سنگی در صفرا

کیسه‌ای که با سنگ‌سازی موجب ایجاد درد شدیدی در ناحیه زیر قفسه سینه‌تان شده است، اما سنگ صفرا چیست و چرا به وجود می‌آید؟

کیسه صفرا که در پشت کبد (سمت راست بدن) قرار دارد، وظیفه ذخیره صفرای ساخته شده در کبد و کمک به هضم و جذب چربی‌ها در روده کوچک را بر عهده دارد.اما گاهی سنگی کوچک درون این کیسه می‌تواند مشکلات بزرگی را بوجود آورد.

سنگ‌های صفراوی دو نوع است. سنگ‌های کلسترولی و سنگ‌های صفراوی رنگی. سنگ‌های کلسترولی همانطور که از نامشان پیداست، از کلسترول ساخته شده اند و رنگشان سبز ـ زرد است.

تقریبا 80 درصد سنگ‌ها از این نوع هستند. سنگ‌های صفراوی رنگی از مواد زائد هموگلوبین به وجود می‌آیند و خود به دو نوع سنگ‌های سیاه و سنگ‌های قهوه‌ای تقسیم می‌شوند.

مهم‌ترین علامت وجود سنگ کیسه صفرا، درد در ناحیه معده یا بالای شکم و زیر قفسه سینه می‌باشد. این درد ناگهان در بالای شکم به وجود می‌آید و به قسمت راست پشت یا شانه‌ها کشیده می‌شود و معمولا باعث می‌شود بیمار به سختی دست خود را حرکت دهد. همچنین از تنفس راحت و عمیق جلوگیری می‌کند.

این درد معمولا در شب اتفاق می‌افتد و بیمار نمی‌تواند خواب آرامی داشته باشد و حدود یک تا 5 ساعت ادامه دارد. درد معمولا بعد از هر وعده غذایی رخ می‌دهد و غالبا با تب، تهوع و کاهش اشتها همراه است. نفخ، عدم تحمل غذاهای چرب، هضم نشدن غذا و آروغ زدن از دیگر علائم این بیماری است.

علائم دیگر این بیماری که نشان‌دهنده مسدود شدن مجرا و بیرون نرفتن سنگ صفراست، شامل یرقان (زردی پوست و سفیدی چشم‌ها)، ادرار تیره، مدفوع روشن و تعریق است.

در بسیاری از افرادی که دچار سنگ‌های کیسه صفرا می‌شوند میزان کلسترول موجود در صفرا بیشتر از حدی است که بتواند به حالت محلول پایداری باقی بماند. یعنی در واقع صفرا از نظر کلسترول، حالت فوق اشباع پیدا می‌کند و در نتیجه در صفرای فوق اشباع برخی بیماران، کریستال‌های کلسترول تشکیل می‌شود.

سنگ کیسه صفرا در بسیاری اوقات هیچ علامتی ندارد که به درمان نیز نیاز داشته باشد.

در زمانی که نیاز به درمان است برداشتن کیسه صفرا معمولا درمان انتخابی است.البته درمان‌های دیگری نیز مانند مصرف دارو برای حل کردن سنگ‌های صفراوی،تزریق مواد حلال از طریق پوست به کیسه صفرا و نیز شکستن سنگ‌ها به کمک شوک امواج ارسالی از خارج از بدن نیز وجود دارد که هر یک کارکرد خود را دارند.

برای پیشگیری از ایجاد سنگ‌های صفراوی، دستورهای زیر را رعایت کنید.

- وزن بدن خود را متعادل نگه دارید.

- از کاهش وزن سریع خودداری کنید. کاهش وزن صحیح باید در زمان طولانی و به کندی انجام گیرد.

- غذاهای دارای کلسترول را مصرف نکنید.

- ورزش کنید. ورزش باعث جلوگیری از پیدایش سنگ کیسه صفرا می‌شود.

- مایعات به میزان کافی مصرف کنید.

- سرخود دارو مصرف نکنید. مصرف استروژن و برخی داروهای پایین آورنده کلسترول می‌تواند موجب سنگ‌های صفراوی شود.

- از غذا نخوردن به مدت طولانی اجتناب کنید زیرا باعث بروز این سنگ‌ها می‌‌شود.

- از مصرف غذاهای سرخ شده، چربی‌های هیدروژنه و جامد، چربی‌های اشباع مثل چربی گوشت و مارگارین خودداری کنید.

- داشتن یبوست یکی از عواملی است که می‌تواند ایجاد این سنگ‌ها را تشدید کند.

دکتر علی اخوان 
جام‌جم