ثروتی به نام فرهنگ

سیدهادی موسوی‌نژاد می‌گوید: 12 سال است تهیه‌کننده رادیو هستم. رادیو فرهنگ نه تنها از فرهنگ مردم سخن می‌گوید، بلکه تلاش می‌کند آن را به گوش دیگران هم برساند. زیرا ما مراسم و آیین‌های بسیار زیبایی همچون اعیاد مذهبی و جشن‌های ملی داریم که هر کدام برگرفته از فرهنگ این مرز و بوم است. ما با زنده نگه داشتن هویت فرهنگی، خودمان را در مقابل فرهنگ بیگانه می‌توانیم حفظ ‌کنیم.

همچنین سعی داریم هزاره‌های تاریخ و فرهنگ ایران را که نسل به نسل به ما رسیده پاس بداریم و به نسل آینده بسپاریم. بر همین اساس می‌کوشیم برنامه‌ای مبتنی بر اطلاع‌رسانی، سرگرمی و تفریح در صبح اولین روز هفته از جنس مردم برای خود مردم تهیه و پخش کنیم.

موسوی‌نژاد می‌افزاید: برنامه هفت کوچه دارای 7 بخش هم زبانان، یک مثل یک نمایش، دیار آشنا، طرقه، دیدار آشنا، چیستان و بحث کارشناسی است. در بخش یک مثل یک نمایش، داستان چگونگی پدید آمدن ضرب المثل‌ها با کمک همکارانم در واحد نمایش رادیو تولید می‌شود.

بخش طرقه با هدف بررسی و کارشناسی موسیقی‌های سنتی ارائه می‌شود، زیرا موسیقی محلی بخشی از فرهنگ مردم است. موسیقی در این برنامه نقش بسزایی دارد، چون مکمل متن و موضوع برنامه است.

با طرح چیستان در برنامه، علاوه براین که مردم را به مشارکت وا می‌داریم، به میزان آگاهی مردم در مورد برخی مناطق ایران و همچنین به اطلاعات عمومی آنها نیز پی می‌بریم.

دیگر بخش‌های برنامه را همکارانم تهیه می‌کنند که توضیحات بیشتر را خواهند داد. در ضمن از فرهنگ یاران افتخاری نیز در برنامه استفاده می‌کنیم. این گروه از مراسم و آیین‌هایی که در شهر یا روستایشان وجود دارد، گزارش تهیه می‌کنند.

فریده گودرزی، سردبیر و تهیه‌کننده میان برنامه هم‌زبانان است.

گودرزی در مورد بخش هم زبانان می‌گوید: این میان برنامه به فعالیت‌هایی که در کشور‌های همجوار (که زبان اصلی آنها فارسی است یا در بخش‌هایی از آن فارسی تدریس می‌شود) در زمینه زبان فارسی و فعالیت‌های فرهنگی که در جهت بسط و گسترش زبان فارسی انجام می‌شود، می‌پردازد. به همین منظور همکارم بهارک شیرین‌وند با رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشور‌های تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، هندوستان و پاکستان در ارتباط است تا اطلاعات کامل و دقیقی در این مورد کسب کند.

فاطمه غلامی، سردبیر و تهیه‌کننده میان برنامه‌های دیار آشنا و دیدار آشناست. رشته تحصیلی او کارشناسی سینما است. وی درخصوص فعالیت‌هایش می‌گوید: با توجه به ماحصل سال‌ها پژوهش و تحقیق شخصی مجموعه‌ای حدود 2500 صفحه در مورد آداب و رسوم قوم‌های مختلف لرستان گردآوری کردم که در آینده‌ای نه‌چندان دور چاپ می‌شود. به دلیل علاقه به فرهنگ بومی و سنتی ایران ابتدا که اسم برنامه چهار سوق بود نویسنده افتخاریش بودم، از وقتی اسم برنامه به هفت کوچه تغییر یافت من هم جزو مجموعه همکاران این برنامه شدم.

غلامی تصریح می‌کند: در بخش دیار آشنا به‌دلیل علاقه‌ای که به ایران دارم تلاش می‌کنم مناطق ناشناخته‌ای را که بهشت روی زمین هستند و به تعبیری بهشت‌های گمشده‌اند به مردم معرفی کنم تا به جای سفر به اروپا، به مناطقی از ایران که مهجور و گمنام هستند، بروند. سعی دارم مطالبی را بیان کنم که برای مردم تازگی داشته باشد.

برای نمونه غار ماهی‌کورها در شهرستان دورود واقع است و 2 نوع از کمیاب ترین ماهی‌های دنیا را دارد. این ماهی‌ها چشم ندارند و به جای آن از شاخک‌هایشان برای شناسایی محیط اطراف خود استفاده می‌کنند.

ایران دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است که به توجه و معرفی بیشتری نیاز دارد.

در بخش دیدار آشنا سراغ فرهیختگان گمنام ایران می‌روم، کسانی که فرهنگ این مرز و بوم را در سینه خود حفظ کرده‌اند و می‌کوشند آن را به نسل بعد از خود منتقل کنند. کسانی که بی‌هیچ ادعایی تمدن و فرهنگ ایرانی را پاس داشته‌اند: نوازندگان قدیمی، هنرمندان صنایع دستی همچون ورشوسازی، انواع قلم زنی و قالیبافان قدیمی که نوعی فرش به نام خرسک می‌بافند که امروزه کمتر یافت می‌شود، برخی غذاهای سنتی و محلی، قصه‌های قدیمی که هنوز در برخی مناطق ایران از زبان قصه گوهای بومی نقل می‌شود و...

