خشکیدگی درختان بختیار دشت

به گزارش مهر، در خصوص مشکل درختان منطقه بختیار دشت مسئولان شهری بازدیدی برای خبرنگاران به بخشی از این منطقه تدارک دیدند.

پیام جوادیان مدیر واحد برنامه ریزی و نظارت بر فضای سبز شهرداری اصفهان در این بازدید با بیان اینکه نخستین خشکیدگی درختان از اوایل امسال مشاهده شد، گفت: درختان این منطقه با استفاده از آب کانالی که از زاینده رود منشعب شده است، آبیاری می شد اما با کاهش آب رود خانه و جاری نشدن آب در این کانال، درختان فضای سبز منطقه بختیار دشت با آب چند حلقه چاهی که حفر شده است آبیاری می شود.از زمانی که فضای سبز منطقه بختیار دشت با آب این چاه ها آبیاری شده، شدت خشکی درختان افزایش یافته است.

وی با اشاره به لکه های نفت قیر مانند در سطح خاک و نشت مواد نفتی از سمت واحدهای مستقر در بالادست این منطقه گفت: مواد نفتی با نفوذ به خاک از سمت لاگن های نفتی پالایشگاه به فضای سبز بختیار دشت، نفوذ کرده و سبب شده تا آب کافی و مواد غذایی از خاک به ریشه درختان نرسد.

وی در پاسخ به اینکه چرا مواد نفتی در 60 سانتیمتری سطح خاک دیده می شود وبه صورت لکه های نفتی است، گفت: مواد نفتی به لایه های سخت خاک نفوذ نمی کند.

مدیر واحد برنامه ریزی و نظارت بر فضای سبز شهرداری اصفهان علت خشک شدن برخی درختان که آلودگی نفتی در زیر آنها وجود ندارد، بوی مواد نفتی اعلام کرد.

پس از این بازدید معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان در نشستی خبری گفت: 100 هکتار از هزار هکتار عرصه بختیار دشت که در پایین دست پالایشگاه اصفهان و نیروگاه و شرکت های تولید کننده فرآورده های نفتی قرار دارد فضای سبز متعلق به شهرداری اصفهان است.

محسن رنجبر بدون اینکه اشاره ای به واحد تولیدی مشخص در بالادست بختیار داشت داشته باشد، افزود: نشت مواد نفتی از صنایع بالادستی این منطقه سبب شده تا در مدت دو ماه بیش از 12 هزار درختی که 15 سال عمر داشتند، خشک شود و این شرکتها باید مسئولیت خسارت وارد شده را بپذیرند و آن را جبران کنند.

خشک شدن درختان در شمال شهر اصفهان که به فاجعه ای زیست محیطی از آن نام برده شد موضوع را به استانداری اصفهان کشاند و برای بررسی علل موضوع به کمیته حقیقت باب که متشکل از گروهی از اساتید دانشگاه های اصفهان هستند محول شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه حدود دو ماه قبل مکاتبه ای از طریق شهرداری به استانداری مبنی بر اینکه درختان منطقه بختیار دشت در حال خشک شدن است صورت گرفت، گفت: این موضوع، موضوعی طبیعی بود و می توانست منعکس و علت ریشه یابی شود اما وقتی در این نامه علت خشک شدن درختان مواد نفتی از طرف پالایشگاه اعلام شد، بلافاصله نشستی در استانداری تشکیل و موضوع برای ریشه یابی به مدیر کل مدیریت بحران استان واگذار شد.

احمد رضا لاهیجان زاده افزود: در آن نشست مقرر شد از صاحب نظران و اعضای هیئت علمی دانشگاه های استان برای ریشه یابی موضوع استفاده شود.اگر چه هماهنگ کننده این موضوع به اداره کل محیط زیست محول شد اما این اداره کل در رای آنها هیچ دخالتی نداشت.

چند روز قبل از نظر کمیته حقیقت یاب رئیس شورای شهر اصفهان، پالایشگاه را متهم ردیف اول این فاجعه زیست محیطی اعلام کرد و گفت: پالایشگاه مقصر است و باید پاسخگو باشد و شهرداری ادعای خسارت می کند.

نهایتا پس از یک ماه بررسی کمیته حقیقت یاب و رای آنها مبنی بر اینکه علت خشک شدن درختان بختیار دشت شرایط اقلیمی است و نه نشت مواد نفتی، معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان، صلاحیت علمی کمیته حقیقت یاب را زیر سوال برد و گفت: کمیته حقیقت یاب صلاحیت اظهار نظر در این مورد را ندارد.

رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان نیز درباره کمیته حقیقت یاب گفت: این کمیته وجه قانونی ندارد و پالایشگاه مقصر اصلی است و باید پاسخگو باشد، این تناقضات سبب شد تا برخی از اعضای کمیته حقیقت یاب در نشستی با خبرنگاران تحقیقات خود را تشریح کنند تا شاید پرونده بختیاردشت خاتمه یابد.

یکی از اعضای کمیته حقیقت یاب با اشاره به آنالیز انجام شده از خاک، آب و درختان خشک شده منطقه بختیار دشت، گفت: پس از انجام آنالیزهای انجام شده در دانشگاه صنعتی اصفهان فرضیه نشت مواد نفتی و خشک شدن درختان ناشی از این مواد مردود اعلام شد.

فروغ مرتضایی نژاد که رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد واحد خوراسگان است، افزود: با آنالیز آب چاه ها مشخص شد املاح آب دو حلقه چاهی که فضای سبز بختیار دشت با آن آبیاری می شود بیش از حد مجاز است.

وی گفت: تا آبان ماه سال گذشته این درختان از طریق کانال آبیاری می شد که با کاهش آب زاینده رود این فضای سبز با آب چاه و به روش تحت فشار آبیاری می شود.

این عضو کمیته حقیقت یاب با بیان اینکه املاح آب چاه ها بیش از حد مجاز است، گفت: استفاده از آب این چاه ها سبب شده تا منافذ قطره چکان ها مسدود و آب لازم از طریق قطره چکان ها به گیاه نرسد و تنها خاک پای درختان مرطوب شود.

مرتضایی نژاد با اشاره به مکاتبات سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان با مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مبنی بر خشک شدن درختان، گفت: بر اساس مکاتبات انجام شده خشکی درختان منطقه بختیار دشت در دوسال اخیر به صورت موردی بود که با تغییر آب برای آبیاری، خشکی درختان بیشتر شده است.

وی افزود: دیگر آنالیزهای انجام شده نشان داد علاوه بر سختی آب عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاک این منطقه وجود ندارد.

رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد واحد خوراسگان با تاکید بر اینکه عامل اصلی خشک شدن در ختان بختیار دشت می تواند آب چاه ها باشد، گفت: پیمانکار فضای سبز ابتدا باید کیفیت آبی که جایگزین آب رودخانه شده بود را آزمایش می کردند.

مرتضایی نژاد، اصول اولیه برای آبیاری تحت فشار را اندازه گیری میزان سختی آب اعلام وافزود: اگر آب چاه ها را آزمایش می کردند به طور قطع از این آب استفاده نمی شد.

وی معتقد است کوتاهی در آزمایش آب چاه ها باعث شده تا گیاه آب کافی دریافت نکند.

نورایی تومانیان دیگر عضو کمیته حقیقت یاب نیز با رد فرضیه مواد نفتی بر خشک شدن درختان بختیار دشت گفت: تحقیقات میدانی نشان می دهد چه در نقاطی که لکه نفتی وجود دارد و چه در نقاطی که لکه نفتی وجود ندارد، درخت خشکیده است.

این استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان افزود: در کنار این منطقه، مکان هایی وجود دارد که بالاتر از سطح منطقه بختیار دشت است و نشت مواد نفتی غیر ممکن است ولی درختان آن منطقه نیز خشکیده اند.

وی معتقد است به جز مواد نفتی سیاه رنگ دیگر عوامل همچون خاک، آلودگی هوا، میزان آب ، چگونگی آبیاری می تواند در گیاه استرس ایجاد کند و مجموعه آنها سبب خشک شدن درختان می شود.

تومانیان که مدیر گروه نقشه برداری خاکهای استان اصفهان است به خاک این منطقه اشاره وافزود: خاک منطقه بختیار دشت، آبرفتی و دانه درشت بوده که لایه های متفاوت آن متشکل از خاک سنگریزه و آهک است حتی لایه های متراکمی در این منطقه وجود دارد که مانع رشد عمودی ریشه درخت شده و ریشه در 60 سانتیمتری سطح خاک است.

این استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: خاک این منطقه حاصلخیز نیست و درختان ماده غذایی مورد نیاز را از خاک دریافت نمی کنند.

تومانیان با بیان اینکه شهرداری اصفهان اعلام کرده مواد قیر مانندی در زمستان گذشته از سمت پالایشگاه به فضای سبز بختیار دشت نشت کرده و باعث خشک شدن درختان این منطقه شده است، تصریح کرد: وجود مواد نفتی در برخی قسمتهای این منطقه را مردود اعلام نمی کنیم اما این مواد نفتی به قدری غلیظ است که امکان سیال بودن آن وجود ندارد چه برسد به اینکه این موارد وارد عمق خاک شود.

