نمایشگاه رسانه‌های آفلاین*

از تعهد می‌گفتم؛ از تعهدی که با دیدن اشتیاق و علاقه و حرارت بسیاری از شما دوستان در ما ایجاد شد، شنیدن تشویق و تعریف از کار کلیک، خاطرات مشترک دوستان درباره کلیک و نصیحت برای بهتر‌شدن، آن هم با صدای آرام ولی پر هیبت کامله مردی که درجه سرهنگی ارتش قهرمان کشورمان از نشستن روی شانه‌های او احساس غرور می‌کرد یا خم شدن برای دیدن کودکی که قدش برای انتقاد حتی به‌اندازه میز جلوی غرفه نبود یا دیدن خستگی در چهره پدری که فرزند معلولش را برای دیدن بچه‌های کلیک از ورودی مصلی تا جلوی غرفه در آغوش گرفته بود، در کنار دیدن دختر و پسرهای دبیرستانی که با همکلاسی‌های خود بر سر داشتن نسخه‌های بیشتری از کلیک به قولی کل‌کل می‌کردند، شنیدن انتقادهای مادری که سعی داشت بچه شیرخواره‌اش را ساکت کند، دیدن کسانی که فقط می‌آمدند تا خسته نباشید بگویند یا حتی بلند کردن صدا برای پاسخ‌‌دادن به پیرمردی که با وجود نزدیک 70سال سن و ضعف شنوایی یک کلیک‌خوان واقعی بود، دیدن دانشجویانی که سعی می‌کردند سر موضوعات علمی با بچه‌های ما بحث‌وجدل کنند یا خواندن برگه نظرسنجی که روی آن درشت نوشته شده بود: «‌I LOVE CLICK‌ »، شنیدن توصیه‌های علمی روحانی جوانی که کلیک را مانند دایره‌المعارف خود می‌دانست و صدها نمونه دیگر، علاوه بر سود فراوانی که برای ما داشت، یک چیز خاص را در ما بارور کرد و آن‌هم تعهد به شما دوست و خواننده گرامی بود و این‌که بیشتر باید مراقب قلم زدن‌مان باشیم. نمی‌دانم چطور بگویم؛ اما دوستانه می‌گویم که نظر خواننده برای ما از همه چیز مهم‌تر است، پس خوشحال می‌شویم نظرات خود را به‌صورت الکترونیکی برای ما بفرستید.

آغاز یک دهه

سومین نمایشگاه و جشنواره رسانه‌های دیجیتال از 8 تا 18 مهرماه در مصلای تهران پذیرای بازدید‌کنندگان بود. این نمایشگاه در 6بخش اصلی نرم‌افزارهای رسانه‌ای، نرم‌افزارهای تلفن‌همراه، بازی‌ها وسرگرمی‌های دیجیتال، پایگاه‌های اینترنتی و وبلاگ‌ها، هنرهای دیجیتال، فناوری و نوآوری در رسانه‌های دیجیتال و 8 بخش جانبی برگزار شد.

بخش‌های جانبی نمایشگاه هم شامل خانواده و رسانه‌های دیجیتال، نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی، مسابقات، رسانه دیجیتال در آیینه هنر (دومین مسابقه بین‌المللی کاریکاتور رسانه‌های دیجیتال)، موسسات ارائه‌دهنده خدمات رسانه‌های دیجیتال، استان‌ها، شهر دیجیتال، حرکت به‌سوی اصلاح الگوی مصرف و بین‌الملل بود.

شاید بزرگ‌ترین مزیت این نمایشگاه توزیع جمعیت در 10 روز کاری بود و این‌که مشکل ترافیک در روزهای پرجمعیت نمایشگاه با وجود مترو چندان احساس نشد.

یک میلیون بازدیدکننده داشتیم

مسوول مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال در گفتگو با کلیک نمایشگاه را چنین توصیف کرد: »امسال حدود 650 شرکت کننده در نمایشگاه حاضر بودند و تعداد انگشت‌شماری که ثبت‌نام کرده بودند، در نمایشگاه حاضر نشدند و از نظر بازدیدکننده نیز تعداد بسیار زیاد بود و بعضی روزها ما غافلگیرشدیم که این تعداد حدود 2 تا 3برابر بیش از شرکت‌کنندگان سال‌های قبل بوده است. حدود یک میلیون نفر در 11روز از نمایشگاه بازدید کردند که این خود نشانه اهمیت این موضوع در بین مردم است.«

