ناگفته‌های دیدار ‌هاشمی و گورباچف

آرمان:ناگفته‌های دیدار‌هاشمی رفسنجانی و گورباچف

در روزنوشت‌های اکبر‌هاشمی‌رفسنجانی در دوران فروپاشی شوروی که برای اولین بار منتشر شده، رئیس‌جمهور وقت شرح دیدار‌هایش با مسئولان نظام را نوشته که در یکی از این دیدار‌ها، علی‌اکبر ولایتی، وزیر خارجه در روز ۱۳ آذر ۱۳۷۰ با ارائه گزارش سفر به شوروی و جمهوری‌های مسلمان‌نشین گفته است: «گورباچف ضعیف و بی‌قدرت شده. یلتسین خام و مغرور است. جمهوری‌ها سخت طالب و محتاج توسعه روابط با ایران‌اند.»

ناصر نوبری سفیر ایران در شوروی در سال‌های ۱۳۶۵-۶۹ که عامل اصلی فروپاشی شوروی را عزرائیل و به نوعی فروپاشی از بالا می‌داند، ناگفته‌های دیداری میان‌هاشمی و گورباچف را نیز چنین بازگو کرده است: «در جلسه خصوصی بین گورباچف و‌ هاشمی که من هم حضور داشتم، گورباچف گفت امروز صبح جلسه پولیت‌بورو (دفتر سیاسی حزب کمونیست) بود، آنجا تصویب کردم آنچه شما بخواهید از تسلیحات نظامی در اختیار شما می‌گذاریم. ورقه سفیدی را نشان داد که پائین آن امضای تمام ۱۳ عضو پولیت‌بورو بود؛ گفت از همه امضا گرفتم، شما فقط در جای خالی بالا بنویسید چه چیزی می‌خواهید؟ من و آقای‌هاشمی به هم نگاه کردیم،‌هاشمی گفت چی بگوییم، گفتم وقت بگیرید تا فردا جواب بدهیم. شب هیات ایرانی ریخته بود به هم، حتی اعضای هیات نظامی هم نمی‌دانستند چه اقلام روسی سفارش بدهند. طوری شد که فردا وقتی با گورباچف جلسه خصوصی گذاشتیم، لیست درخواست‌های ما را که می‌دید می‌گفت اینکه قدیمی است، الان نام آخرین مدل این است و... لیست را اصلاح می‌کرد.

بزرگ‌ترین قرارداد نظامی تاریخ ایران با رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار در این سفر امضا شد. ما توانستیم آخرین تکنولوژی روسی مثل سوخوی ۲۴، میگ ۲۹ و... برای اولین بار برای کشور زیردریایی بگیریم.» دیدار هیات اعزامی ایران با گورباچف برای ابلاغ پیام امام درباره فروپاشی کمونیسم و سفر ادوارد شواردنادزه، وزیر خارجه شوروی به تهران برای دیدار با امام در جماران و ناگفته‌های این دیدارها از دیگر خاطراتی است که در این گفت‌و‌گو شرح داده شده است. به گفته نوبری: «شواردنادزه نیم ساعت زود‌تر از دیدار با امام رسید. اضطراب شدیدی داشت.
دستش چنان می‌لرزید که صدای استکان چای و نعلبکی که در دستش بود را می‌شنیدم.

شواردنادزه گفت من مامورم این دیدار را به خوبی انجام بدهم و می‌ترسم بحرانی اتفاق بیفتد. من به شواردنادزه گفتم هر کاری که امام کرد، شما تبعیت کنید. حتی به او گفتم جلو نرود تا با امام دست بدهد. ببیند امام چکار می‌کند، او هم‌‌‌ همان کار را تکرار کند. شواردنادزه همین کار را کرد.» نعمت‌الله ایزدی، آخرین سفیر ایران در شوروی که شاهد فروپاشی بوده نیز در گزارش- گفت‌وگویی که از او منتشر شده، روایت کرده که در روزهای پس از کودتای نافرجام کمونیست‌های افراطی علیه میخائیل گورباچف، رهبر شوروی در ۲۸ مرداد ۱۳۷۰ تلکسی به تهران ارسال و پیش‌بینی کرده بود که بوریس یلتسین با بازگرداندن گورباچف به کاخ کرملین درصدد اجرای برنامه دیگری است و آن کنار زدن خود گورباچف پس از حذف تندروها به کمک اوست.