وی، استاندارد سختی آب برای آبیاری تحت فشار در ایران را چهار اعلام کرد و گفت: با آنالیز انجام شده سختی آب دو چاه از سه حلقه چاه 6.8  و 6.9 بود.

رحمانی دیگر عضو کمیته حقیقت یاب و عضوهیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان اصفهان نیز گفت: خشکی درختان کاج و سرو در فضای سبز مجتمع فولاد مبارکه، ذوب آهن و در دیگر مناطق استان که در سال های اخیر مشاهده شده و تغییر اقلیم سبب می شود که اگر گیاه سازگاری با منطقه را نداشته نباشد دچار مشکل شود.

رحمانی با بیان اینکه در سطح فضای سبز بختیار دشت آلودگی نفتی وجودارد و کمیته حقیقت یاب وجود آنرا نفی نکرده است افزود: بررسی انجام شده نشان داد این لکه ها، پسماندهای نفتی بوده که از مدت ها قبل در این منطقه تخلیه شده است.

وی گفت: این پسماند های نفتی سیال نیستند و علاوه بر اینکه نمی تواند تا عمق 40 سانتیمتری خاک نفوذ کند حتی نمی تواند مانع آبرسانی به ریشه درختان شود.

وجود لکه های نفتی که اعضای کمیته حقیقت یاب آن را پسماندهای نفتی اعلام کردند سوالی است که ذهن ها بسیاری را به خود مشغول کرده و منشا آنها برای بسیاری نامعلوم بود که مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در این رابطه گفت: سال های گذشته تانکرها برای بارگیری فرآورده جدید نفتی، باقیمانده فرآورده ای که قبل از بار گیری کرده بودند در این منطقه تخلیه می کردند و این پسماندهای نفتی حداقل مربوط به 10 سال گذشته است.

احمد رضا لاهیجان زاده با اشاره به لاگن های نفتی پالایشگاه افزود: سه سال است که این لاگن ها خشک بوده و نمی توان اعلام کرد مواد نفتی از این لاگن ها نشت کرده است.

اما مسئولان شهر اصفهان تاکید دارند که خشک شدن 12 هزار اصله درخت در منطقه بختیار دشت مربوط به صنایع بالادست این منطقه است.

رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان که پالایشگاه را مقصر خشک شدن درختان بختیار دشت می داند اخیرا گفته پالایشگاه اصفهان به عنوان صنعت آلاینده باید به مکان دیگری انتقال یابد این درحالیست که به گفته مدیر عامل شرکت پالایش نفت اصفهان این واحد تولیدی که 22درصد فرآورده های نفتی کشور را تولید می کند در فهرست صنایع آلاینده نیست.

از طرفی اجرای طرح بهینه سازی پالایشگاه اصفهان که مسئولان شهر اصفهان از دو سال گذشته آن را طرح توسعه می دانند سبب شده تا اتهاماتی به این واحد تولیدی وارد شود و شاید اجرای دوباره این طرح که به دلیل مشکلات مالی متوقف بود و قرار است با نظر مثبت سهامداران با سرمایه گذاری خارجی تکمیل شود باعث شده تا نوک پیکان اتهامات به این واحد تولیدی نشانه رود.

مدیر عامل شرکت پالایش نفت اصفهان درباره طرح بهینه سازی این شرکت گفت: در صورتی می توان این طرح را طرح توسعه نامید که خوراک پالایشگاه افزایش یابد در صورتی که با بهره برداری از این طرح حتی خوراک روزانه پالایشگاه 15 هزار بشکه کاهش می یابد و تنها کیفیت فرآورده های نفتی موجود افزایش می یابد.

علیرضا امین گفت: متاسفانه در اصفهان همه در مقابل اجرای این طرح ایستاده اند و انتظاراتی از این طرح وجود دارد که در توان شرکت نیست.

وی تکمیل طرح بهینه سازی را بزرگترین کمک به حفاظت محیط زیست دانست و گفت: اگر شرکت پالایش نفت اصفهان اعتباراتی برای تکمیل این طرح داشت، طرح معطل نمی ماند.

بدیهی است عامل و یا عواملی که سبب خشک شدن 12 هزار اصله درخت منطقه بختیار دشت شده فاجعه زیست محیطی را در اصفهان رقم زده اما کوبیدن بر طبلی توخالی و کوتاهی در ریشه یابی علت اصلی این فاجعه می تواند باعث خشک شدن دیگر درختان این منطقه و مشکلات عدیده ای را به دنبال داشته باشد.