بازی، شادی، آموزش

از جمله تغییرات این برنامه می‌توان به حضور فعال کودکان به عنوان مجری و بازیگر، دکور متناسب با بخش‌های آموزشی برنامه، آموزش بازی‌های آپارتمانی و مهارت‌های زندگی اشاره کرد.

یک گام مهم

گل‌آموز پیش از این هم برای بچه‌ها یکی از برنامه‌های دیدنی تلویزیون بود، اما تغییرات تازه در این برنامه گام مهمی در رشد کیفیت و جذابیت آن محسوب می‌شود.

لیلا مردانیان که همراه سارا روستاپور تهیه‌کنندگی برنامه گل‌آموز را به عهده دارد درباره ساختار جدید برنامه گل‌آموز می‌گوید: برای اولین بار در کنار کارشناسان و مربیان در اتاق فکر این برنامه کودکان هم حضور دارند و عقایدشان را مطرح می‌کنند. گردانندگان اصلی برنامه کودکان هستند و تاثیر این تغییرات را در پیامک‌های مخاطبان، عکس، نقاشی و فیلم‌هایی که ارسال می‌کنند، شاهد هستیم.

مردانیان از تهیه‌کنندگان مجرب تلویزیون است که در 23 سال گذشته برنامه‌های متعددی برای بچه‌ها تهیه‌کرده است. از جمله برنامه‌هایی که او برای کودکان تولید کرده می‌توان به «اتل متل تماشا» در شبکه دو اشاره کرد. این تهیه‌کننده چند سالی هست که با برنامه گل‌آموز همکاری دارد، اما از سال گذشته به صورت جدی در تهیه این برنامه نقش دارد.

او درباره علل تغییر ساختار برنامه گل‌آموز می‌گوید: سعی کردیم در سری جدید این برنامه استانداردهای برنامه‌سازی برای کودکان را رعایت کنیم. بر اساس استانداردهایی که در اجلاس ABU در مالزی درباره برنامه‌های کودکان ارائه شده حضور بچه‌ها در برنامه‌های مخصوص خودشان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

این تهیه‌کننده تصریح می‌کند: در استانداردهای برنامه‌سازی برای کودکان بر دو نکته مهم تاکید شده است؛ اولین نکته حضور کودکان به عنوان مجری در برنامه است که باعث می‌شود مخاطبان راحت‌تر با برنامه ارتباط برقرار کنند و نکته مهم دیگر طراحی دکور است که باید در آن هم به زیبایی و جذابیت صحنه توجه شود هم به کارکردهای دکور. در سری جدید گل‌آموز دکورهایی داریم که مطابق با بخش‌های آموزشی برنامه است.

بچه‌ها طرز تهیه انواع دسرهای ساده، شربت و بستنی را در بخش خاصی از دکور یاد می‌گیرند و نمایش سایه‌ای نیز در نمایشخانه‌ای که به این منظور طراحی شده اجرا می‌شود.

مردانیان درباره انتخاب و همراهی بچه‌ها در برنامه گل‌آموز می‌گوید: انتخاب مجریان کودک از سال گذشته آغاز شد. از مربیان مدارس و فرهنگسراها خواستیم دانش‌آموزان مستعد و آشنا به بازیگری را معرفی کنند. این بچه‌ها بعد از گذراندن چند آزمون و دوره‌های آموزشی به عنوان عنصری مهم و تاثیرگذار در برنامه سهم دارند.

تولیدکنندگان و البته مخاطبان برنامه گل‌آموز بر این نکته صحه می‌گذارند که حضور مجریان کودک در برنامه گل‌آموز قوی و موثر است.

تهیه‌کننده برنامه درباره نحوه حضور بچه‌ها توضیح می‌دهد: از میان بچه‌هایی که در آزمون‌ها شرکت کردند بیست نفر انتخاب شدند و از آنها در بخش‌های مختلف کمک می‌گیریم. بعضی بچه‌ها می‌‌توانند در مقابل دوربین زنده تلویزیون برنامه اجرا کنند و برخی دیگر کمی در این باره مشکل دارند، بنابراین از این دوستان در بخش تولیدی کمک می‌گیریم.

