جزئیات تغییر بنیادین در شیوه آموزش مدارس

بخش شعارگونه این سند که البته اگر امکان تحقق آن وجود داشته باشد بسیار مطلوب است، همانی است که محمدیان آن را در نشست خبری دیروزش در قالب پنج عنصر خلاصه کرد و با بیان این‌که رویکرد برنامه درس ملی، شکوفایی فطرت است، توضیح داد که این شکوفایی به واسطه توجه به تفکر، ایمان، علم، عمل و اخلاق و در ارتباط با چهار عرصه ارتباط با خدا، خلق، خلقت و خود، میسر می‌شود.

این مفاهیم البته تا حدی ماورایی است، ولی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی معتقد است یادگیری درس‌های تفکر و حکمت، قرآن و معارف اسلامی، زبان و ادبیات فارسی، ریاضیات، علوم تجربی، مطالعات اجتماعی، بهداشت و سلامت، فرهنگ و هنر، کار و فناوری، آداب و مهارت زندگی و زبان‌های خارجی در نهایت به شکوفایی فطرت دانش‌آموزان منتهی می‌شود.

افول 3 سلطنت

سلطنت شاید واژه درستی برای نشان دادن اشتباه بودن برخی روند‌ها در آموزش و پرورش نباشد، اما محمدیان روز گذشته از این واژه استفاده کرد تا نشان دهد بعد از اجرا شدن سند برنامه درس ملی، سلطنت کتاب‌های آموزشی در مدارس تمام می‌شود و به جایش جمهوری مواد آموزشی برپا می‌شود.

طبق این تعبیر، از این پس کتاب‌های درسی در کلاس، حرف اول و آخر را نمی‌زند بلکه بسته‌های آموزشی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد که ممکن است کاغذی یا غیرکاغذی باشد. بست نشستن دانش‌آموزان در کلاس نیز دیگر تمام می‌شود و دانش‌آموزان در محیط‌هایی غیر از چاردیواری کلاس، آموزش می‌بینند؛ یعنی صد ساعت آموزش رسمی خارج از کلاس که 50 درصد آن متمرکز و 50 درصد دیگرش بر عهده مدرسه و منطقه است.

در سند جدید، نمره هم جایگاه فعلی‌اش را از دست می‌دهد و نظام ارزشیابی دانش‌آموزان، متنوع و متناسب با مقاطع مختلف تحصیلی، تنظیم می‌شود.

زمانبندی سال تحصیلی و ساعت‌های آموزشی

سال تحصیلی مدنظر سند برنامه درس ملی با آنچه تا به حال مرسوم بوده، تفاوت دارد. به طوری که محمدیان می‌گوید از این پس مدت زمان آموزش رسمی از مهر هر سال تا شهریور سال بعد خواهد بود، اما کلاس‌ها از مهر تا خرداد برگزار خواهد شد.

ساعت‌های آموزشی نیز تغییر خواهد کرد، به طوری که دانش‌آموزان در دوره ابتدایی، 925 ساعت، در دوره متوسطه اول(راهنمایی سابق) 1110 ساعت و در دوره متوسطه دوم، 1295 ساعت آموزش می‌بینند، در حالی که در دوره ابتدایی تعداد جلسات هفتگی 25، در دوره متوسطه اول 30 و در دوره متوسطه دوم 35 جلسه خواهد بود که هر جلسه درسی پایه‌های اول تا سوم ابتدایی 45 دقیقه و برای پایه‌های دیگر 50 دقیقه‌ای برگزار خواهد شد.

2 ابهام

قضاوت درباره سندی که هنوز رونمایی نشده باید همراه با احتیاط باشد، اما بخشی از گفته‌های روز گذشته رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، سند برنامه درس ملی را از پیشداوری مبرا نمی‌کند.

به گفته محمدیان، در سند برنامه درس ملی، ویترینی از زبان‌های خارجی شامل انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی و روسی پیشنهاد شده که سازمان نوسازی و تجهیز مدارس نیز وظیفه ساخت لابراتوار‌های مخصوص آموزش زبان را برعهده دارد. اما با این حال محمدیان توضیح تامل‌برانگیزی از نحوه آموزش زبان خارجی براساس برنامه درس ملی ارائه می‌دهد، آنجا که می‌گوید بنا داریم ساعت‌های آموزشی زبان را در سه سال متوسطه اول تجمیع کنیم حتی اگر در سه سال دوم، زبان خارجی نداشته باشیم یعنی اظهارنظری که می‌تواند جامع‌نگری و مهارت‌آموز بودن این سند را با ابهام روبه‌رو کند.

ابهام بعدی نیز درباره سرنوشت این سند است که به طور تمام و کمال در زمان وزارت وزیر فعلی نوشته شده و چون محمدیان می‌گوید اجرای کامل این سند شش سال طول می‌کشد و قابل پیش‌بینی است اجرای دقیق آن بودجه قابل‌توجهی نیز می‌طلبد، این پرسش را در ذهن ایجاد می‌کند که آیا وزیر بعدی و وزیر بعد از او نیز به اجرای این سند اعتقاد خواهند داشت یا ترجیح می‌دهند محتوای این سند را مطابق سلیقه خود و امکانات موجود تغییر دهند؟

مریم خباز / گروه جامعه