زارع پور در پاسخ به این‌که تعداد محصولات رونمایی شده در این نمایشگاه چقدر بوده است، گفت: «حدود 8هزار محصول در نمایشگاه عرضه شد که حدود 10درصد آنها محصولات نوآورانه بودند که رونمایی شد.» او همچنین در پاسخ به این‌که چرا این نمایشگاه، برخلاف نمونه‌های خارجی آن در تمام شاخه‌ها وارد شده است، گفت:«به‌دنبال یک نمایشگاه تخصصی نیستیم و بسیاری بخش‌ها را براساس نیاز کنار هم قرار دادیم تا مردم خودشان براساس نیازشان انتخاب کنند.»

او در پاسخ به این که تعامل آن‌ها با سایر نهادهای متولی فناوری اطلاعات چگونه بوده است، گفت: «اگر ما هم می‌خواستیم گوش به فرمان سایر نهادهای متولی این کار باشیم تا امروز هیچ کاری انجام نمی‌شد. اما با توجه به مصوبات قانونی ما هم سیاست‌گذار هستیم، هم نیروی اجرایی و این حرکت ما نشان‌دهنده این است که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عزم جدی برای رشد فضای دیجیتال وجود دارد.» او در مورد هزینه‌های نمایشگاه گفت: «هزینه‌ای که از غرفه‌داران دریافت شده است، بسیار ناچیز بوده و شاید یک‌چهلم هزینه‌های نمایشگاه نبوده. کل اعتبار مرکز توسعه رسانه‌های دیجیتال در سال حدود 5میلیارد تومان است که حدود یک‌سوم آن را برای نمایشگاه‌ها هزینه می‌کنیم؛ یعنی حدود 5/1میلیارد تومان هزینه شده است. البته خیلی‌ها گفتند بیش از 8 میلیارد هزینه شده است که اگر خودشان می‌خواستند این نمایشگاه را برگزار کنند، چنین هزینه‌ای را پرداخت می‌کردند، ما به صرفه‌جویی در این حوزه معتقدیم و هزینه‌ها را به حداقل رساندیم.» ‌ ‌

پهنای باند اینترنت وزارت ارشاد 4مگابیت است

او همچنین در مورد اشکالات نمایشگاه مانند قطعی اینترنت گفت:« یکی‌دو روز اول، اینترنت نمایشگاه مشکل داشت که بعد از آن مشکل رفع شد و ما هیچ جایی در نمایشگاه نداشتیم که اینترنت نداشته باشد و اگر کسی مشکل داشت، مشکل حتما از داخل سیستم‌های آن‌ها بوده است. بخش دیگری از مشکلات مربوط به اینترنت کشور بود. از طرفی هیچ نمایشگاهی در کشور این مقدار پهنای باند نمی‌برد. ما در وزارت ارشاد برای کل ساختمان‌ها 4مگابیت پهنای باند داریم ولی اینجا بیش از 40مگ اینترنت روزانه داشتیم.»

غرفه‌های خالی، غرفه‌های تنگ

یکی از صحنه‌های عادی در این نمایشگاه، توده جمعیت بود که جلوی غرفه‌های کوچک 6 تا 12متری، مانند غرفه‌های بازی و موبایل، تجمع می‌کردند تا از غرفه استفاده کنند. این شرایط کار را برای بسیاری از شرکت/ بازدیدکنندگان سخت کرد، اما طرف دیگر نمایشگاه، غرفه‌هایی با نزدیک 100 متر وسعت، تنها جای یکی‌دو نفر بودند که بسیاری از آنها هیچ بازدیدکننده و مخاطبی نداشتند.

غرفه‌هایی که غالب آنها از بخش خصوصی بودند و محصولات متنوعی ارایه می‌کردند، با این‌که به نسبت غرفه نهاد‌ها و سازمان‌ها جای نامناسبی داشتند، بازدیدکنندگان را به‌سوی خود می‌کشانیدند، تاحدی که بسیاری از غرفه‌های دولتی حتی از درصد کمی از بازدیدکنندگان میزبانی نکردند.

