صف‌آرایی نامزدها در فضای مجازی

اگرچه تبلیغات نامزدها از صدا و سیما باعث شده است تبلیغات سنتی از جمله چاپ و توزیع پوستر و بروشور تا حد زیادی به حاشیه برود اما نامزدها در حد امکان از فضای مجازی برای تبلیغات بهره می‌برند و تبلیغات از طریق سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی این روزها رونق فراوانی دارد و بخش عمده‌ای از خوراک خبری دیگر رسانه‌ها از جمله روزنامه‌ها را نیز تامین می‌کند.

استفاده از شبکه های اجتماعی در تبلیغات از دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری مرسوم شد و در این دوره نیز بشدت متداول است و نامزدها و هوادارانشان حساب ویژه ای برای این بخش بازکرده اند. کافی است سری به یکی از شبکه های اجتماعی بزنید تا به اهمیت این ظرفیت تبلیغاتی میان هواداران نامزدها پی ببرید.

البته گستره مخاطبان تبلیغات مجازی نسبت به گستره تبلیغات نامزدها در صدا و سیما بسیار محدودتر است و این نوع از تبلیغات، اقشار خاصی را به عنوان مخاطب در بر می‌گیرد.

تبلیغات از فضای مجازی تفاوت دیگری هم با تبلیغات از رسانه ملی دارد و آن اینکه نامزدها بسته به ارتباطشان با سایت‌ها و پایگاه‌های مجازی مختلف می‌توانند از امکانات آنها استفاده کنند و بر این اساس، توازنی که در تبلیغات نامزدها در صدا و سیما وجود دارد در فضای مجازی برقرار نیست.

همین مساله باعث می‌شود تا برخی نامزدها در فضای مجازی نسبت به دیگر نامزدها موقعیت بالاتری داشته باشند اما کارشناسان معتقدند که نمی‌توان دست بالای یک نامزد در فضای مجازی را به کل جامعه ارتقا داد.

در همین زمینه کاظم انبارلویی ، فعال سیاسی و رسانه ای با تاکید بر اینکه برتری یک نامزد در استفاده از فضای مجازی را به هیچ وجه نمی‌توان به جامعه تعمیم داد معتقد است: در شهرهای کوچک و روستاها که مردم دسترسی زیادی به فضای مجازی ندارند، این میدان اصلا وجود خارجی ندارد و بیشتر در مورد کلان‌شهرها و شهرهای بزرگ، سایت‌ها و فضای مجازی می‌تواند تاثیرگذاری داشته باشد.

وی همچنین درباره نظرسنجی‌هایی هم که از سوی سایت‌ها انجام می‌شود می‌گوید: با توجه به اینکه هر ایرانی یک رای دارد، بنابراین شمار زیادی از مردمی که به فضای مجازی دسترسی ندارند در نظرسنجی‌های اینترنتی حضور ندارند که ما بتوانیم یک داوری درست درباره آنها داشته باشیم.

انبارلویی با تاکید بر اینکه نظرسنجی‌های اینترنتی واقعی نیست معتقد است: آنچه که در نظرسنجی‌های با روش‌های علمی وجود دارد با نظرسنجی‌های اینترنتی متفاوت است، دلیل آن​هم جامعه ای است که به فضای مجازی دسترسی دارد.

وی تاکید می‌کند: فضای مجازی سیر وسلوک خاص خودش را در زمینه انتخابات ریاست‌جمهوری دارد و نمی‌توان گفت قدرت فضای مجازی به قدرت فضای حقیقی که در کوچه‌ها و خیابان‌ها و در متن مردم و در ستادهای انتخاباتی وجود دارد برتری داشته باشد.

کدام سایت‌ها از کدام نامزدها حمایت می‌کنند

با این حال فضای مجازی با همان مخاطبانی که دارد این روزها به محلی برای پاسخگویی نامزدها به شایعات درباره خود یا واکنش آنها نسبت به اظهارات رقیبانشان تبدیل شده است و بخصوص پس از مناظره جمعه گذشته و انتقاد نامزدها از مواضع یکدیگر، سایت‌های مختلف در حمایت از نامزد مورد نظر خود به تولید محتوا مشغولند تا شائبه‌هایی را که احتمالا پس از برنامه در مورد آن نامزد ایجاد شده است به نوعی برطرف کنند.

در این میان برخی سایت‌ها به روشنی از یک نامزد حمایت می‌کنند اما بعضی در این زمینه صراحت ندارند و فقط از چینش اخبار و تیترهایی که برای اخبار مربوط به هر یک از نامزدها انتخاب می‌کنند می‌توان متوجه شد که آن سایت به کدام یک از نامزدها تمایل و نزدیکی بیشتری دارد.

