از گاز خودرو تا ترمز فرهنگ

هر چند آمار مرگ و میر به دلیل تصادف‌های جاده‌ای در سال گذشته هنوز به طور قطع اعلام نشده، اما براساس آمار پلیس راه حدود 19 هزار نفر سال 91 فقط در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند، هرچند این آمار نسبت به سال گذشته حدود هزار نفر کاهش پیدا کرده است، اما گذشته از استاندارد نبودن خودروها، شبکه حمل و نقل عمومی و جاده‌ها این آمار تاسف‌بار دلیل خوبی است برای تائید علاقه به استفاده از خودروی شخصی و نامناسب بودن فرهنگ استفاده از اتومبیل در کشورمان.

هنوز مدت زیادی از معمول بودن نشستن دو نفر روی صندلی جلوی خودرو‌ها نگذشته است و اگر کمی به عقب برگردید به یاد می‌آورید که این رسم غیرمعمول آنچنان جاافتاده بود که بعضی وقت‌ها با وجود این ‌که صندلی‌های عقب خودرو خالی بود، ترجیح می‌دادیم دو نفری روی صندلی جلوی اتومبیل بنشینیم، علاوه بر این سوار کردن افراد بیشتر از ظرفیت در یک خودرو برای ما چیزی شیرین‌تر از شکستن رکورد گینس بود، به این دلیل گاهی در این رقابت آنقدر از هم سبقت می‌گرفتیم که یک نفر را هم در کنار راننده جای می‌دادیم و این شخص در حالی که باید با یک دست در نیمه باز خودرو را نگه می‌داشت تا از خودرو بیرون نیفتند، کنترل کلاج و ترمز را هم به دست می‌گرفت، بستن کمربند ایمنی هم که پیشکش، چون تا چند سال پیش خیلی از راننده‌ها کمربند‌های ایمنی را مانند تسمه‌ای پشت صندلی‌های جلوی اتومبیل می‌بستند تا خدایی نکرده هنگام نشستن افراد سنگین وزن، صندلی بیش از حد به عقب خم نشده و به قول معروف ماشین از قیافه نیفتند.

حالا که چند سال از کمرنگ شدن این عادت‌ها می‌گذرد وقتی آنها را مرور می‌کنیم خنده‌مان می‌گیرد، اما شاید ندانیم، که هنوز هم به طور کامل فرهنگ استفاده از خودرو را نمی‌دانیم، برای همین این وسیله که برای برداشتن باری از روی دوش انسان ساخته شده به قول معروف دارد مایه عذاب می‌شود چرا که سهم زیادی از آلودگی صوتی و هوای تهران به دلیل استفاده نادرست از اتومبیل است البته به این آمار باید استرس ترافیک‌های سرسام‌آور شهرهای بزرگ و زیان‌های جانی و مالی تصادف‌های اتومبیل را هم اضافه کرد.

وقتی ما برای خرید از سوپرمارکت سر کوچه ترجیح می‌دهیم از اتومبیل شخصی استفاده کنیم یا اصرار داریم برای سفرهای درون‌شهری خود از خودروی شخصی استفاده کنیم نباید انتظار داشت فرهنگ استفاده از خودرو در کشورمان درست شود. به همین علت خیلی دور از ذهن نیست که تا چند سال دیگر با یادآوری این نکات به ندانم‌کاری خود بخندیم.

با پیکان شروع شد

از وقتی خودروی پیکان به دلیل قیمت مناسبی که نسبت به دیگر خودرو‌ها داشت میان خانوادهای ایرانی جا باز کرد کم‌کم خانواده‌های ایرانی به این خودرو به چشم یکی از اعضای خانواده خود نگاه کردند، استقبال ایرانی‌ها از این خودرو آنقدر زیاد بود که هنوز هم خیلی‌ها پیکان را بهتر از خودرو‌های امروز می‌دانند و هر بار با خودروی جدید خود به مشکل برمی‌خورند از پیکان یاد می‌کنند، حتما شما هم با ما هم‌عقیده هستید و وقتی خاطرات یا آلبوم عکس‌های خانوادگی خود را مرور می‌کنید از این چهار چرخ ساده، خاطرات تلخ و شیرین زیادی به یاد می‌آورید. با این ‌که حدود هشت سال است خودروی پیکان دیگر تولید نمی‌شود، اما هنوز هم خانواده‌هایی هستند که از این خودرو استفاده می‌کنند. البته با بسته شدن خط تولید پیکان خیلی زود خودروی پراید جایگزین آن شد.

برای پی بردن به علاقه زیاد خانواده‌های ایرانی به خودرو راه دوری نباید رفت چرا که از روی لنگ‌های قرمز راه راهی که راننده‌ها از آن برای تمیز کردن شیشه و بدنه خودرو به‌کار می‌برند هم می‌توان به این نتیجه رسید، آنقدر از این لنگ‌ها برای تمیز کردن ماشین استفاده شده که دیدن این پارچه ناخودآگاه انسان را به یاد تمیز کردن ماشین می‌اندازد، بیشتر ما آنقدر به تمیزی اتومبیل خود اهمیت می‌دهیم که از هر فرصتی برای کشیدن دستی به سر و گوش خودرومان استفاده می‌کنیم، هرچند این روزها بازار کارواش‌ها حسابی داغ است، اما تا مدتی قبل تعداد افرادی که کنار جوی خیابان مشغول شستن و برق انداختن خودروی خود بودند خیلی بیشتر از الان بود.