غلامی در پایان می‌افزاید: قدر فرهنگ ایران را بدانیم ؛ ثروتی که غربی‌ها حسرت آن را می‌خورند.

دکتر محمد جعفری‌قنواتی، کارشناس برنامه که به فرهنگ مردم علاقه مند است در این باره می‌گوید: متاسفانه خیلی از مسائلی را که در فرهنگ ایران وجود داشته به مرور زمان کنار گذاشته‌ایم. این مساله نه تنها باعث از بین رفتن فرهنگ ملی ما شده، بلکه در بعضی موارد باعث وابستگی ما به فرهنگ بیگانگان نیز گردیده است.

در یک جمله، آنچه خود داشته‌ایم را از بیگانه تمنا نکنیم. بعضی مراسم‌ و جشن‌های ایران کهن با نام‌های خارجی وارد ایران شده که این شایسته فرهنگ غنی پارسی نیست. حفظ هویت فرهنگی ما بسیار اهمیت دارد. راه علاج آن هم رجوع به فرهنگ ایرانی ـ اسلامی است.

وی می‌گوید: برای نیل به این هدف در هر برنامه به یک موضوع خاص می‌پردازیم. فرهنگ ایرانی ـ اسلامی ما دارای مراسم‌ و سنت‌های بسیاری است که در برنامه با توجه به تقویم خورشیدی و قمری جشن‌ها و مراسم سنتی و آیینی را بازگو می‌کنیم. برای مثال مراسم نذری‌پزی، فرهنگ مردم در ماه رمضان، موسم حج و دیگر اعیاد اسلامی همچنین مراسم عید نوروز و جشن‌هایی که همزمان با برداشت محصول در برخی مناطق کشور برگزار می‌شود.

آیین‌هایی مثل شب یلدا، بهار کردی در کردستان، کوسه چوپانان و بازی‌های زمستانی... را معرفی می‌کنیم.

دکتر قنواتی براین نکته تاکید دارد که فرهنگ عامه یا فرهنگ مردم موضوعی است که در سراسر جهان به آن توجه می‌شود. در کشور‌های غربی موسساتی ایجاد شده که خرده فرهنگ‌های هر منطقه را جمع‌آوری می‌کند تا بتوانند از این طریق هویت خود را بسازند.

برای مثال موسسه بین‌المللی قصه پژوهی در آلمان تاسیس شده که قصه‌های بومی مردم آلمان را ثبت و ضبط می‌کند.

ما می‌توانیم همان قصه‌هایی را که مادر بزرگ‌ها زیر کرسی می‌گفتند از طریق رسانه‌ها با شکلی جدید و جذاب باز گو و از انقطاع فرهنگی بین نسل‌ها جلوگیری کنیم.

طی 80 سال اخیر نسبت به فرهنگ ایرانی خود بی‌اهمیت شده‌ایم و متاسفانه مراسم غربی جای بسیاری از رسم و رسوم ایرانی را گرفته است. هر جشن و آیین سنتی، مذهبی و ملی که حفظ ‌شود در واقع فرهنگ آن کشور حفظ شده است.

وجیهه حسینیان، وی که مجری این برنامه است حدود 12 سال است که در رادیو فعالیت می‌کند. او می‌گوید: در همه این سال‌ها سعی کردم براساس نوع برنامه‌ای که اجرا می‌کنم با مخاطب برنامه ارتباط منطقی و خوبی برقرار کنم.

حسینیان اشاره می‌کند: در هر برنامه با توجه به ساختار و محتوای برنامه لازم است ریتم کلام و آهنگ صدای خود را تنظیم کنم ؛ ولی در این برنامه خیلی خودمانی و صمیمانه با مردم حرف می‌زنم. دوست دارم شنونده احساس کند در کنار یکدیگر نشسته‌ایم و در باره آداب و رسوم مردم ایران حرف می‌زنیم. در فرهنگ ما سنت‌ها و آیین‌هایی وجود دارد که آمیخته با خنده و گریه است و در چنین لحظاتی خود را با آنها شریک می‌دانم.

این مهم‌ترین تفاوتی است که این برنامه با دیگر برنامه‌هایی که تاکنون اجرا کردم، دارد، چون احساس می‌کنم در مورد چیزی صحبت می‌شود که ریشه در اصالت من دارد. این برنامه در من حس خودمانی بودن را القا می‌کند.

فاطمه حقیقت‌ناصری دیگر مجری برنامه هفت کوچه است. او که کارشناسی ارشد نویسندگی رادیو از دانشکده صدا و سیما را دارد از سال 79 فعالیت خود را با رادیو کرج و رادیو فرهنگ آغاز کرده که عمده کارهایش در رادیو فرهنگ است.

حقیقت ناصری می‌گوید: از اواخر شهریور امسال همکاری خود را با این برنامه شروع کردم. موضوع برنامه باعث شده شنوندگان با ما ارتباط صمیمانه‌ای داشته باشند و گاهی شوخی نرم و لطیفی با حفظ شأن و منزلت مخاطبان برنامه با آنها می‌کنم. از دورترین منطقه ایران گرفته تا همین تهران، مردم با برنامه در تماس هستند. فضای برنامه خیلی صمیمی و دوستانه است. این را براساس پیامک‌های ارسالی و تماس‌های تلفنی می‌گویم. از همه گروه‌های سنی شنونده داریم. برخی از شنوندگان در پیامک‌ها ی خود می‌گویند الان با مادر، مادر بزرگم یا پدربزرگ برنامه را می‌شنویم.

دیگر عوامل برنامه ناهید راسخی صدابردار و سید مرتضی حسینی ارتباطات هستند.