تلاش ناشران برای نوآوری در فروش کتاب

یکی از راه‌های ابتکاری که البته برای همین چند روز و چند ماه هم نبوده و بلکه مدتی طولانی است که ناشران متعدد به آن روی آورده‌اند، فروش اینترنتی یا تلفنی کتاب است.

یک حساب دو، دو تا چهارتاست که اگر طرح فروش اینترنتی یا تلفنی کتاب ناشری تا حدی موثر واقع شود، به نفع او خواهد بود زیرا دیگر هزینه چرخه پخشی‌ها و دریافت چک‌های چند ماهه از آنها و کتابفروش‌ها حذف می‌شود و با طرح‌های تشویقی مثل تخفیف‌دادن و ارسال رایگان و... هزینه تعدادی از کتاب‌ها مستقیم در اختیار ناشر قرار می‌گیرد.

 ایده‌هایی متفاوت برای فروش

یوسف علیخانی ـ مدیر انتشارات آموت ـ مدتی است دست به فروش تلفنی کتاب‌های انتشارات خود زده است.

این ایده در زمان نمایشگاه بین‌المللی کتاب و با تخفیفاتی که به مخاطبان داده می‌شد به ذهنش رسید که به قول خودش با یک حساب سرانگشتی اگر برای مخاطبی که حداقل چهار عنوان از کتاب‌های آموت را خریداری کند، 15 درصد تخفیف حساب شود، همین هزینه تخفیف می‌تواند بابت هزینه پست پرداخت شود و کتاب با ارسال رایگان به دست مشتری برسد.

علیخانی این کار را شروع کرده است، و در بعضی روزها تماس‌های متعدد دارد و در بعضی روزها هیچ تماسی ندارد و البته بعضی از تماس‌ها هم به نتیجه نمی‌رسد. زیرا مخاطبان گمان می‌کنند این ناشر، کتاب‌هایی غیر از آموت را هم به فروش می‌رساند.

انتشارات هزاره ققنوس هم برای فروش کتاب‌هایش راه‌های دیگری را در نظر گرفته است؛ مثلا از طریق طرحی به نام «نذر کتاب».

حاجی‌آبادی، مدیر عامل انتشارات هزاره ققنوس، درباره نذر کتاب و سوء تعبیرهایی که از آن شده و به عبارتی تقلید نامناسب از این طرح می‌گوید: فکر می‌کنم لازم است در ایام محرم علاوه بر آن‌که به نذرهای مربوط به شکم اهمیت می‌دهیم به فکرمان هم اهمیت بدهیم. ما باید بخوانیم و تلاش کنیم که بدانیم قیام امام حسین(ع) از چه طریقی بوده و چرا این قیام صورت گرفته و چه تاثیری در زندگی امروز ما دارد؟ کتاب‌های خوبی هم در این زمینه نوشته شده است. از طریق این طرح از مردم می‌خواهیم در کنار نذرهای برنج و خورشت و... مقداری هم پول بگذارند و کتاب‌های خوب درباره عاشورا خریداری کنند و به طور رایگان در اختیار مردم قرار دهند و به این ترتیب هم ناشر به پولش می‌رسد و هم ما به هدف اصلی‌مان از کار فرهنگی؛ زیرا همیشه خرید کتاب اهمیت ندارد. مهم این است که کتاب خوانده شود.

البته از این طرح و نام آن ظاهرا سوءتعبیرها یا بدفهمی‌هایی هم شده است. زیرا حاجی‌آبادی توضیح می‌دهد وقتی این نام بر سر زبان‌ها افتاد یک عده، کتاب‌های کم‌ارزش باقیمانده در انبارها را که کسی حاضر نیست بابتش پول بدهد، در طرح نذر کتاب پخش کردند. در حالی که این کار موجب بدبینی به کتاب و کتابخوانی می‌شود.

فروش اینترنتی

فروش اینترنتی راه آشنای دیگری برای خرید کتاب است. زیرا با افزایش دسترسی مردم به اینترنت و ترافیک و دوری و پیدا کردن دشوار بعضی از کتاب‌ها در کتابفروشی‌ها اقبال بیشتری به خرید مجازی کتاب بین مردم ایجاد شده است.

موسسه فرهنگی انتشارات رسا سال‌هاست کتاب‌های خود را از طریق اینترنت به فروش می‌رساند و البته این مسیر را راهی موفق برای فروش کتاب و معطل‌نماندن در انتظار پخشی‌ها و وصول شدن چک‌ها و... می‌داند.

معصومه محمدنبی، مسئول دفتر پخش و توزیع انتشارات رسا، می‌گوید: امروز سایت‌داشتن ناشران و فروش از طریق اینترنت آنقدر عادی و رایج است که اگر ناشری با این فضا بیگانه‌باشد جای سوال دارد. زیرا ناشران نمی‌توانند در تمام ایران شعبه داشته یا در تمام نقاط کشور نماینده فروش داشته باشند.