از میان نامزدهای انتخابات ریاست‌ جمهوری به‌نظر می‌رسد محمدباقر قالیباف در استفاده از فضای مجازی پیشتاز است و سایت‌هایی که از سال‌ها قبل از سوی برخی حامیان این نامزد ایجاد شده و به او وابسته هستند این روزها بشدت برای تبلیغ نامزد مورد نظر خود فعالند.

سایت‌های فردا، شفاف و فرارو از جمله این سایت‌ها هستند و برخی کارشناسان معتقدند با توجه به نوع و چینش اخباری که از سوی سایت مشرق نیوز منتشر می‌شود این سایت نیز قالیباف و جلیلی را نسبت به دیگر نامزدها ترجیح می‌دهد.

حسن روحانی هم از حمایت سایت‌های اینترنتی در تبلیغ خود بی‌بهره نیست. از جمله این سایت‌ها می‌توان به آفتاب‌نیوز و انتخاب اشاره کرد و بعضی‌ها سایت جماران را هم در میان سایت‌های حامی این نامزد انتخاباتی قرار می‌دهند.

محسن رضایی هم یکی از سایت‌های پرمخاطب یعنی تابناک را در اختیار دارد. البته در روزهای آینده اگر صف‌بندی‌های انتخاباتی با تغییراتی روبه‌رو شود، می‌توان انتظار داشت که در پایگاه‌های حامی نامزدها نیز با تغییراتی روبه‌رو شویم.

روزهای داغ شبکه‌های اجتماعی

اما یک ضلع معادله انتخابات ریاست جمهوری که کمتر در فضای رسمی انتخاباتی دیده می شود، شبکه‌های مجازی است.

بسیاری از صاحبنظرانی که این روزها شبکه های اجتماعی را رصد می کنند، معتقدند فضای مجازی و شبکه های اجتماعی شاید داغ‌ترین بخش تنور انتخابات ریاست جمهوری باشد.

به دلیل محدودیت های کمتر عرصه فضای مجازی، نبردهای جدی سیاسی و انتخاباتی در شبکه های اجتماعی میان کاربران رونق خاصی دارد؛ کاربرانی که طبق آخرین آمارهای اعلام شده، رقمی بالغ بر 17 میلیون نفر هستند.

کاربران شبکه های اجتماعی منتظر رسانه‌های رسمی و حتی سایت های خبری و سیاسی نمی‌شوند و به طور شبانه روزی هر رویداد انتخاباتی، با همه جزئیات و البته با زبانی آمیخته به طنز و نرم، از گاف یک نامزد در سخنرانی اش تا رنگ کت و شلوار نامزد دیگر،عینک بدون فریم آن یکی و تکیه کلام های آن دیگری را مورد بحث و گفت‌و‌گو قرار می‌دهند.

کافی است بعد از پخش مناظره ها یا فیلم انتخاباتی یک نامزد سری به فضای مجازی بزنید تا با هزاران بازخورد و نظر در خصوص نامزدهای انتخابات مواجه شوید حتی این روزها همه بحث های روزمره فضای مجازی تحت تاثیر موضوع انتخابات قرار گرفته است.

تنوع زیاد و لحظه ای و برخط بودن مباحث انتخاباتی درفضای مجازی باعث شده است در این محیط، نبض انتخابات با ضربانی تندتر و هیجان انگیزتر بتپد، البته بی اخلاقی ها هم در این عرصه کم نیست.

تک و پاتک سیاسی در فضای مجازی هر لحظه در فضای مجازی در جریان است، هواداران بسیاری از نامزدها گروه‌های منظم و هدفمندی را برای پاسخگویی به تخریب‌ها در فضای مجازی تشکیل داده اند. در میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، جلیلی، قالیباف، رضایی و روحانی بیشتر از بقیه مورد توجه کاربران شبکه های اجتماعی هستند.

کاربران اینترنتی حجم عظیمی از تبلیغ، ضدتبلیغ،طنزهای سیاسی، نظرسنجی ، پوستر و طرح های گرافیکی و... را برای نامزد محبوب خود می آفرینند.

بخش قابل توجهی از کاربران فضای مجازی و شبکه های اجتماعی عزم خود را برای منصرف کردن «تحریمی ها» جزم‌کردند و سعی می کنند دوستان مجازی خود را قانع کنند که باید در انتخابات شرکت کرد.