آیا اسپانیا بهترین تیم فوتبال تاریخ است؟

کارلو گارگانسه کارشناس فوتبال در مقاله‌ای می‌نویسد: جای تردید نیست که اسپانیا 2008 ـ 2012 موفق‌ترین تیم ملی تاریخ بوده است. پیروزی قاطع آن‌ها در ورزشگاه المپیک کیف در فینال یورو 2012 به معنای آن است که ماتادورها سه جام معتبر بین‌المللی را به صورت متوالی کسب کرده‌اند. قهرمانی اسپانیا در جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی بین دو قهرمانی این تیم در یورو 2008 و یورو 2012 قرار می‌گیرد.

اما قهرمانی همه چیز نیست. لازم به ذکر است که در این تحلیل، تیم‌های پیش از دهه 1960 بررسی نشده‌اند زیرا تصاویر تلویزیونی زیادی از آن دوران در دست نیست. تنها سه تیم وجود دارد که می‌توانند برای کسب عنوان بهترین تیم ملی تاریخ جهان با اسپانیا به رقابت بپردازند و تیم‌هایی مثل هلند 1974، برزیل و ایتالیا 1982 و فرانسه 1984 در این گروه قرار نمی‌گیرند.

به طور سنتی، برزیل در جام جهانی 1970 تیمی غیر قابل دسترسی دانسته می‌شود. قطعا تاکنون هیچ تورنمنتی شاهد چنین تیم قدرتمند، هجومی و با استعدادی همچون تیم ماریو زاگالو نبوده است. برزیل در آن رقابت‌ها تمام حریفان خود را نابود کرد و با به ثمر رساندن 19 گل در شش مسابقه و شکست دادن 4 بر یک ایتالیا قهرمان اروپا در دیدار فینال، جام را بالای سر برد.

برزیلی‌ها در خط میانی و حمله بازیکنانی را در اختیار داشتند که هیچ رقیبی برایشان متصور نبود. گرسون که به عنوان بهترین بازیکن تورنمنت انتخاب شده بود، در میانه میدان به تنهایی حکمرانی می‌کرد. ریولینو احتمالا بهترین چپ پایی است که جام جهانی تاکنون به خود دیده است. همچنین جرزینیو در سمت راست هم عملکرد بسیار خوبی داشت. در خط حمله توستائو و البته پله بسیار با یکدیگر هماهنگ بودند و با همکاری هم خط حمله‌ آتشین و ویرانگری را تشکیل می‌دادند. این بازیکنان بهترین ترکیب هجومی ممکنی بودند که تاریخ فوتبال به خود دیده است.

برزیل در خط دفاع نقاط ضعف خاص خود را داشت اما خط حمله این تیم آن قدر قوی بود که تمام نقاط ضعف خط دفاعی را می‌پوشاند. برزیل در مسابقه با ایتالیا در فینال فرصت‌های بسیار زیادی داشت که خیلی از آن‌ها تبدیل به گل نشد. پله نقش مهمی در خلق این موقعیت‌ها داشت.

این دستاورد عظیم برزیل در حالی شکل گرفت که فوتبال ملی یکی از بهترین دوره‌های خود را سپری می‌کرد. ایتالیا، آلمان غربی و انگلیس همگی در سطح اول فوتبال جهان بودند و تیم‌هایی نظیر پرو و اروگوئه نیز بسیار خطرناک ظاهر می‌شدند. برزیل در جام جهانی 1970 مکزیک به جز آلمان غربی تمام آن تیم‌ها را از پیش رو برداشت و عنوان قهرمانی را به خود اختصاص داد. با این حال جام جهانی 1970 تنها قهرمانی مهم برزیلی‌ها بود. در حالی که اسپانیای فعلی در سه تورنمنت معتبر بین‌المللی به صورت متوالی به قهرمانی رسیده است. البته نباید فراموش کرد که در فاصله سال‌های 1967 تا 1975 رقابت‌های کوپا آمریکا برگزار نشد و این بدان معناست که برزیل فرصت حضور در رقابت‌های قاره‌ای را نداشت. جام جهانی 1974 در شرایطی برای برزیل فرا رسید که این تیم از هم پاشیده بود و دوران طلایی‌اش به سر رسیده بود.

