بارداری سالم، نوزاد سالم

هدف نهایی این خدمات، حفظ سلامتی مادر به معنای حرکت در مسیری است که سلامت کودک را از بسیاری ابعاد فیزیکی و روانی در تمام دوران زندگی‌اش تامین خواهد کرد.

داشتن بارداری سالم از مراقبت‌های پیش از زایمان آغاز می‌شود. تشخیص عوارض بارداری و موارد پر خطر و پیشگیری از آنها، به حداقل رساندن اضطراب و ترس همراه زایمان، کاهش میزان ابتلا به بیماری‌های پرخطر و مرگ و میر در کودک و مادر، آموزش اصول مراقبتی، تغذیه، بهداشت فردی و نیز بهسازی محیط برای مادر از اصول اساسی برای حفظ سلامت مادر و جنین در دوران بارداری است.

از اصول مهم مراقبت‌های این دوران، معاینات منظم پیش از زایمان است. این مراقبت‌ها تا ماه هشتم بارداری به صورت ماهانه و در ماه هشتم هر دو هفته یک بار و در ماه پایانی بارداری هر هفته صورت می‌گیرد. متخصصان مامایی بهترین افراد برای انجام چکاپ‌ها و مراقبت‌های این دوره در مادرانی هستند که هیچ گونه عامل خطری از حیث داشتن بیماری‌ها یا عوارض جسمی خاص ندارند؛ اما درمادرانی که مبتلا به نوعی بیماری زمینه‌ای هستند یا سابقه خونریزی و سقط دارند، متخصصان زنان و زایمان این بررسی‌ها را انجام می‌دهند. مادرانی که دچار خونریزی پیش از زایمان و تهدید به سقط، کم‌خونی، وضعیت غیرعادی جنین، دوقلویی یا چندقلویی، سابقه مرده‌زایی و مرگ داخل رحمی هستند یا سابقه زایمان زودرس قبلی و بارداری همراه با بیماری‌های عمومی مانند بیماری قلبی، کلیوی، دیابت و سل دارند، ضروری است که تحت معاینات و بررسی‌های تخصصی در دوران زایمان قرار گیرند.

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و استاندارد، برای مقابله با نیازهای فزاینده مادر در دوران بارداری و شیردهی، دوری از استرس و قرار گرفتن در شرایط آرام همراه با القای و افکار مثبت در کنار داشتن یک ورزش سبک مثل نیم‌ساعت پیاده‌روی روزانه، می‌تواند سلامت مادر و جنین را تا حد زیادی تامین کند. استفاده از شیر، ماست، پنیر، گوشت، تخم مرغ، انواع غلات، سبزیجات و میوه‌های تازه و مصرف مکمل‌های غذایی برای جلوگیری از کمبودهای احتمالی به‌ویژه پروتئین، ویتامینA،D و کلسیم به مادران توصیه می‌شود. در اوایل بارداری، تعداد زیادی از مادران به عوارض گوارشی مانند تهوع، استفراغ و کم‌اشتهایی یا به عبارت بهتر «ویار» مبتلا می‌شوند. باید به مادر باردار آموخت که این دوران زود گذر است و می‌توان با صبوری آن را پشت سر گذاشت. تغذیه مادر در دوران بارداری باید به گونه‌ای تنظیم شود که هم رشد جنین بخوبی تامین و هم مادر اندوخته کافی برای شیردهی موفق آینده داشته باشد.

مادران باردار باید تا آنجا که ممکن است از رفتن به محل‌های شلوغ و مکان‌های آلوده پرهیز و از تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی و واگیردار دوری کنند. سیگار کشیدن برای مادران باردار در این دوره اکیدا ممنوع است. مصرف سیگار به دلیل انقباض عروق رحمی توسط نیکوتین، نارسایی جفتی و تولد نوزاد کم وزن را به دنبال دارد. محدودیت در مصرف داروها از نکات مهم دیگری است که نباید از نظر مادر باردار دور بماند. امروزه یک تا 2 درصد ناهنجاری‌های بارداری، ناشی از دارو یا محیط شیمیایی است. همیشه برای مصرف دارو باید با پزشک مشورت و احتیاط لازم را در مورد میزان و مدت مصرف با توجه به سن حاملگی رعایت کرد.همچنین قرارگرفتن در معرض پرتوها، در دوران بارداری برای جنین خطرناک است. رایج‌ترین منبع مواجهه با پرتوها در این دوران، رادیوگرافی از ناحیه شکم بوده و باید تا حد امکان از انجام رادیوگرافی در موارد غیرضروری اجتناب شود.

نکاتی که گفته شد تنها مواردی هستند که در تمام دروس و کتاب‌های پزشکی نیز تحت عنوان ضرورت‌هایی برای حفظ بهداشت و سلامت مادر باردار و جنین بر آن تاکید شده است. اما آنچه شاید به عنوان اصول از پیش نوشته شده تلقی نمی‌شود ولیکن اهمیت آن از این اصول کمتر نیست، تصوری است که یک زن از زمانی که تصمیم به بارداری می‌گیرد، تا زمان تولد فرزندش باید در ذهن و در عمل بپروراند و آن چیزی نیست جز واقعیت بخشیدن به هدفی که مبنای آن، چیزی جز داشتن فرزندی سالم در آغوش مادری سالم نیست.