فیس‌بوک‌زدگی سیاستمداران

این ماجرا گرچه مسبوق به سابقه نیز هست، اما در یکماهه اخیر ابعاد تازه‌تری یافته: مشاور رئیس‌جمهور توضیحات مهمی را درباره کاربرد «فتنه» در صفحه فیس‌بوکش منتشر می‌کند؛ نامزد معرفی‌شده برای احراز سمت وزارت آموزش و پرورش در نطق دفاعیه خود از 600 ـ 500 پیامک حمایتی از خود نام می‌برد؛ وزیر امورخارجه برخی مواضعش را در فیس‌بوک اعلام می‌کند؛ وزیر نفت نحوه حضور شرکت‌های بین‌المللی نفتی را در همین فضا به نظرخواهی می‌گذارد و ...

برخی این موارد را سرآغازی برای رفع فیلتر وب‌سایت فیس‌بوک ارزیابی کرده‌اند.

به گواهی برخی برآوردهای دقیق‌تر سه تا چهار میلیون ایرانی، عضو فیس‌بوک‌اند؛ از این منظر و با توجه به گروه‌های فعال در این شبکه اجتماعی‌مجازی، این جامعه آماری به‌هیچ وجه معرف همه ایرانیان نیست.

اگر این نکته به‌عنوان یک اصل پذیرفته شده و همواره پیش چشمِ همه باشد، اتفاق نگران‌کننده‌ای نمی‌افتد، چرا که همه می‌دانند روایت‌ها و قضاوت‌های فیس‌بوکی، در موارد حاد سیاسی و اجتماعی منطبق بر فضای عمومی کشور نیست بلکه بازنمایی بخشی از اندیشه‌ها و اراده‌هاست؛ نه میانگین آرای ایرانی‌ها و حتی نخبگان ایرانی.

بنابراین اگر پاره‌ای از وقت سیاستگذاران ایرانی به فیس‌بوک اختصاص یابد (که در دوره دولت جدید این‌گونه به نظر می‌رسد و برخی‌ها به طنز می‌گویند که ممکن است در آینده، دولت جلساتش را در فضای مجازی تشکیل دهد!) امری الزاما نامطلوب نیست، اما در چنین وضعی طبیعی است که بخش مهم و موثری از ذهن آنها، به این پدیده معطوف شود. در نتیجه با فرض درنظر نگرفتن اقدامات توطئه‌آمیز، می‌شود این فرآیند معنابخشی به مسائل عمومی (که کاملا درونی و غیرآشکار روی ‌می‌دهد) را یک رویه پرمخاطره و معیوب ارزیابی کرد و در برابر آن، جانب احتیاط را گرفت.

موضوعی که در فیس‌بوک ساخته و پرداخته می‌شود و بعد به سطح مواجهه و بازخورد متنی (مجازی) کاربران حکومتی‌اش می‌رسد، در لایه‌های بعدی، ما‌به‌ازاهای عملی و اجرایی پیدا خواهد کرد و از آنجا که تعداد زیادی از این موضوعات و خواسته‌ها، بخشی و قابل مناقشه‌اند، درباره نوع پاسخ‌گیری احتمالی آنها، باید هوشیار بود.

در چنین فرآیندی، جامعه آماری فرد تصمیم‌گیر، جامعه در دسترس او خواهد بود و حتما در میان‌مدت و بلندمدت، این رویه بر سیاستگذاری‌های کلان کشور، آثار سوء برجای خواهد گذارد و به این لحاظ باید بیشتر مراقب بود.

فرشاد مهدی‌پور - روزنامه‌نگار