آرم‌برها به بهشت نمی‌روند

پدیده بسیار تاسف‌باری که در این نمایشگاه شاهد بودیم، حضور برخی برندهای فوق معتبر در نمایشگاه بود که البته هیچ‌کدام نمونه اصلی نبودند؛ اشخاص یا نهادهایی با نام شرکت‌هایی مانند ماکروسافت، گوگل، یوتیوب، ‌EASports‌ و بسیار نمونه‌های دیگر که اقدام به تاسیس سایت و ارایه محصول در نمایشگاه کرده بودند. این موضوع نه‌تنها موضوع کوچک و قابل گذشتی نیست، بلکه باید با جدیت پیگیری شود، چرا که این کارها باعث می‌شود ذهنیت سایر کشورها به کشورمان تغییر کند و ما را متقلب بدانند. این موضوع همچنین نشانگر آن است که بسیاری از شرکت‌ها به‌هیچ‌وجه به‌دنبال خلاقیت در کار نیستند و با استفاده از نام و لوگوی شرکت‌های بزرگ نظر مخاطبان را جلب می‌کنند و جای تعجب است که به این موضوع رسیدگی نمیشود. ‌ ‌

برنامه‌هایی که نبود

‌ ‌از حق که نگذریم، نمایشگاه شلوغ و پر مخاطب بود، اما نوع برنامه‌ریزی نشان از یکپارچه نبودن اجرای برنامه‌ها داشت و این‌که کسی نمی‌توانست حرف آخر را بزند، نشان از تعدد تصمیم‌گیران درباره نمایشگاه داشت. صدای بیش از حد بلند سینماهای داخل شبستان و نیز وجود 3 شبکه صوتی مختلف برای فراخوانی و تبلیغات صوتی،‌تقریبا جایی را ساکت نگذاشته بود و بسیاری از غرفه‌داران از این موضوع به‌شدت گله‌مند بودند. ‌ ‌

وجود اشکالات انکارناپذیری مانند نبود امکان استفاده از اینترنت برای بازدیدکنندگان و در راس همه مشکلات، روابط‌عمومی ضعیف نمایشگاه، شرایط را در برخی مواقع غیرقابل تحمل می‌کرد. ‌ ‌

ستاد خبری نیز اواخر کار، به ستاد تبلیغاتی مسوولان نمایشگاه تبدیل شده بود که عدم‌انتقادپذیری و رفتار نامناسب با خبرنگاران، در نمایشگاه مشهود بود.

هر شهید، یک وبلاگ

در نمایشگاه امسال، تعدادی از سایت‌های مرتبط با موضوع شهید و شهادت نیز حضور داشتند. حضور سایت‌هایی با این موضوعات، نشان از پویایی این راه دارد. ثبت‌نام و انتخاب یک شهید، آموزش مقدماتی طرح و نحوه جمع‌آوری اطلاعات، ایجاد وبلاگ و به‌روز‌رسانی آن عمده کار این غرفه‌ها بود که در جای خود شایسته است و باید به‌طور تخصصی و از دید نسل امروز بررسی شود. ‌ ‌

در میان شلوغی نمایشگاه، گشتی بین تولیدکنندگان نر‌م‌افزارهای مذهبی زدم. اگر معلم بودم، به بسیاری می‌گفتم مشق شب‌شان را دوباره تکرار کنند و برخی دیگر را با لحنی دوستانه توصیه به بهتر بودن و بسیاری دیگر را با صدای بلند به عنوان نمونه معرفی می‌کردم تا مشخص شود چه کسی کارش بهتر بوده است؟آموزش نماز شاید به ظاهر کار ساده‌ای باشد، اما در دنیای امروز هیچ‌چیز آسان نیست؛ حتی آموزش نماز روزانه، آن هم به نسل پرجنب‌وجوش روزگار حاضر. اما فناوری اطلاعات براساس رسالت و هدف خود برنامه‌های بسیاری برای کاربردی شدن چیزها برای بشر دارد. برای کاری مانند آموزش نماز نیز تمام ما می‌توانیم یک نرم‌افزار آموزشی تهیه کنیم تا بر اساس آن فرزند خود را به زبانی شیوا و روشی کار آمد با راه سعادت آشنا کنیم.

