از باخت نترس!

در چنین جمعی بازی پرسپولیس و استقلال را تماشا می‌کردم، تعداد قرمزها با احتساب یک طرفدار 3 ساله، 9 در مقابل 6 هوادار آبی بود که اتفاقا حضور پدربزرگ 79 ساله دو آتشه استقلالی جمع هواداران فوتبالی را از نظر سن و سال کامل کرده بود.

جالب بود که موقع پیش‌بینی این مسابقه اکثرا روی نتیجه تساوی اتفاق نظر داشتند، هرچند که 4 نفر هم معتقد بودند بازی برنده دارد و شانس استقلال برای کسب پیروزی بیشتر است، اما کسانی که نتیجه را مساوی پیش‌بینی کرده‌اند انگار که مسابقه را از قبل دیده باشند اصرار دارند که می‌دانند بازی مساوی می‌شود. اما حرف یکی که طرفدار پرسپولیس هم هست تامل برانگیز است، انگار مساوی‌های مکرر دو تیم در دو سه سال اخیر او را از تب و تاب هواداری دور کرده است. او می‌گوید: نه حرص و جوش بخورید، نه خودتان را خسته کنید، این بازی باید مساوی شود که می‌شود، کاش یک امتیاز به هر دو تیم اضافه کنند و هم خودشان را راحت کنند، هم ما را.

یک پسربچه 10 ساله برافروخته اعتراض می‌کند و می‌گوید: اصلا هم این‌طور نیست، این همه تا به حال بردیم و باختیم (منظورش استقلال است)‌، این بار هم می‌بریم یعنی اگر این دفعه مساوی شود من اصلا فوتبال نگاه نمی‌کنم.

از این حرف‌ها ‌که بگذریم بازی شروع می‌شود، نیمه اول می‌گذرد، پرسپولیس که با گل عادل کلاه‌کج جلو می‌افتد در استادیوم خانگی‌ها غوغایی می‌شود. پای تلویزیون، 8 دقیقه بعد استقلال با گل فرهاد مجیدی بازی را به تساوی می‌کشاند همه از تب و تاب می‌افتند. جالب است کسانی که حتی برد پیش‌بینی کرده‌اند، اکنون یک یک را نتیجه پایانی می‌دانند. پدربزرگ می‌گوید مطمئن هستم بازی با همین مساوی به پایان می‌رسد و پسربچه استقلالی حرفش را کامل می‌کند که مساوی نه، این مساوی لعنتی.

بازی که به آخر نزدیک می‌شود صدای اعتراض تماشاگران در آزادی هم با سردادن شعارهایی که نشان از اتهام تبانی بین دو تیم دارد درمی‌آید، چیزی که پذیرفتنش در فوتبال حداقل در بازی بزرگی با این میزان از حساسیت و انگیزه بین بازیکنان راحت نیست. بحث همچنان ادامه دارد، یکی می‌گوید دیدید گفتم مساوی می‌شود و دیگری از جایش بلند می شود، از تلویزیون فاصله می‌گیرد و آهی می‌کشد و می‌‌گوید ای کاش پرسپولیس می‌باخت، اما بازی مساوی نمی‌شد.

ما می‌دانیم و یک سوال جدی، چرا هیچ‌کس با این تساوی‌ها شاد نمی‌شود؟ چرا تساوی‌های پیاپی از سال 85 تاکنون شائبه تبانی را ایجاد کرده است؟ این مساوی‌ها آنقدر خسته‌کننده شده که طرفداران دو تیم ترجیح می‌د‌هند تیم محبوبشان ببازد و این یعنی حتی اگر تبانی هم نباشد که به نظر نیست پرسپولیس و استقلال برای جلب رضایت هواداران خود نیاز به تحول دارند.

حساسیت و احتیاط

از آخرین باری که نتیجه‌ای غیر از تساوی رقم خورد، 3 سال می‌گذرد، آبان 85 بود که در بازی رفت لیگ برتر، پرسپولیس با گل‌های اولادی و معدنچی در مقابل تک گل استقلال دو بر یک پیروز شد. عباس انصاری‌فرد، مدیرعامل کنار رفته پرسپولیس بشدت با موضوع تبانی مخالف است و می‌گوید: حداقل در مورد پرسپولیس می‌توانم ادعا کنم که برای برد به میدان رفته بود، هیچ دربی‌ در طول دو مقطع مدیریت بنده با هدف تساوی برگزار نشده است.

