خوردن یا نخوردن، مساله‌‌‌ این است

مادربزرگ یاد پا دردش می‌افتد و با خود می‌گوید: یعنی می‌شود من این دارو‌ها را بخورم و دیگر اینقدر برای درمان پا دردم سراغ دکتر نروم و پول اضافه خرج نکنم؟

بعد هم قیچی می‌آورد و مکمل‌هایی را که در آن معرفی شده است، می‌برد و با دقت در کیفش می‌گذارد.

او هر هفته کارش همین است. هر وقت مکمل و داروی جدیدی در این نشریات یا در تلویزیون تبلیغ می‌شود سعی می‌کند نام آن را نگه دارد و گاهی خود بدون تجویز پزشک آن را تهیه و مصرف می‌کند.

او فکر می‌کند خوردن ویتامین‌ها و مواد معدنی که ممکن است بدن سالمندان نسبت به آنها کمبود داشته باشد مشکلی ندارد و زیادی آن از بدن دفع می‌شود و به نصایح کسانی که از او می‌خواهند با دکتر مشورت کند، گوش نمی‌دهد و می‌گوید: فکر نکنم دکتر اینها را تجویز کند. اگر دکتر بگوید این دارو را بخور که خوب می‌شوم و دیگر سراغش نمی‌روم!!!

طبق نتایج یک پژوهش که در مجله انگلیسی لاسنت به چاپ رسیده است، مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند خطر ترک‌خوردگی‌های استخوانی را در افراد سالمند تا 24 درصد کاهش دهد.

نتایج این مطالعه که روی 4500 مرد و زن بالای 50 سال انجام شده، حاکی است، حتی وقتی این افراد دوز کامل تجویز شده این مکمل استخوان‌ساز و اغلب همراه با ویتامین D را مصرف نمی‌کردند، باز هم خطر ترک‌خوردگی استخوانی در آنها 12 درصد کاهش یافت.

شکستگی‌ها همان چیزی است که مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها را می‌ترساند و چنان که در این خبر می‌خوانیم خوردن مکمل‌ها می‌تواند برای استحکام استخوان‌ها مفید باشد، اما در چه شرایطی؟

طبق همین خبر می‌توان گفت، بنا بر توصیه پزشکان احتمال دارد مصرف زیاد کلسیم به یبوست بینجامد. بنابراین اگر شما نیز از مصرف‌کنندگان این قرص‌های مکمل هستید آب فراوان بنوشید و بین وعده‌های مصرف قرص در روز فاصله بیندازید. به یاد داشته باشید به منظور جذب بهتر کلسیم، در هر وعده افزون بر 500 تا 600 میلی‌گرم مصرف نکنید. اگر شما زن یائسه‌ای هستید که داروی استروژن مصرف می‌کنید، برای حفظ سلامتی استخوان‌هایتان روزانه صرفا 1000 میلی‌گرم کلسیم برایتان کافی است.

شما روزانه به 600 واحد ویتامین D نیاز دارید. با توجه به توصیه کارشناسان، از مصرف بی‌رویه این ویتامین بپرهیزید چرا که مصرف مقدار اندکی فزون‌تر از 2000 واحد بین‌المللی در روز، برای بزرگسالان سمی است.

ویتامین D مکمل دیگری است که به سالمندان توصیه می‌شود تحت نظر پزشک آن را مصرف کنند.

مرکز پزشکی دانشگاه یال در ۵۴ آزمایش بالینی، اثرات مثبت و منفی احتمالی ورزش و مصرف ویتامین D را در جلوگیری از افتادن سالمندان مورد بررسی قرار دادند.

نتایج به دست آمده از این تحقیقات حاکی از آن است ورزش و انجام فعالیت بدنی در سالمندان تا ۱۳ درصد و مصرف مکمل‌های ویتامین D تا ۱۷درصد خطر افتادن را در آنها کاهش می‌دهد.

اثربخشی مکمل‌های دارویی ممکن است به حدی باشد که بعضی را بفریبد تا بدون تجویز و نسخه پزشک هر اندازه که می‌خواهند از محصولات مختلف دارویی استفاده کنند اما پزشکان نسبت به مصرف خودسرانه داروهای مکمل هشدار می‌دهند.

مصرف مکمل‌های کلسیم خطر حمله قلبی را در زنان سالمند افزایش می‌دهد.

متخصصان نیوزلندی دریافته‌اند که مصرف مکمل‌های کلسیم خطر بروز مشکلات و ناراحتی‌های قلبی ـ عروقی را در زنان مسن تشدید می‌کند که در نهایت ممکن است به حمله قلبی منجر شود.

وقتی کسی نتواند از طریق غذا به مقدار کافی کلسیم را برای رفع نیازهای خود دریافت کند از کلسیم موجود در استخوان‌ها (منبع ذخیره کلسیم) استفاده می‌کند که باعث کاهش استحکام استخوان‌ها می‌شود. کلسیم در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد و به علت این‌که بدن قادر به ساخت آن نیست، بایستی به مقدار کافی از راه غذا دریافت شود. در صورتی که باز هم بدن با کمبود کلسیم مواجه باشد به تشخیص پزشک برای فرد، مکمل تجویز می‌شود.