ایزدی به مصائب دیدار ولایتی با یلتسین پیش از فروپاشی شوروی نیز اشاره کرده و گفته برخلاف اینکه گورباچف ظاهرا در قدرت بود و یلتسین نفر اول نبود، دفتر یلتسین پروتکل سختی برای دیدار علی اکبر ولایتی و یلتسین گذاشت و علاقه‌ای به انجام این ملاقات نشان نمی‌داد. به گفته ایزدی: «در ‌‌نهایت صرفا با ملاقاتی ۲۰ دقیقه‌ای و با حضور هیاتی سه نفره از ایران با یلتسین موافقت شد.

حال انکه دیدار با گورباچف بسیار پرتعداد و طولانی‌تر بود و به راحتی قرارش گذاشته شد. ملاقات با یلتسین پروتکلی متفاوت با گورباچف داشت و آنها با این کار به ما نشان دادند که عملا با غربی‌ها حشر و نشر دارند.» اولین نشانه‌های فروپاشی شوروی و تحلیلی که سفارت ایران در این باره به تهران فرستاد، چگونگی تاسیس سفارتخانه‌های ایران در جمهوری‌های تازه استقلال یافته، از دیگر بخش‌های خواندنی این گزارش- گفت‌وگوست .

جام جم

لیگ فوتبال؛پاتوق بازیکنان ضعیف خارجی
راه‌های فرار از مالیات بسته می‌شود؟
این مدرک‌ها را فقط باید قاب گرفت
در موسیقی ایران انقلاب مخملی رخ داده است

کیهان

پیشنهاد لس آنجلس تایمز:ایران باج نمی‌دهد تحریم‌ها را لغو کنید
جریمه و توقیف 15 هزار خودروی دودزا
افشای توطئه قطر و عربستان برای ایجاد هرج و مرج در کویت
فن‌آوری هوافضای ایران باردیگر آمریکا را غافلگیر کرد

خراسان

آتش در دبستان 33دانش‌آموز را مصدوم کرد
ارائه لایحه بودجه امسال هم دیرشد
کاسبی با چراغ خاموش
تابش: هر روز تعطیلی ۵ کلانشهر ۸۰۰ میلیارد تومان خسارت در پی دارد

جمهوری اسلامی

خنثی سازی طرح انفجار حرم امام علی(ع) و ترور آیت الله سیستانی
دولت امسال هم بودجه را به موقع به مجلس ارائه نکرد
انتقال آنی پول از طریق خودپردازها همچنان ادامه دارد
32 دانش آموز در آتش بخاری دچار سوختگی شدند

ایران

بازار خودرو در شیب تند کاهش قیمت
درگیری شدید پلیس مصر با مخالفان مرسی
انبارها پر از لوازم خانگی است
تهدید کروش به افشاگری

قدس

طرح مجلس برای کاهش اجاره بها
چهره سوخته مشق شب 29 دختربچه
تعطیلی نسخه شفا بخش آلودگی هوا نیست
بنا خودش می‌داند چرا سالتو خورد

جوان

اعتراض ملی به سینمای ابتذال گرا
پاتریوت‌های ناتو در ترکیه کشتی‌های جنگی روسیه در طرطوس
عقب نشینی میلیمتری مرسی در مقابل اعتراضات خیابانی
گرفتاری 37 دانش آموز دختر در حلقه آتش

عصر ایرانیان

15 هزار خودروی آلاینده در پایتخت جریمه و توقیف شدند
آمریکاو متحدانش برای حمله به سوریه آماده می‌شوند
مجلس به حضور معتمدان مردم در هیئت‌های اجرایی رای مثبت داد
سویسی سردرد را تشدید می‌کند

مردم سالاری

امسال هم لایحه بودجه به موقع به مجلس نرسید
بخاری نفتی، کلاس 37 نفره را به آتش کشید؛حاجی بابایی چه زمانی عذرخواهی می‌کند؟
مذاکره جای امتیازگیری است نه اثبات حقانیت
باید از دردهای بی‌درمان اقتصادی انتقاد کرد

آرمان

وزارت کشور مجری انتخابات ماند
37 دانش‌آموز دختر در آتش بخاری نفتی
مقامات روزانه چقدر حق ماموریت می‌گیرند؟
افزایش نیم میلیون نفری بیکاران

بهار

آتش در دبستان
حق ماموریت ارزی یک ریال هم کم نشد
مرسی از کاخ ریاست جمهوری رفت و بازگشت
قصر بخرید متری 30 میلیون تومان