برزیل 1970 بدون شک بهترین تیمی بود که در یک تورنمنت حضور پیدا می‌کرد اما اینکه یک قهرمانی برای کسب عنوان بهترین تیم ملی تاریخ جهان کافی است یا خیر پرسشی است که جای تامل دارد. نمی‌توان گفت که موفقیت‌های تیم آلمان غربی در فاصله سال‌های 1972 تا 1976 که تحت هدایت هلمت شون قرار داشت مداومت نداشته است. آن‌ها پیش از اسپانیا تنها تیمی بودند که به طور متوالی در فینال یورو ـ جام جهانی ـ یورو حاضر می شوند. ستون تیم ملی فوتبال آلمان غربی بر اساس باشگاه بایرن مونیخ شکل گرفته بود و از جمله مطرح‌ترین بازیکنان آن‌ها می‌توان به سپ مایر دروازه‌بان این تیم، فرانتس بکن‌باوئر کاپیتان آلمان و گرد مولر ماشین گلزنی ژرمن‌ها اشاره کرد.

درباره آن تیم آلمان گفته می‌شود که از لحاظ فیزیکی بسیار قدرتمند بودند و هیچ تیمی توان مقابله فیزیکی با آن‌ها را نداشت. آلمانی‌ها فشار بی‌امانی به حریف وارد می‌کردند. آن‌ها از بازیکنان درجه یکی مثل برتی فوگتس، راینر بونهوت و پل برایتنر بهره می‌بردند و گونتر نتسر و ولفگانگ اوورات رانیر به عنوان دو بازی‌ساز نابغه در اختیار داشتند. نتسر نقش عمده‌ای در درخشش آلمان غربی در یورو 1972 ایفا کرد و در مرحله یک چهارم نهایی در ورزشگاه ویمبلی در یک دیدار به یاد ماندنی با نتیجه 3 بر یک از سد انگلیس گذشت و پس از آن نیز مقابل بلژیک و شوروی به پیروزی رسید.

اوورات با درخشش خود باعث ناکامی هلند مدعی در فینال جام جهانی 1974 شد. نتسر و اوورات به همراه گرد مولر در سال 1976 از تیم ملی کنار رفتند ولی پیکر اصلی تیم حفظ شد. با این حال نتوانستند به موفقیتی برسند زیرا در ضربات پنالتی مغلوب چکسلواکی شدند و از کسب سومین قهرمانی متوالی خود بازماندند.

از بین چهار تیمی که به عنوان برترین تیم‌های ملی جهان نام برده می‌شود، آلمان غربی در سال‌های 1972 ـ 1976 احتمالا کامل‌ترین تیم بود. آن‌ها در تمام پست‌ها چند بازیکن سطح اول در اختیار داشتند: یک دروازه‌بان باکیفیت، یک خط دفاع قابل قبول، قدرت و جنگندگی بالا در خط میانی و یکی از بزرگ‌ترین مهاجمان جهان در خط حمله. آن تیم از لحاظ ذهنی به اندازه اسپانیای فعلی قدرتمند بود و چندین بار خود را از شرایط بسیار دشوار نجات داد و به بازی برگشت که از جمله آن‌ها می‌توان به فینال جام جهانی 1974 و نیمه نهایی و فینال یورو 76 اشاره کرد که در هر دو بازی اخیر با دو گل عقب افتادند اما توانستند بازی را به تساوی بکشانند. آلمان با شکست دادن هلندی که کرایوف و نیسکنس را در اختیار داشت ـ یکی از بهترین تیم‌هایی که نتوانست قهرمان جام جهانی شود ـ کار بزرگی انجام داد و در مسیر دستیابی به موفقیت، خوش درخشید.

جدیدترین تیمی که می‌توان آن‌ها را با اسپانیا مقایسه کرد، فرانسه 1998 - 2000 است که در جام جهانی 1998 و یورو 2000 به قهرمانی دست پیدا کرد. فرانسوی‌ها با در اختیار داشتن بازیکنانی همچون لیلیام تورام، مارسل دسایی، لورن بلان و بیسنته لیزارازو دارای یکی از بهترین خطوط دفاعی تاریخ تیم‌های ملی بودند. همچنین حضور هافبک‌هایی مثل زین‌الدین زیدان و دیدیه دشام، باعث شده که خط میانی فرانسه بسیار قدرتمند باشد. به این ترتیب بود که فرانسه با وجود عدم برخورداری از یک مهاجم سطح اول، توانست قهرمان جام جهانی شوند. البته دو سال بعد تیری آنری و دیوید ترزگه به تیم ملی فرانسه پیوستند و خط حمله آتشینی را تشکیل دادند.