حامی خوب

جذب اسپانسر یا حامی مالی برای برنامه‌های تلویزیونی یا هر اقدام فرهنگی ـ هنری دیگر مقوله‌ای کاملا طبیعی است، اما مقتضیات خاص خود را دارد. برنامه گل‌آموز علاوه بر تمام ویژگی‌هایش از این شانس برخوردار است که تحت تاثیر تبلیغات حامیان مالی‌اش قرار نگیرد.

حامیان این برنامه محصولاتشان را در برنامه معرفی نمی‌کنند یا به قول مردانیان برنامه‌ را مغازه‌ای برای عرضه محصولاتشان تلقی نمی‌کنند. او در این باره می‌گوید: با تدبیر صحیح دکتر قاسمی، مدیر شبکه و سایر همکاران ایشان اسپانسرهای برنامه‌های شبکه آموزش به محتوای این شبکه‌ لطمه‌ای وارد نمی‌کنند و اصولا این اسپانسرها آموزشی هستند، چون مدیران شبکه آموزش معتقدند برنامه‌های آموزشی باید همیشه اسپانسرهای آموزشی داشته باشند.

حامیان برنامه گل‌آموز مسابقات عکس، هوش و سرعت برگزار می‌کنند و به‌واسطه جشنواره‌های کوچک در این برنامه اعلام حضور می‌کنند. همین مسأله از ایجاد بخش‌های تصنعی در این برنامه جلوگیری می‌کند و به یکدستی آن می‌انجامد.

کلید ارتباط کودکان با دنیا

عوامل متعددی در کیفیت برنامه گل‌آموز نقش دارند که بی‌شک یکی از آنها تجربه و توانایی مهرداد نظام‌آبادی در مقام مجری و مربی است. او در رشته گرافیک تحصیل کرده اما از دوازده سالگی در زمینه بازیگری تئاتر فعال بوده است. همکاری او با سارا روستاپور از برنامه «چیه چرا» در شبکه تهران شروع شد و در برنامه گل‌آموز ادامه دارد.

به اعتقاد نظام آبادی زندگی کودکان در بازی خلاصه شده و به این وسیله می‌توانند با دنیا ارتباط برقرار کنند. او درباره بازی با بچه‌ها در یک برنامه زنده تلویزیونی می‌گوید: آقای فرضیایی قبلا این کار را کرده بود، اما کار دشواری است و خطرش هم بالاست. کنترل بچه‌ها، رفتارشان، حرف‌هایی که می‌زنند در عین آرامش و طرح نکات آموزشی و پیشبرد یک برنامه زنده تلویزیونی کار ساده‌ای نیست.

کودکانی که در این برنامه حضور دارند پیش از هر قسمت باید بازی‌ها و نمایش‌های برنامه را با هم تمرین کنند. نظام‌آبادی در این باره توضیح می‌دهد: زمان زیادی برای تمرین نداریم چون در نهایت یک ساعت قبل از شروع برنامه استودیو در اختیار ما قرار می‌گیرد، اما بچه‌ها بسیار مستعد هستند و خیلی سریع با ما همراه می‌شوند. هر روز قبل از شروع برنامه متن‌ را تحویل می‌گیرم، با آنها تمرین می‌کنم و نکات کلیدی را با آنها در میان می‌گذارم تا در همان فرصت کوتاه برای حضور در برنامه آماده شوند. البته اگر به پسرها برنخورد باید بگویم گروه دخترها موفق‌تر هستند. دخترها کارشان را بیشتر جدی می‌گیرند و با این کار متفکرانه و اندیشمندانه برخورد می‌کنند.

بازی‌هایی که نظام‌آبادی برای این برنامه طراحی کرده و حتی نمایش‌ها آموزنده و مفید هستند. این بازی‌ها براساس اصول علمی بازی‌درمانی و تئاتر‌درمانی شکل‌گرفته‌اند و برای بچه‌های ساکن در شهرها و آپارتمان‌نشین بسیار کاربرد دارند.

مجری برنامه گل‌آموز در این باره می‌گوید: بازی‌های بچه‌ها باید علمی باشد. زندگی امروز ما سرعت گرفته و پدر و مادرها برای گذران زندگی باید هر دو در دو یا حتی سه شیفت کار کنند. همه اینها بعلاوه زندگی در آپارتمان با «ندو، نکن، نپرها»یش باعث شده بچه‌ها کلافه شوند و احساس تنهایی کنند.