نرگس بانوی 60 ساله‌ای است که 5 سال پیش به تجویز پزشک قرص‌های کلسیم مصرف می‌کرد.

او می‌گوید: دوره مصرف قرص‌های مکمل که تمام شد مدتی بعد احساس درد در کمرم داشتم که مجددا بدون تجویز پزشک دو برابر میزان اولیه قرص‌های کلسیم تهیه و مصرف کردم.

احساس می‌کردم درد کمرم بهتر می‌شود ولی نمی‌دانستم کلیه‌هایم را سنگ‌ساز می‌کنم. بعد از مدتی با درد در پهلوها نزد پزشک رفتم و او از داروها و تغذیه‌ام سوال کرد و متوجه شد که مصرف بی‌رویه قرص‌های کلسیم مرا مبتلا به سنگ‌کلیه کرده است.

برنامه‌های تبلیغاتی زیادی را می‌بینیم که سعی در رواج مصرف کلسیم و ویتامین D در برنامه غذایی سالمندان دارند.

اما تحقیقی جدید نشان می‌دهد که سالمندانی که مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D مصرف می‌کنند، در معرض آسیب‌های مغزی وسیع‌تری قرار دارند. کلسیم و ویتامین D اضافه قادر به ایجاد اختلالات رفتاری افسردگی و حتی سکته در سالمندان خواهند بود.

مارتا ای پاین ـ سرپرست تحقیق و یکی از استادان دانشگاه روان‌پزشکی و رفتارشناسی دانشگاه دوک در کارولینای شمالی ـ می‌گوید: «وجود آسیب‌های مغزی در سالمندان چندان غیرمعمول نیست، اما چیزی که حائز اهمیت است گستردگی این آسیب‌هاست که ما در تحقیقات همه‌جانبه خود روی مغز دریافته‌ایم که مصرف زیاد کلسیم و ویتامین D باعث افزایش آسیب‌های مغزی در سالمندان خواهد شد.»

1200 میلی‌گرم کلسیم در روز و 800 تا 1000 واحد بین‌المللی ویتامین D برای بزرگسالان بالای 50 سال توصیه می‌شود، گرچه تمام این توصیه‌ها توجه افراد را به این‌که مکمل درمانی ویژه در سنین بالا باید طبق توصیه پزشک انجام شود را جلب می‌کند اما بیشتر کارشناسان مصرف منابع طبیعی کلسیم مثل شیر، پنیر و سبزیجات نظیر بروکلی، خوراکی‌های غنی شده مثل آب پرتقال یا غلات صبحانه‌ای حاوی کلسیم را به جای مصرف مکمل پیشنهاد می‌کنند.

البته ویتامین D که فاکتوری مناسب برای جذب بیشتر کلسیم به شمار می‌آید، به واسطه تابش آفتاب به سطح پوست ساخته می‌شود که با افزایش سن، این ساخت و ساز کاهش می‌یابد. متخصصان، مصرف منابع طبیعی آن که عبارتند از جگر، ماهی‌های آب شور و محصولات لبنی را توصیه می‌کنند.

افزایش جذب کلسیم از طریق دیواره رگ‌ها و ته‌نشین شدن آن به حالتی مشابه آنچه در استخوان‌ها اتفاق می‌افتد، باعث تنگ شدن دیواره عروق شده و قدرت ارتجاعی آنها را کم می‌کند و افزودن ویتامین D به این آزمایش این پروسه را بدتر می‌کند. در واقع ضایعات عروقی، چنانچه در مغز اتفاق بیفتد قادر به توسعه آسیب‌های مغزی خواهد بود.

جالب است بدانید چون پوست برخی سالمندان برای کسب ویتامین D از نور خورشید، قدرت کمتری دارد و کلیه‌هایشان در تبدیل این ویتامین به نوع فعال آن ناتوانند، بنابراین بدون وجود مقدار کافی ویتامین D فعال، استخوان‌ها شکننده‌تر می‌شوند. ضمنا کمبود ویتامین مورد بحث، زنان را نسبت به سرطان پستان و مردان را به سرطان پروستات و کولون مستعد می‌کند.

قرار گرفتن این تحقیقات در کنار بررسی‌هایی که همگی مصرف کلسیم و ویتامین D را برای سالمندان مفید معرفی می‌کند، باعث کشمکش بین محققان دانشگاه کارولینا و متخصصان دانشگاه بولتون شده است.

می‌بینید آنچه شما مصرف می‌کنید در تمامی عملکرد‌های بدنتان اثر می‌گذارد و استفاده از یک قرص کوچک به نام مکمل غذایی گرچه بی‌ضرر به نظر می‌رسد اما می‌تواند مشکلات زیادی به بار بیاورد. بنابراین گرچه هنوز نمی‌توان در مورد مصرف یا عدم مصرف این مکمل‌های تغذیه‌ای رای قطعی صادر کرد اما بهتر است با دانستن این موارد مصرف مکمل‌ها را تنها منوط به تجویز پزشک کنید.

زهره زیارتی