کشمکش بر سر نوع نظام انتخاباتی در عراق

این بحث سیاسی در اولین انتخابات سراسری عراق در 2005 مطرح و در انتخابات اخیرا شوراهای استانی نیز تکرار شد و اکنون که عراق در آستانه دومین انتخابات پارلمانی قرار گرفته است بار دیگر این بحث‌ها در صحنه سیاسی عراق در گرفته است تا جایی که حتی آیت‌الله سیدعلی سیستانی، مرجع عالی شیعیان عراق ناچار به موضع گیری در این خصوص شد.

نظام انتخابات آزاد، همانند اغلب کشورها نظامی است که رای دهندگان در دادن رای خود به نامزد مورد نظر یا گروه انتخاباتی دلخواه خود، آزادی انتخاب دارند در صورتی که در نظام بسته (محدود) این آزادی از رای دهنده سلب می‌شود و رای دهنده فقط می‌تواند به گروه انتخاباتی دلخواه خود رای بدهد.

در حال حاضر همه گروه‌ها و احزاب عراقی ادعا دارند خواستار نظام آزاد انتخاباتی هستند و تاکنون هیچ گروه، حزب یا شخصیت سیاسی به طور آشکار اعلام نکرده که موافق نظام بسته انتخاباتی است.

علت کاملا آشکار است. گروه یا فردی که خود را مدافع نظام بسته معرفی کند به عنوان مخالف آزادی انتخاب رای دهندگان قلمداد شده و در آستانه انتخابات پارلمانی بدون شک نخواهد توانست اعتماد رای دهندگان را به دست آورد.

با وجود این، اعتقاد بر این است که گروه‌های انتخاباتی که به جای نامزدها، بر احزاب سیاسی در فهرست انتخاباتی خود اعتماد می‌کنند از مدافعان نظام بسته هستند، زیرا این گروه‌ها با ائتلاف با احزاب سیاسی صاحب نام امیدوارند که حداکثر آرا مردمی را به دست آورند.

در مقابل گروه‌هایی که در ائتلاف‌های انتخاباتی خود به جای احزاب صاحب‌نام، به شخصیت‌های سیاسی صاحب‌نام و با نفوذ اعتماد می‌کنند از مدافعان نظام آزاد انتخاباتی به شمار می‌روند زیرا می‌دانند که مردم، نامزدهای متعلق به آنها را می‌شناسند و امیدوار به کسب آرا رای دهندگان هستند.

آیت‌الله سیستانی از این‌که نظام آزاد انتخاباتی آزادی اختیار بیشتری به رای دهنده در انتخاب نامزد اصلح برای پارلمان آینده می‌دهد، موافقت خود را با نظام آزاد انتخاباتی اعلام کرده است.

موضع آیت‌الله سیستانی با استقبال گسترده شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی عراق مواجه شده و اغلب روزنامه‌های اینکشور روز گذشته (سه‌شنبه) اظهارات ایشان را تیتر نخست خود قرار داده‌اند.

قاسم العبودی، مدیرکل اداره انتخابات در کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق اعلام کرده این کمیسیون از اظهارات آیت‌الله سیستانی حمایت می‌کند. عبودی می‌گوید «کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق در این خصوص تماس‌های خود را با مراجع عظام عراق بیشتر کرده است و از دیدگاه آنها بهره می‌برد.»

کارشناسان معتقدند اگر قانون بحث برانگیز انتخابات در پارلمان عراق به تصویب برسد می‌توان به تمامی این بحث و جدل‌ها که در آستانه هر انتخابات پیرامون نظام آزاد یا بسته انتخابات مطرح می‌شود، پایان داد.

هنوز به درستی معلوم نیست که در قانون انتخابات عراق بر موضوع نظام آزاد یا بسته بودن انتخابات تصریح شده یا خیر اما عبودی در سخنانی دوپهلو گفته در قانون انتخابات در این خصوص نرمش و انعطاف وجود دارد.

در هرحال انتخابات شوراهای استانی که اخیرا به عنوان اولین تجربه به صورت نظام آزاد برگزار شد هرچند در عمل بار دیگر احزاب بزرگ، اکثریت کرسی‌های شوراهای استان‌های عراق را به دست آوردند اما در برخی استان‌ها شگفتی اتفاق افتاد و افراد و گروه‌های گمنام از احزاب صاحب‌نام گوی سبقت را ربودند.

در شرایطی که مردم عرا ق از عملکرد برخی احزاب و جناح‌ها که کارکردهایی فرقه‌گرایانه داشته‌اند احساس نارضایتی می‌کنند احتمال قوت گرفتن احزاب و چهره‌های نوظهور به شکل قابل توجهی افزایش یافته و به نظر می‌رسد مردم به انتخاب این افراد به مراتب بیش از گذشته علا‌قه و گرایش دارند.

انتظار می‌رود انتخابات آینده پارلمانی عراق که 16 ژانویه2010 (26 دی ماه) برگزار می‌شود اگر بر اساس نظام آزاد باشد احتمال وقوع شگفتی‌های بیشتر و ناکامی احزاب و فهرست‌های انتخاباتی صاحب‌نام وجود داشته باشد.

بر اساس آخرین اعلام کمیسیون عالی مستقل انتخابات تاکنون 296 تشکل سیاسی نامزد شرکت در انتخابات پارلمانی آینده عراق و تاکنون 166 تشکل تایید صلاحیت شده‌اند.

منبع:ایرنا