با این حال شکی وجود ندارد که چه کسی ستاره فرانسه بود. بازیکنی که می‌توان او را مستعدترین ستاره تمام این چهار تیم دانست کسی نیست جز زیدان. بازیکن سابق یوونتوس و رئال مادرید همواره مرد میدان‌های بزرگ بود. او در فینال جام جهانی مقابل برزیل دو بار گلزنی کرد و پس از آن در یورو 2000 نیز مقابل اسپانیا و پرتغال این موفقیت خود را تکرار کرد.

اواخر دهه 1990 و اوایل دهه 2000 احتمالا آخرین باری بود که فوتبال شاهد چندین تیم ملی قدرتمند و ده‌ها ستاره بزرگ بود. بازیکنانی نظیر رونالدی برزیلی، پائولو مالدینی ایتالیایی، ادگار داویدز هلندی و لوئیس فیگوی پرتغالی نمونه‌ای از این بازیکنان هستند که می‌توانستند یک تیم منتخب جهان رویایی را تشکیل دهند.

نام این تیم فرانسه که نخست توسط امه ژاکه و سپس توسط روژه لمه هدایت می‌شد لرزه بر پیکر حریفان می‌انداخت و باعث می‌شد که آن‌ها حتی پیش از شروع مسابقه، خود را شکست خورده بدانند. از این نظر فرانسه 1998 ـ 2000 را می‌شود با اسپانیای فعلی مقایسه کرد. فرانسوی‌ها همچنین دارای توان ذهنی بسیار بالایی بودند که این مسئله از سه پیروزی این تیم مقابل پاراگوئه، پرتغال و ایتالیا در گل طلایی به خوبی نمایان است. پیروزی فرانسه مقابل ایتالیا در فینال یورو 2000 رخ داد که ابتدا فرانسوی‌ها از حریف خود عقب افتاده بودند ولی بازی را به تساوی کشاندند و در وقت‌های اضافه به پیروزی رسیدند.

از بین این چهار تیم،‌ فرانسه و اسپانیا دو تیمی هستند که در دوران اوج خود در آستانه حذف شدن قرار داشتند. فرانسه در یک چهارم نهایی جام جهانی 1998 در ضربات پنالتی ایتالیا را مغلوب کرد و اسپانیا هم در دوران تسلط خود، تا کنون سه بار کارش به ضربات پنالتی کشیده است. آلمان غربی، با وجود اینکه چند بار عقب افتاد و دوباره به بازی برگشت، و برزیل هر دو به قهرمانی‌های «تمیز»تری دست پیدا کردند. مخصوصا برزیل در جام جهانی مکزیک با هیچ تهدید خاصی مواجه نشد و به آسانی همه بازی‌های خود را با پیروزی پشت سر گذاشت. به همین دلیل برخی معتقدند که برزیل 1970 کمتر از سایر تیم‌ها به شانس متکی بود و بیشتر به توانایی‌های خودش تکیه داشت. با این حال کافی است نگاهی به رکوردهایی که اسپانیا در چهار سال اخیر شکسته داشته باشیم تا متوجه شویم که چرا اسپانیا را یکی از بزرگ‌ترین تیم‌های تاریخ فوتبال می‌دانند.

اسپانیایی‌ها اولین تیمی هستند که در سه جام معتبر بین‌المللی به صورت متوالی به قهرمانی می‌رسند. آن‌ها در 12 مسابقه متوالی یورو شکست نخورده‌اند. آخرین شکست این تیم به ژوئن 2004 مقابل پرتغال بازمی‌گردد. پیروزی 4 بر صفر مقابل ایتالیا در فینال یورو 2012 قاطع‌ترین پیروزی یک تیم در تاریخ رقابت‌های یورو یا جام جهانی بوده است. آخرین باری که ایکر کاسیاس ـ که روز یکشنبه یکصدمین پیروزی ملی خود را کسب کرد ـ گلی در مرحله حذفی یک تورنمنت معتبر دریافت کرده به شش سال قبل بازمی‌گردد که زین‌الدین زیدان در جام جهانی 2006 دروازه او را باز کرد.

