ناگفته‌ها را بگوییم

شاید به دلیل همین موفقیت کلان مالی و انتقادی بود که مسوولان رسمی سینمایی کشور را به فکر آن انداخت تا «راز چشم‌های آنان» را برای حضور در رقابت‌های اسکار رشته بهترین فیلم خارجی سال به آکادمی اسکار معرفی کنند.

تحلیلگران سینمایی عقیده دارند با آن که 60 فیلم سینمایی از کشورهای مختلف جهان برای حضور در این رقابت‌ها معرفی شده‌اند، اما این فیلم شانس خیلی زیادی برای قرار گرفتن در فهرست نهایی نامزدها (یعنی 5 فیلمی که برای دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی سال رقابت می‌کنند)‌ دارد. خوآن کارلوس کامپانلا، این فیلم را براساس فیلمنامه‌ای از خودش و ادواردو ساچر کارگردانی کرده است. ریکاردو دارین، سولداد ویلامیل، پابلو راگو، خاویر گودینو و گی‌یرمو فرانلا بازیگران اصلی فیلم هستند.

قصه

بنجامین اسپازیتو (با بازی دارین)‌ یک وکیل و حقوقدان خبره است. او در شهر ریودوژانیرو کار می‌کند و سخت به دنبال آن است که پرونده‌های حقوقی خود را به سرانجام عادلانه و منطقی برساند. همکاران بنجامین او را تحسین می‌کنند و عقیده دارند وی خودش را وقف کار حرفه‌ای‌اش کرده است. شاید به دلیل همین سختکوشی است که یک پرونده عجیب و غریب و حل نشده به او واگذار می‌شود. این پرونده باز 25 سال است که حل نشده روی میز دادستان قرار دارد و کسی حوصله نزدیک شدن به آن را ندارد. مضمون این پرونده در ارتباط با قتلی است که حدود 27 سال پیش رخ داده است، راز و رمز این قتل عجیب و غریب هیچ‌وقت کشف نشد.

ماجرا مربوط به زن خانه‌داری می‌شود که پس از آزار و اذیت، به شکل وحشیانه‌ای به قتل می‌رسد. همسر این زن که احساس می‌کند قاتل را می‌شناسد، با نام مستعار مارلس (با بازی پابلو راگو)‌ هر روز به ایستگاه راه‌آهن می‌رود، تا شاید بتواند قاتل را پیدا کند. پس از آن که بنجامین پرونده قدیمی را در دست می‌گیرد، به تمام مکان‌هایی که ممکن است سرنخی به او بدهند، سر می‌زند و تحقیقات مفصل خود را شروع می‌کند. او بزودی احساس می‌کند این پرونده خیلی به زندگی او نزدیک است. بنجامین که خودش هم درگیر مسائل خانوادگی است، هنوز نمی‌داند این پرونده چه تاثیر بزرگ و مهمی دارد بر زندگی‌اش می‌گذارد. ایرنه هاستینگز (با بازی ویلامیل)‌، رئیس بنجامین است که به او هشدار می‌دهد خودش را در کار غرق نکند. اما با این که بنجامین به او علاقه‌مند است و قصد دارد پیشنهاد ازدواج به او بدهد، این توصیه را خیلی جدی نمی‌گیرد. با جلو رفتن کار تحقیق، رازهای ناگفته‌ای آشکار می‌شود که زندگی بنجامین را وارد مرحله تازه‌ای می‌کند.

نقد

جنایت، قضاوت، انتقام، بازنشستگی و بالاخره گذشته چیزهایی هستند که قصه فیلم «راز چشم‌های آنان» در دل قصه پرپیچ و خم و مرموز خود مطرح می‌کند. در زندگی چیزهایی وجود دارد که آدم‌ها هیچ وقت آنها را فراموش نمی‌کنند و این نکته‌ای است که کامپانلا قصد دارد در فیلم خود تعریف کرده و مورد بحث و بررسی قرار دهد. در کنار قصه پررمز و راز فیلم، یک حکایت عاشقانه هم وجود دارد و تماشاچی از کارگردان انتظار دارد آن را به بهترین شکلی به تصویر بکشد. ماجرایی که در گذشته‌ای دور به وقوع پیوسته، تاثیر خود را بر زندگی امروزی کاراکترهای اصلی فیلم گذاشته و تاثیر آن تا دوران معاصر ادامه دارد.

شخصیت‌های قصه دقیقا همان چیزی نیستند که تظاهر می‌کنند و می‌توان موجودات دیگری را در درون آنها دید. چنین به نظر می‌رسد که همه آنها در حال مخفی کردن چیزی از دیگران هستند. همین نکته، نوعی سردرگمی و تعلیق خلق می‌کند که باعث تنش بیشتر در دل قصه می‌شود. زندگی جامعه معاصر آرژانتین در این فیلم به شکلی ساده و باورپذیر به تصویر کشیده شده است و با آن که سیاست جایی در دل قصه آن ندارد؛ ولی براحتی می‌توان تاثیر مستقیم آن را بر زندگی شخصیت‌ها مشاهده کرد. هرچه قصه فیلم به سمت مکاشفه در گذشته می‌رود، این وجه سیاسی که البته رو، مستقیم و شعاری نیست خودش را بیشتر به رخ می‌کشد. در فیلمی مثل «راز چشم‌های آنان» به صورت طبیعی عنصر کمدی نمی‌تواند نقش زیادی داشته باشد. اما آن چه باعث حیرت تماشاگران فیلم می‌شود، این است که لحن و زبان فیلم در چند سکانس کمی کمدی می‌شود و بیننده‌اش را به وجد می‌آورد. ولی کارگردان فیلم دقیقا متوجه این نکته بوده که استفاده زیادی از این عنصر نکند، تا اهمیت و جذابیت آن برای تماشاچی حفظ شود.

کامپانلا تمام چیزهایی را که تماشاچی چشم انتظار آن است، در داخل قصه فیلم قرار داده و به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل، فیلم می‌تواند انبوه تماشاگران خود را راضی کند. منتقدان سینمایی از «راز چشم‌های آنان» به عنوان یک کار خیلی خوب سینمایی اسم می‌برند، زیرا چیزهایی را به نمایش می‌گذارد که تا پیش از این کمتر فیلمی جرات یا حوصله بیان آنها را داشته است. قصه فیلم در کنار ماجرای اصلی خود، چند قصه فرعی را هم مطرح می‌کند، در پایان فیلم، این قصه‌‌های فرعی در خدمت قصه اصلی قرار می‌گیرند و بر جذابیت بیشتر ماجراها می‌افزایند.

برای تماشاچی فیلم، کشف رابطه، بین قصه‌ها شوق‌برانگیز است. کامپانلا، کارگردان فیلم، هنرمندی است که ماه‌های زیادی از سال را در خارج از کشور به سر می‌برد. اما هر بار که به آرژانتین برمی‌گردد و فیلمی را کارگردانی می‌کند، بحث و جنجال و شوق تازه‌ای را به سینمای کشورش تزریق می‌کند.

کیکاووس زیاری