تغذیه بچه‌های امروز هم مناسب نیست؛ شکلات‌های پرکالری، گوشت‌های هورمونی و.. باعث شده پر از انرژی‌های کاذب باشند و در عوض جایی برای تخلیه انرژی نداشته باشند. به همین دلایل آنها به شدت در معرض اختلالات روحی و رفتاری قرار دارند و لازم است با بازی‌های خلاقانه، بازی‌درمانی و بازی‌های آپارتمانی آنها را سرگرم و هدایت کرد.

این مجری که یکی از عموهای متفاوت تلویزیون محسوب می‌شود معتقد است: لازم است افرادی مثل من در جریان تازه‌ترین دستاوردها و تحقیقات علمی در زمینه بازی و نمایش و رفتار با کودکان قرار بگیرند. برنامه‌های کودک نیاز دارد از همه جهت علمی باشد. دکور، متن، موسیقی، مجری خوب و خیلی چیزهای دیگر کمک می‌کند بچه‌ها جذب برنامه بشوند و از نکات آموزشی برنامه‌ها استفاده کنند. تلویزیون جایگاه مهمی در خانواده‌ها دارد و بسیار تاثیرگذار است بخصوص روی بچه‌ها.

نظام‌آبادی تاکید می‌کند: در میان رسانه‌های مختلف، تلویزیون بیش از هر رسانه دیگری در دسترس بچه‌ها هست و بیش از همه آنها برای کودکان جذابیت دارد بنابراین برنامه‌های مخصوص کودکان باید از پشتوانه علمی برخوردار باشد.

از آنجا که نظام‌آبادی در زمینه بازی‌درمانی تجربه دارد و اصول علمی آن را آموخته در نگارش متون برنامه به مریم قربانی کمک کرده و موضوعات را مطرح می‌کند و قربانی متن نهایی را می‌نویسد.

این مجری معتقد است: بازی برای گروه‌های سنی مختلف تعاریف متفاوتی دارد و از ریزه‌کاری‌های خاص خودش برخوردار است.

او تصریح می‌کند: زندگی برای بچه‌ها بازی است و اگر به بچه‌ای بگوییم بازی نکن یعنی به او گفته‌ایم زندگی نکن. بچه‌ها در بازی یاد می‌گیرند، لذت می‌برند، انتخاب می‌کنند، قانون وضع می‌کنند و خیلی کارهای دیگر. بازی دنیای زیبایی است و می‌توان با بازی معجزه کرد و مفاهیم را به بچه‌ها آموزش داد. ما تلاش می‌کنیم مفاهیم مختلف را با بازی‌ به بچه‌ها آموزش بدهیم و برای این کار بازی‌های متنوعی داریم؛ از بازی‌های آپارتمانی گرفته تا بازی‌های نمایشی، ورزشی. یکی از آرزوهای من این است که در خانه تئاتر، رشته‌های تئاتردرمانی، بازی‌درمانی و دلقک‌درمانی ایجاد کنیم و به مقوله بازی نگاه علمی داشته باشیم.

تجربه‌ای موفق

مهم‌ترین تفاوت برنامه گل‌آموز با دیگر برنامه‌های مخصوص کودکان در شبکه‌های مختلف آن است که این برنامه بخش‌های آموزشی بیشتری دارد و شادی و سرگرمی کودکان در کنار آموزش مورد توجه قرار گرفته است. از این منظر برنامه گل‌آموز برای شبکه‌ای مانند شبکه آموزش کاملا مناسب است، اما زمان پخش آن با ساعت فراغت و بازی بچه‌ها که عموما بین ساعت 5 تا 7 است، فاصله دارد.

تعداد کمی از بچه‌ها می‌توانند ساعت 14 و 30 دقیقه بیننده تلویزیون باشند. با این همه گل‌آموز گام‌های رشد را برداشته و همواره با تغییرات درست و بموقع توانسته بعد از هشت سال جذابیت خود را حفظ کند و حتی ارتقا بدهد.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون