رقابت برای برگزاری همایش‌های چند صد میلیونی

هرچند هنوز هیچ آمار دقیق از تعداد همایش‌ها، جشنواره‌ها، کنگره‌ها، سمینارها و... در دست نیست، اما برخی منابع، ایران را کشور همایش‌ها می‌خوانند و تعداد گردهمایی‌های سال 87 را بیش از 300 عنوان اعلام کرده‌اند که اگر قرار بود هر یک از این همایش‌ها در حوزه خود خروجی مطمئن داشته باشد؛ ایران با جهش شدید علمی، صنعتی، فکری، آموزشی، اقتصادی، سیاسی و... روبه‌رو بود.

امسال از سوی رهبر معظم انقلاب سال اصلاح الگوی مصرف نامیده شد تا در کنار سایر صرفه‌جویی‌ها از بار مالی ناشی از این همایش‌ها بر سازمان‌ها و نهادهای دولتی کاسته شود. براساس آمارهای غیررسمی و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی که به ثبت همایش‌ها و سمینارهای مختلف کشور می‌پردازند، تا نیمه اول امسال بیش از 140 همایش و کنگره و سمینار برگزار شده یا در انتظار برپایی است که بخشی از آنها به سازمان‌های دولتی اختصاص دارد. در اثبات این ادعا همین بس که مصطفی پورمحمدی، رئیس سازمان بازرسی کل کشور بتازگی اعتراض کرده است که از 440 دستگاه اجرایی سراسر کشور که در زمینه صرفه‌جویی خوداظهاری کرده‌اند، 34‌درصد دستگاه‌ها ضوابط مربوط به برگزاری همایش‌ها را رعایت نکرده‌اند، حتی 10 درصد دستگاه‌های اجرایی، همایش‌های خود را از محل اعتبارات عمرانی برگزار می‌کنند که این خلاف قانون است.

هزینه‌هایی که سر به فلک می‌کشد

بسیاری از همایش‌ها و سمینارهایی که این روزها برگزار می‌شود بنا بر فراگیری، امکانات و تجهیزات به کار گرفته شده از 2 تا 200 میلیون تومان هزینه‌ دارد، هر چند که به‌دلیل نبود شفافیت مالی در بسیاری از سازمان‌ها، هیچگاه رسانه‌های جمعی از جمع هزینه‌های یک همایش مطلع نمی‌شوند.در حال حاضر مهم‌ترین سمینارها و همایش‌ها بویژه آنان که با پسوند «بین‌المللی» یا «ملی» همراه می‌شوند، در چند سالن‌ همایش عمده مانند سالن همایش برج میلاد، تالار وزارت کشور، وزارت کار، صداوسیما، وزارت خارجه، سالن اجلاس سران یا هتل‌های هما، لاله، استقلال و... برگزار می‌شود. از سوی دیگر هزینه نور و صدا، حق برگزاری مدیریت جلسات، پذیرایی و ناهار، اجرای موسیقی زنده، گل و تزئینات، ساخت و پخش نماآهنگ‌های تبلیغاتی و... از جمله مواردی است که طیفی از هزینه‌های مختلف را به سازمان‌ها تحمیل می‌کند.

حال اگر همایش مهمان خارجی داشته باشد، به طور مسلم هزینه اسکان و حتی بلیت رفت و برگشت نیز گاه توسط سازمانی خاص تقبل می‌شود که با توجه به تعداد مهمانان که کلاس همایش را ارتقا می‌بخشد، هزینه‌‌های چند ده میلیونی به سازمان مذکور تحمیل می‌کند.

مشکل، همایش است یا مدیریت همایش؟

در دنیایی که بر تعاملات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... تاکید می‌شود، انزوا، کشورها را به موضع ضعف می‌کشاند و از منظر داخلی یا خارجی نمی‌توان کشوری را بدون هم‌اندیشی، تعامل و گردهمایی تصور کرد، بنابراین مشکل همایش‌ها را باید در جای دیگری جست.سیدنجیب حسینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس از تمام سازمان‌هایی انتقاد می‌کند که سال اصلاح الگوی مصرف را جدی نگرفته و برای آن راهکارهای عملی نیندیشیده‌اند.

او می‌گوید: نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم هیچ همایشی برگزار نشود. بسیاری از همایش‌ها مفید است و کاهش هزینه‌ها به معنی برگزار نشدن کامل همایش‌ها نیست.

حسینی به سازمان‌‌هایی نظیر ‌بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات پیشنهاد می‌کند بازدهی جشنواره‌ها و همایش‌ها یا هزینه‌های صرف شده را بررسی کنند، بخصوص آنها که از بودجه فعالیت‌های عمرانی هزینه می‌شود.

وی به همایش‌های بین‌المللی مفیدی مانند اتحادیه بین‌المجالس که هر 6 ماه یک‌بار برگزار می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از همایش‌ها را می‌توان با هزینه‌های کم ساماندهی و نتیجه کار را پیگیری کرد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس همچنین از آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هایی در زمینه پویایی همایش‌ها می‌گوید که جنبه درون‌سازمانی دارد و با تغییر مدیران به فراموشی سپرده می‌شود و تابع سلیقه مدیران است.

حسن بیادی، نایب رئیس شورای شهر تهران نیز همایش را بسان پروژه‌ای می‌داند که در هر حال به بودجه و برنامه نیاز دارد. وی می‌گوید: براساس تجربه شخصی من تعداد همایش‌ها امسال کاهش نیافته البته آمارها را باید سازمان بازرسی کل کشور ارائه کند، اما این همایش‌ها به مهندسی مجدد نیاز دارد، احتیاجی به حذف همایش‌ها نیست، بلکه سازمان‌های ناظر باید علاوه بر توجه به خروجی و نتیجه همایش‌ها، از سازمان‌هایی که هزینه هنگفت صرف می‌کنند، توضیح بخواهند.به هر حال امسال نیز ده‌ها همایش برگزار شده و تا پایان سال ده‌ها همایش در انتظار اجراست، سالن‌های چند ده میلیونی بارها پر و خالی می‌شود و گردهمایی‌های یک تا سه روزه، صندوق سازمان‌های دولتی و غیردولتی را خالی می‌کند. در این میان آنچه نادیده گرفته می‌شود، نتایج این همایش‌هاست که باید به صورت طرح، لایحه و برنامه اجرایی از سازمان برگزارکننده طلب شود، چند درصد همایش‌ها به این مرحله رسیده‌اند و چند درصد سازمان‌های دولتی به ازای میلیون‌ها تومان، طرح و برنامه‌ای از دل همایش‌ها بیرون کشیده‌اند؟

درج این گزارش به معنای نادیده گرفتن همایش‌هایی نیست که با کمترین هزینه دستاوردهای زیادی دارند و نتایج برگزاری آنها به ارتقای جایگاه علمی، فرهنگی و اقتصادی کشورمان کمک شایانی می‌کند، گرچه به اذعان کارشناسان شمار چنین همایش‌هایی چندان زیاد نیست.