این روزها با وجود ممنوع بودن شستن اتومبیل در کنار جوی آب معابر هنوز هم می‌توان در حاشیه‌های شهر و کنار جوی‌های پر آب افرادی را دید که با وسواسی خاص در حال تمیز کردن خودروی خود هستند این افراد با آنچنان علاقه‌ای خودروی خود را تمیز می‌کنند که تصور می‌کنید قرار است آن را برای مراسم عروسی آماده کنند.

از ماشین‌باز تا پیکان‌باز

جالب اینجاست که علاقه شدید برخی‌ها به اتومبیل سبب تولد لقب هم شده، شاید به این دلیل است که خیلی‌ها را باید در گروه ماشین‌بازها به حساب آورد. این افراد آنقدر عشق ماشین هستند که همه زندگی‌شان در اتومبیل خلاصه می‌شود. برای آنها داشتن یک اتومبیل مناسب از نان شب هم واجب‌تر است.

برخی از این عشق ماشین‌ها که وضع مالی خوبی دارند، برای خرید ماشینی که دوستش دارند خودشان را به هر آب و آتشی می‌زنند تا کلکسیونی از ماشین‌های مورد علاقه خود تهیه کنند.

از خودروهای کلاسیک گرفته تا خودروهای آخرین مدل را در مجموعه این افراد می‌توان پیدا کرد، اما هستند افراد عشق خودرویی که وضع مالی مناسبی ندارند و نمی‌توانند جلوی علاقه بی‌حد خود را به ماشین بگیرند و هر چه دارند برای تنها خودروی خود هزینه می‌کنند، به نظر می‌رسد پیکان‌بازها هم جزو همین افراد هستند.

این افراد پیکان خود را به قول معروف آنچنان بزک می‌کنند که کارخانه سازنده خودرو هم قادر به چنین کاری نیست، برای نمونه روی درهای خودرو کار می‌کنند و ترتیبی می‌دهند که در خودرو مانند اتومبیل‌های لوکس و آخرین مدل به جای این ‌که به بیرون باز شود به بالا می‌رود یا برای خودروی پیکان سان روف گذاشته یا کمک فنرهای خودرو را آنقدر کوتاه می‌کنند که ارتفاع خودرو از سطح زمین به کمتر از 20 سانتی‌متر می‌رسد و اگر آدمی با وزن 100 کیلوگرم داخل خودرو بنشیند کف آن به کوچک‌ترین مانعی که روی زمین باشد برخورد می‌کند.

عده‌ای دیگر از ماشین‌بازها برای خودروی خود سیستم‌های حرفه‌ای صوتی نصب می‌کنند که گاهی قیمت سیستم صوتی از خود خودرو بیشتر است. تعداد ماشین بازها در کشورمان کم نیست و اگر سری به محل‌هایی که بورس لوازم جانبی خودرو است بزنید آنها را می‌بینید که با وسواسی خاص برای تجهیز اتومبیل خود خرید می‌کنند.

شاید بتوان عبور و مرور خودروهای تک‌سرنشین بی‌شمار را در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر به حساب علاقه ایرانی‌ها به خودروی شخصی گذاشت، اما وقتی رئیس پلیس راه کشور می‌گوید تصادفات دومین علت مرگ و میر در کشور است باید به این نکته فکر کرد که چقدر ما فرهنگ استفاده از خودرو را رعایت می‌کنیم.

جالب است بدانید انحراف به چپ در کشورمان 14درصد علت تصادفات را به خود اختصاص داده و 50 درصد از قربانیان حوادث رانندگی هم به علت انحراف به چپ جان خود را از دست می‌دهند. از این گذشته رعایت نکردن حق تقدم و خستگی و خواب‌آلودگی حین رانندگی هم به ترتیب 17 و 4.9 درصد علت تصادفات را شامل می‌شود.

به گفته سرهنگ مهماندار، نیم دیگری از جان‌باختگان تصادفات رانندگی به دلیل وارد شدن ضربه به سر فوت می‌کنند و 25 درصد مرگ و میر‌های حوادث رانندگی هم به دلیل شکستگی‌های متعددی است که به علت نبستن کمربند ایمنی در خودروها و استفاده نکردن راکبان موتورسیکلت از کلاه ایمنی است.

با توجه به این آمار می‌توان به رواج فرهنگ نادرست استفاده از اتومبیل و وسایل نقلیه در کشور پی برد، چرا که مهم‌ترین علت مرگ و میر حوادث رانندگی کشور نبستن کمربند ایمنی و استفاده نکردن موتورسواران از کلاه ایمنی است.

گلنوش ملایری - جام‌جم