فروش پیامکی

در برابر این نگاه مثبت به فروش اینترنتی، رضا حاجی‌آبادی معتقد است هنوز فروش اینترنتی نه‌تنها درباره کتاب، بلکه برای هیچ محصولی هنوز در ایران جا نیفتاده است زیرا اعتماد به دنیای مجازی هنوز برای مردم حاصل نشده است.

هزاره ققنوس در یک طرح ابتکاری از طریق پیامک کتاب‌هایش را می‌فروشد. او درباره طرح فروش پیامکی کتاب‌ها می‌گوید: ما کتاب‌ها را در سایت معرفی کرده‌ایم. اگر کسی کد کتاب یا نام کتاب را وارد کند، ما برایشان شماره حساب را ارسال می‌کنیم و آدرس‌شان را می‌گیریم و بعد هم کتاب را ارسال می‌کنیم. این فروش مجازی، هم به لحاظ هزینه کم پیامک برای خریدار منصفانه است و هم ناشر علاوه بر دریافت آنی هزینه کتاب، مطمئن می‌شود کتاب مستقیم به دست خواننده رسیده است.

زنگ خطر برای پخشی‌های کتاب

گرایش ناشران به فروش مستقیم ، مستقل و شخصی کتاب ، زنگ خطری برای پخشی‌ها به حساب می‌آید. زیرا یکی از عوامل مهم از دست‌رفتن اعتماد به آنها در این است که پخشی که فقط کار رساندن کتاب از ناشر به کتابفروش را دارد، بیشترین درآمد را کسب می‌کند؛ درآمدی بیش از نویسنده‌ای که برای کتابش زحمت کشیده و درآمدی بیش از ناشری که هزینه‌های متعدد خرید کاغذ، طراحی جلد، صفحه‌آرایی، لیتوگرافی، چاپ، فراهم‌کردن انبار و... را متحمل شده است.

حاجی‌آبادی ضمن تشکر از کار پخشی‌ها جنبه‌های دیگری را از علل بی‌علاقگی او به همکاری صرف با پخشی‌ها بیان کرد و گفت: من در سال‌های نخست کارم چند عنوان کتاب را با تعداد مشخص در اختیار پخشی می‌گذاشتم. پس از یک سال، پخشی اگر فردی خوش‌قول بود، به سراغم می‌آمد و یک چک شاید شش یا هفت ماهه در اختیارم قرار می‌داد؛ یعنی ما برای بازگشت حدود 60 درصد از قیمت باید یک سال و نیم منتظر می‌ماندیم. امروز بدون این که استخدام جدیدی داشته باشم و هزینه‌ای بابتش بپردازم، کارمندان دفترم نیاز مخاطبان اینترنتی و پیامکی را رفع می‌کنند و بازگشت پولم همزمان با فروش کتاب است.

زمانی کار پخشی‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شود که به گفته محمدنبی که مسئولیت سایت انتشارات رسا را به عهده دارد، سایت‌هایی در شهرستان‌ها برای فروش کتاب در حال راه‌اندازی است که قصد دارند کتاب‌ها را به صورت اینترنتی در شهر خودشان یا در شهرهای نزدیکشان به فروش برسانند. این کار، هم موجب کمتر‌شدن هزینه پست برای خریدار نهایی می‌شود و هم موجب می‌شود کتاب سریع‌تر به دست مشتری برسد و این اتفاق خوبی است که در صنعت نشر ما در حال رخ دادن است و ما ناشران نیز به چنین سایت‌هایی می‌توانیم اعتماد کنیم و فروش کتاب‌هایمان را از این طریق افزایش دهیم.

اطلاع‌رسانی؛ عامل فروش بالا

با توجه به این دیدگا‌ه‌ها ناشرانی که از طریق سایت‌هایشان اقدام به فروش کتاب می‌کنند، نیاز دارند به مخاطبان معرفی شوند. مساله تبلیغات برای فروش در نظر ناشران مهم است، هر چند معمولا به نتیجه نمی‌رسد. زیرا تبلیغات تلویزیونی هزینه بسیار زیادی دارد و بندرت شاهد چنین چیزی هستیم. می‌ماند تبلیغات از طریق سایت‌های اینترنتی پرطرفدار یا پخش‌شدن چنین خبرهایی از طریق وبلاگ‌های متعدد.

علیخانی ـ نویسنده سه‌گانه قدم‌بخیر، اژدهاکشان و عروس بید ـ یکی از مهم‌ترین عوامل فروش بالای کتاب از طریق ناشر را تبلیغات در سایت‌ها یا روزنامه‌ها می‌داند.

او معتقد است مردم از طریق سایت‌های خبری پربیننده در سراسر کشور با ناشر برای کتاب خود تماس می‌گیرند. هرچند بر یک نکته بسیار تاکید دارد که باید اطلاعات در مرحله اول درست به مخاطب ارائه شود.

حورا نژادصداقت -‌ جام‌جم