مدیرعامل استقلال هم همین نظر را دارد، واعظ آشتیانی می‌گوید: دو تیم موقعیت گلزنی داشتند، وقتی بازیکنان دقت نمی‌کنند فرصت‌ها از دست می‌رود وگرنه هیچ‌کدام از دو تیم نمی‌خواهند بازی هم مساوی شود و به دنبال برد هستند.

مربیان دو تیم هم اتهام تبانی را رد می‌کنند، هر دو طرف تایید می‌کنند که هیچ توصیه‌ای مبنی بر تقسیم امتیازها دریافت نکرده‌‌اند. مرفاوی این کار را غیرممکن می‌داند و حسین عبدی این اتهام را شبیه یک شوخی خنده‌دار می‌داند، چون فکر می‌کند در ورزشی با این همه اتفاق غیرقابل پیش‌بینی و 22 بازیکن، تبانی اصلا امکان ندارد، همه افرادی که در این ارتباط اظهار نظر می‌‌کنند دلیل تساوی‌ها را یک چیز می‌دانند: حساسیت بازی و احتیاط، اما چرا این حساسیت در سال‌های گذشته به این شکل نبود. از 67 بازی برگزار شده سهم استقلال 20 برد و پرسپولیس 15 پیروزی بوده است. هر چند 32 دیدار در کارنامه دربی‌های دو تیم به تساوی انجامیده اما دلیل تساوی‌های پر تعداد و مکرر اخیر چیست؟

ترس از شکست

قرمز و آبی و تقابلش در هر جای دنیا جالب و حساسیت برانگیز است، ناصر ابراهیمی کسی است که دربی‌های زیادی را روی نیمکت پرسپولیس تجربه کرده است. او با گفتن این جمله به خبرنگار «جام‌جم»، ادامه می‌‌دهد: شعاری که ما خودمان هم در رختکن داشتیم این است که برای این بازی وضع جور دیگری است. نباید ببازید،به هر تیمی می‌خواهید ببازید ولی به استقلال نبازید، این نبازید یعنی اگر نبردید هم ایرادی ندارد، همه دوست دارند ببرند اما از باخت می‌ترسند، احتیاط می‌کنند و به خاطر استرس نمی‌توانند در حمله‌های مکرر خطر کنند و جلو بروند. این طور است که موقعیت‌های زیادی از دست می‌رود، به نظر من چیزی که عجیب و جالب توجه است، چیزی جدای از تبانی برای رسیدن به تساوی است، در سال‌های اخیر تیمی که روی کاغذ ضعیف‌تر بوده بهتر ظاهر شده و تا مرز پیروزی پیش رفته و این موضوع مورد توجهی است.

دعوت زیادی به آرامش!

کاظم اولیایی و بهتاش فریبا در مورد رد اتهام تبانی هم‌عقیده هستند، پیشکسوتان استقلال به «جام‌جم» می‌گویند: حساسیت در مورد حنجالی نبودن بازی و آرامش خیلی بالا رفته است.

این به این معنا نیست که درگیری، جنجال و حرکات برهم زننده آرامش مورد تایید است، اما تقابل و میل به برتری جزیی از رقابت در فوتبال است که دعوت همه به آرامش تا حدی این میل را از بین برده و این حساسیت به حساسیت کاذب بدل شده است. در این زمینه باید رسانه‌ها فرهنگ‌سازی کنند و اجازه ندهند ذهن مردم به سمت و سوی تبانی برود، چون هیچ‌کدام از این دو باشگاه از این مساوی‌ها نفعی نمی‌برند، باید اجازه داد فاکتورهای لازم رقابت که جنگندگی و دوندگی است در جای خود باشد و دوستی‌ها هم سر جای خود بماند.