وضعیت تولیدکنندگان

در میزگردهایی که کلیک در حاشیه نمایشگاه برگزار می‌کرد، متولیان حمایت از تولیدکنندگان نرم‌افزار، دور یک میز نشستند و به چند سوال در این زمینه پاسخ دادند که می‌توانید مشروح آن را در جام‌جم آنلاین بخوانید. در این نشست، مهندس لیایی مدیر کل صنایع برق، الکترونیک و فناوری اطلاعات وزارت صنایع ومعادن و همچنین مهندس خوانساری، نماینده سازمان نظام صنفی و رایانه‌ای از طرف بخش خصوصی حضور داشتند و البته نماینده وزارت ارشاد، باوجود دعوت کتبی، حضور نیافت. ‌ ‌

در این میزگرد موضوعاتی مانند تعداد واحدهای ثبتی و مشکلات صادراتی نرم افزار مطرح شد. مهندس لیایی در این زمینه گفت که کمتر از 300 واحد تولیدی نرم‌افزار اقدام به دریافت پروانه از وزارت صنایع کرده‌اند و این درحالی بود که مهندس خوانساری، تعداد اعضای تولیدکننده نرم‌افزار سازمان نظام صنفی را نزدیک به 2500 واحد بیان کرد. این‌ها در حالی است که واحدهای بی‌نام‌ونشان تولیدی نرم‌افزار چیزی حدود 3 یا 4برابر این تعداد هستند. مهندس لیایی، دلایل اصلی نرسیدن به سقف تولید نرم‌افزار را عدم حمایت درست از تولیدکننده، شرایط سخت دریافت مجوزها دانست و اعلام کرد نداشتن متولی مشخص برای کار در زمینه فناوری اطلاعات دلیل بی‌میلی به دریافت پروانه تولید است. لیایی همچنین موضوع مالیات و خلأCهای قانونی این بخش را یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های بخش خصوصی دانست و گفت در صورت رفع مشکلات قانونی، شرکت‌های فناوری اطلاعات از مالیات نمی‌گریزند چراکه در بحث رتبه‌بندی یکی از اصلی‌ترین موضوعات همین است و این شرکت‌ها نیازمند اعتبار و رتبه هستند.

او همچنین متولیان امر فناوری اطلاعات را بی‌حرکت خواند و گفت که در چندسال اخیر، شورای عالی اطلاع‌رسانی عملا کاری انجام نداده است. مهندس خوانساری نیز گنجاندن آی‌تی را در نیازهای روزمره مردم، راهکار مناسبی برای کار در این زمینه‌ها دانست.

ترین‌های نمایشگاه

به‌دلیل برخی محدودیت‌ها نمی‌توانیم همه بهترین‌ها و بدترین‌های نمایشگاه را عنوان کنیم، اما غرفه‌هایی مانند غرفه ارتش که با ابزاری ساده اقدام به شبیه‌سازی ابزار جنگی مانند موشک‌انداز و سلاح انفرادی و حتی دیده‌بانی کرده بود، کار نوینی به‌شمار می‌رفت که با استقبال بازدیدکنندگان هم مواجه شد. قسمت پرطرفدار دیگر نمایشگاه، بازی‌های رایانه‌ای بود که در برخی غرفه‌ها اصولا جای سوزن انداختن نبود و خوشبختانه از بازی‌های ایرانی مانند شمشیر نادر و گرشاسب، استقبال بسیار خوبی شد. غرفه کلیک هم با وجود این‌که اطلاع‌رسانی در مورد آن انجام نشده بود، بعضی روزها صدها نفر از علاقه‌مندان را میزبانی کرد و تنها در چند روز نزدیک به هزار فرم نظرسنجی از طرف خوانندگان تکمیل شد. قسمت‌های جانبی مانند موبایل و نرم‌افزارها نیز بسیار پرحرارت به‌کار ادامه می‌دادند. اما این غرفه‌ها هر چقدر هم که پر طرفدار بودند، نتوانستند رکورد صف 500نفری محل توزیع بن‌ها را بشکنند. صبح روز پنج‌شنبه 15 مهر تا پیش از ساعت 10:30، تنها پس از گذشت یک ساعت و نیم از آغاز کار روزانه نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال، بیش از 500 نفر درخواست کارت اعتباری خرید 5هزار تومانی را داشتند که بسیاری در صف‌های طولانی به انتظار ایستاده بودند.

این نمایشگاه 18 مهر به کار خود پایان داد و مراسم اختامیه یک‌شنبه در تالار وحدت برگزار شد. به گفته مسوولان این نمایشگاه، در بخش نرم‌افزار تلفن همراه، 200محصول در بخش بازی‌های رایانه‌ای 50 بازی داخلی و 200 بازی خارجی عرضه شد. ‌ ‌

*در این نمایشگاه بیشتر محصولات به‌صورت دیسکت عرضه شدند و سایت‌ها به غیر از برخی غرفه‌های دولتی و حمایت شده، به‌صورت محلی به‌نمایش درآمدند.

سعید نوری آزاد