فوتبال یک بازی تیمی است و اگر مفهوم تیم را در معنای واقعی کلمه در نظر بگیریم، می‌پذیریم که اسپانیا فعلی بهترین تیم تاریخ است. تک تک بازیکنان این تیم در هر پستی که بازی کنند می‌توانند در حفظ توپ به تیم‌شان کمک کرده و چیزی به نام تک‌روی وجود ندارد. به راحتی می‌توان ژاوی را یکی از بزرگ‌ترین هافبک‌هایی دانست که فوتبال تاکنون به خود دیده است. آندرس اینیستا رفیق گرمابه و گلستان او نیز یکی از بهترین بازیکنان تهاجمی تاریخ جهان است. این گفته درباره ایکر کاسیاس دروازه‌بان اسپانیا نیز صدق می‌کند. سایر بازیکنان این تیم نیز عملکرد سطح بالایی دارند. در خط هافبک تعداد بسیاری زیادی فوق ستاره مستعد حضور دارند؛ به صورتی که حتی بازیکنان ذخیره اسپانیا نیز از توانی در حد بازیکنان ثابت هر تیم دیگری برخوردارند. خط هافبک اسپانیا به حدی قدرتمند است که این تیم حتی بدون یک مهاجم مرکزی سنتی، فاتح یورو 2012 شد.

می‌توان علیه اسپانیا این نظر را مطرح کرد که فوتبال بین‌المللی در حال حاضر یکی از ضعیف‌ترین دوره‌های خود در 50 سال گذشته سپری می‌کند. تیم‌هایی که به صورت سنتی قدرت‌های بزرگ جهان دانسته می‌شوند نظیر ایتالیا (به استثنای این تورنمنت)، ‌فرانسه و انگلیس در شرایط بحرانی بوده‌اند. قدرت‌های بزرگ آمریکای جنوبی یعنی برزیل و آرژانتین هم چنین مشکلی دارند و تنها آلمان است که دارای کیفیت لازم بوده و می‌توان آن را یک قدرت بزرگ قلمداد کرد. البته هفته پیش یک بار دیگر متوجه شدیم که ژرمن‌ها از توان ذهنی لازم برای کسب موفقیت در آخرین گام بهره‌مند نیستند.

پرسش بدون پاسخ

مقایسه کردن این تیم‌ها که متعلق به دوره‌های زمانی متفاوتی هستند کار دشواری است. فوتبال در طی چند سال اخیر دچار تحولات زیادی شده و تکامل یافته است. اسپانیا استثنای جالبی بر این قاعده است که امروزه تیم‌های قدرتمند باید با تامل و کندی بازی کنند. در چند سال اخیر مهارت و تکنیک در فوتبال کنار گذاشته شده و تغییراتی که در قوانین این بازی ایجاد شده نظیر پاس به عقب به دروازه‌بان و قانون آفساید باعث تغییر چهره این ورزش شده است. همچنین جایگزینی توپ‌هایی که از مواد مصنوعی ساخته شده‌اند به جای توپ‌های چرمی باعث بالا رفتن سرعت بازی شده و کار را برای مدافعان بسیار مشکل کرده است.

اگر برخی از ستاره‌های دهه‌های 1960 و 1970 مجددا به دنیای فوتبال بازگردند احتمالا با فوتبال مدرن دچار مشکل خواهند شد و شاید نتوانند عملکرد خوب خود را تکرار کنند. در طرف مقابل بسیاری از ستاره‌های کنونی اگر در گذشته حضور می‌داشتند احتمالا گفته می‌شد که فاقد توانایی تکنیکی و تاکتیکی لازم برای حضور در سطح اول فوتبال جهان هستند.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که تمام چهار تیمی که مورد اشاره قرار گرفتند دارای نقاط قوت خاص خود هستند. برزیل 1970 دارای قدرتمندترین خط حمله تاریخ جهان بود و اگر فقط یک تورنمنت را در نظر بگیریم می‌توانیم آن را بهترین تیم جهان بدانیم. آلمان غربی در سال‌های 1972 تا 1976 کامل‌ترین تیم جهان بود. فرانسه بهترین خط دفاعی را داشت و از لحاظ فردی دارای ستاره‌های خیلی خوبی بود. در حالی که اسپانیا را می‌توان بهترین «تیم» دانست که بیشترین جام‌ها را کسب کرده است. با این حال باید توجه داشت که اسپانیا در دوره‌ای به این موفقیت‌ها رسیده که فوتبال جهان در ضعیف‌ترین وضعیت خود بوده است. (ایسنا)