پروبیوتیک‌ها را بهتر بشناسیم

به گفته متخصصان، فرآورده‌های پروبیوتیک می‌تواند راهکاری برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از سوء‌هاضمه و اختلالات گوارشی تا خستگی و بیحالی مزمن باشد و حتی از ابتلا به سرماخوردگی نیز پیشگیری کرده یا آن را درمان کند.

پروبیوتیک‌ها نه‌تنها در تولید مواد غذایی و انواع مختلفی از آشامیدنی‌ها کاربرد دارد، بلکه می‌توان آنها را در قالب مکمل‌های غذایی هم عرضه کرد. اما اساسا پروبیوتیک‌ها چه هستند؟ آیا مصرف آنها برای بدن مفید است یا می‌تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد؟

ابتدا بهتر است ببینیم واژه پروبیوتیک به چه معنی است. ریشه این واژه برگرفته از دو واژه یونانی Pro یا Promotion به معنی بهبودی و Biotic به معنی زندگی است.

در تعریف این واژه، نظرات متفاوتی وجود دارد، اما براساس تعریف اعلام شده از سوی سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو)، پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که اگر به اندازه کافی در بدن میزبان وجود داشته باشند می‌توانند از جنبه‌های مختلف عملکرد بدن میزبان را بهبود بخشند.

ویژگی مهم این میکروارگانیسم‌ها این است که زنده هستند و بخش مهمی از آنها را باکتری‌ها تشکیل می‌دهند.

وقتی از باکتری‌ها صحبت می‌شود اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، آنتی‌بیوتیک‌ها یا مواد آنتی‌باکتریال است که هر دوی آنها باکتری‌ها را هدف قرار داده و از بین می‌برند و با همین هدف هم تولید شده و تجویز می‌شوند. پس چرا باید فرآورده‌ای را به بدن برسانیم که حاوی باکتری‌های زنده است؟

مهم‌ترین دلیل اهمیت محصولات و فرآورده‌های پروبیوتیک این است که در بدن موجودات زنده تعادل ایجاد می‌کنند. به‌طور طبیعی در دستگاه گوارش دو گروه باکتری موسوم به باکتری‌های خوب و بد وجود دارد که هر دوی آنها برای بدن لازم است.

حفظ سلامت بدن ما در گرو ایجاد تعادل بین این دوگروه باکتری‌هاست. عوامل مختلفی نظیر مصرف داروهای مختلف، برنامه غذایی روزانه، ابتلا به بیماری‌ها و محیط اطراف می‌تواند تعادل بین این دو گروه از باکتری‌ها را که در دستگاه گوارش زندگی می‌کنند از بین ببرد.

به نظر شما بدن ما به‌تنهایی می‌تواند تعادل از دست رفته را بازگرداند یا بهتر است فرآورده‌های پروبیوتیک به عنوان نیروهای کمکی وارد عمل شوند؟

اگرچه مدت زمان زیادی از ورود پروبیوتیک‌ها به صنعت غذا و دارو نمی‌گذرد، اما حقیقت این است که پروبیوتیک‌ها از نخستین لحظات زندگی همراه ما بوده‌اند. از بین رفتن پروبیوتیک‌ها در بدن می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های مختلف باشد و سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر خود قرار دهد.

پروبیوتیک‌ها به دو روش از بدن ما محافظت می‌کنند؛ نخست این‌که تعادل بین جمعیت باکتری‌های خوب و بد در دستگاه گوارش به حفظ سلامت ما کمک می‌کند؛ وقتی دستگاه گوارش بتواند کارش را بدرستی انجام دهد، باکتری‌های مضر، مواد سمی و مواد شیمیایی و دیگر ترکیباتی را که برای سلامت بدن مضر است از بدن خارج می‌کند و مواد مفید و ضروری برای بدن را جذب می‌کند.

دوم این‌که پروبیوتیک‌ها به حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن هم کمک می‌کنند و این وظیفه آنها نقش مهم‌تری در حفظ سلامت بدن دارد. چنانچه به هر دلیلی در عملکرد سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد شود، زمینه‌ای برای ابتلا به انواع مختلفی از بیماری‌ها از واکنش‌های آلرژیک تا عفونت‌های گوارشی و بیماری‌های پوستی ایجاد می‌شود.

فرآورده‌های پروبیوتیک حاوی باکتری‌ها یا مخمرهایی هستند که در حفظ تعادل بین جمعیت باکتری‌های مفید و مضر در بدن نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.

اگر با توجه به فواید پروبیوتیک‌ها تصمیم گرفتید در برنامه غذایی روزانه‌تان، فرآورده‌های پروبیوتیک را بگنجانید، حتما توجه داشته باشید که اثر بخشی پروبیوتیک‌ها مستلزم مصرف مداوم این گروه از مواد غذایی است و فرآورده‌های لبنی بهترین محصولات پروبیوتیک هستند.

مصرف همزمان پروبیوتیک‌ها با بعضی از مواد غذایی مانند عسل، موز، سیر و پیاز به رشد بهتر باکتری‌های پروبیوتیک کمک می‌کند.

اگرچه همه مواد غذایی که روزانه مصرف می‌کنیم حاوی مقادیری از میکروارگانیسم‌هاست، اما هیچ‌کدام از آنها از محصولات پروبیوتیک نیستند زیرا میکروارگانیسم‌های موجود در این مواد غذایی با میکروارگانیسم‌ های موجود در محصولات پروبیوتیک متفاوت است.

فرانک فراهانی‌جم‌‌ -‌ گروه دانش