه کنیم باز وقوع جرم در تابستان بیشتر است، چون افراد زمان استراحت بیشتری دارند. ضمن این‌که به طور کلی گرما روی روحیات افراد اثر می‌گذارد و خود ما هم در گرمای هوا پرخاشجوتر و عصبی‌تر هستیم و همین گرما ممکن است ترس‌های هیجانی را هم بیشتر کند. این موضوعی است که ابوعلی سینا هم به آن اعتقاد داشت و بر این باور بود که آب و هوا بر خلق و خوی افراد تاثیر می‌گذارد و بنابراین می‌تواند یکی از دلایل افزایش جرم و قتل در نیمه اول سال باشد. با توجه به آنچه سرهنگ مصفایی اعلام کرده و همچنین بنا به نظریات یاد شده اکنون که به پایان تابستان نزدیک می‌شویم، می‌توان پیش‌بینی کرد آمار جرایم جنایی با کاهش مواجه شود.

یاسمن خواجه نوری- جرم‌شناس و استاد دانشگاه