دوری از درگیری‌های لازم در فوتبال

حاج رضایی به نوعی از این حساسیت‌ها به عنوان توصیه‌های ایمنی قبل از دربی یاد می‌کند که حالا انگار دردسر‌ساز شده‌اند، امیر حاج رضایی در این باره می‌گوید: کیفیت پایین دربی بخشی از کیفیت پایین فوتبال ماست. تساوی در دربی تعمدی نیست اما تلاش‌هایی ناخواسته در همین خصوص صورت می‌گیرد که از توصیه‌های بیشمار قبل از دربی ناشی می‌شود، وقتی مسوولان پر تعداد پیش از دربی سرتمرین تیم‌ها حاضر می‌شوند و توصیه می‌کنند بازی آرام و غیردرگیرانه باشد، ناخودآگاه بازیکنان از جنب و جوش باز می‌مانند در حالی که خشونت روی توپ، کورس گذاشتن، جنگیدن و بازی درگیرانه در میدان از زیبایی‌های فوتبال است، به نظر من تساوی دو تیم مساله روانی هم هست که این موارد در آن تاثیر دارد.

دربی کارنامه مربی و بازیکن است

مساله قابل توجه دیگر را محمد پنجعلی مورد اشاره قرار می‌دهد. او در گفتگو با «جام‌جم» تصریح می‌کند. کارنامه مربی و بازیکنان با همین یک بازی سنجیده می‌شود، حتی مدیریت هم تحت‌تاثیر همین نتیجه است، در فوتبال نتیجه‌گرا تساوی بهتری از شکست است و به این ترتیب برای جلوگیری از هر تغییر و تحول و تزلزل در جایگاه افراد ناخودآگاه میل به مساوی بیشتر شده، نه این که از قبل هماهنگ شده باشد. اما احتیاط سبب می‌شود تا موقعیت‌ها از دست برود، در سال‌های قبل حاشیه امنیت افراد مسوول و بازیکنان بیشتر بود و همه به عشق برد فقط حمله می‌کردند چون فقط به رضایت هواداران فکر می‌کردند. اما حالا رضایت مسوولان مهم‌تر شده و همین تاثیر زیادی در کاهش جذایت‌های دربی داشته است.

تشویق‌های غیراصولی و تاکیدهای نامتداول

دکتر بهرام وکیلی، روان‌شناس در مورد کاهش انگیزه برای کسب پیروزی در یک رقابت از جمله مسابقه ورزشی را تشویق‌های غیراصولی و تاکیدهای نامتداول اطرافیان عنوان می‌کند. او به «جام‌جم»‌می‌گوید: در سال‌های اخیر مرسوم شده است برای بهینه‌سازی فضای ورزشگاه‌ها هنگام بازی دو تیم پرطرفدار فوتبال، مهمانی نمادینی بین بازیکنان برگزار می‌شود، مسوولان بارها و بارها از ارزش و اهمیت دوستی‌ها و رفاقت‌های رقیبان داخل میدان صحبت می‌کنند و تاکید دارند بازیکنان دو تیم با هم دوست و رفیق هستند، در حالی که این تاکیدها غیراصولی است و لازم نیست چون طرفین در اصل هیچ دشمنی‌ با هم ندارند. این تشویق‌ها و تاکیدهای غیراصولی بازیکنان را از هدف اصلی یعنی رقابت و بهره‌گیری از انگیزه کامل دور می‌کندو تمرکز را روی نمایش دوستی‌ها بیشتر می‌کند که اگر دقت کنید در این مسابقه آمار دست دادن بازیکنان، صحبت کردن آنها با یکدیگر و نمایش محبت در حین بازی بیشتر است، چون مورد استقبال مسوولان قرار می‌گیرد و همین سبب می‌شود تا انتظارات برآورده نشود چون هدف فرعی بر اصلی غلبه کرده است. با این اوصاف انتظار این است که مسوولان با فرهنگ‌سازی لازم ظرفیت پذیرش شکست را بالا ببرند، به نظر می‌رسد در حال حاضر حذف مساله بر حل آن چیره شده و این شور و هیجان را از فوتبال ما می‌گیرد. چه خوب است برای حرکت فوتبال در راستای پیشرفت از بازیکنان و مربیان گرفته تا مسوولان و هواداران و رسانه‌ها ظرفیت پیروزی و شکست را نزد همه بالا ببرند.

سارا احمدیان