تعاملات جدید دمشق واشنگتن

این مهم ترین دیدار یک مقام سوری با طرف آمریکایی خود از سال 2003 تاکنون بوده است زیرا روابط این دو کشور پس از جنگ عراق به تیرگی گرویده بود. فیلیپ کراولی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در باره این ملاقات در واشنگتن گفت: این دیدار بخشی از مذاکرات دنباله‌داری است که ما با دولت سوریه آغاز کرده‌ایم و این مذاکرات درباره موضوعات مشترک مورد علاقه دو کشور است.

در این میان ولید المعلم، وزیر امور خارجه سوریه برای انجام مذاکره با برنارد کوچنر، همتای فرانسوی خود به پاریس، پایتخت فرانسه سفر کرده است. همچنین هفته گذشته بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه برای انجام مذاکراتی با عبدالله بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان‌سعودی به این کشور سفر کرد و ملک عبدالله برای پیگیری این مذاکرات به دمشق رفت.

مطبوعات عربی با انتشار مقالاتی بر این موضوع تاکید دارند سوریه و عربستان‌سعودی بر بحران لبنان فائق آمده‌اند و اکنون در صدد تمرکز بر روی دغدغه‌های مشترک ریاض و دمشق در موضوعاتی نظیر فلسطین و عراق هستند. چندین هفته است که برخی از مطبوعات کویت، اسرائیل و لبنان مطالبی را مبنی بر این‌که تعاملات ایالات‌متحده آمریکا با سوریه به بن‌بست رسید، به چاپ می‌رسانند ولی هم اکنون مشخص شده هیچ کدام از این مطالب صحت نداشته است.

مقامات ایالات‌متحده از ماه ژانویه تاکنون 6 دیدار با سوری‌ها داشته‌اند که دو دیدار از آنها توسط جورج میچل، نماینده آمریکا در خاورمیانه انجام شده است. دستاوردهای اندک میچل در مقایسه با سایر نمایندگان آمریکا به‌خصوص در زمان بوش که تلاش فراوانی برای مواجهه با سوریه انجام می‌‌دادند نارضایتی بیشتری را در سیاستمداران آمریکا فراهم کرده است.

دیوید شنکر، از مقامات رسمی سابق در پنتاگون و جان هانا، مشاور جورج بوش، رئیس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده به همراه دیک چنی، معاون بوش و الیوت آبرامز، رئیس سابق شورای امنیت ملی آمریکا در اعتراض به سیاست اوباما نسبت به سوریه مقالات انتقادی تندی به رشته تحریر درآورده‌اند.

شنکر می‌گوید« قطع نظر از این که حملات تروریستی اخیر در عراق توسط القاعده یا بعثی‌ها انجام شده یا خیر، در هر صورت دمشق در این مسائل مسوول است و باید پاسخگو باشد.» آبرامز در روزنامه وال‌استریت می‌نویسد «سیاست جدید اوباما نسبت به سوریه یک سیاست انفعالی و شکست خورده است.»

تعهد و انعقاد معاهده به تنهایی کافی نیست و نتیجه‌ای خاص نخواهد داشت. این مساله‌ای است که سوری‌ها مدام به مهمانان آمریکایی خود می‌گویند. نه سوری‌ها و نه آمریکایی‌ها این مذاکرات را تنها به‌خاطر گرفتن عکس یادگاری انجام نمی‌دهند و نتیجه این مذاکرات برای هر دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و بزودی هر دو طرف یکدیگر را به‌خاطر عدم پیشرفت در مذاکرات مسوول خواهند دانست.

آمریکایی‌ها از طرف سوری خود می‌خواهند قبل از آغاز مذاکرات صلح که می‌تواند آغازی برای گفتگو درباره بلندی‌های جولان باشد، درباره حزب الله درلبنان و حماس در غزه موضعی مناسب اتخاذ کنند اما سوری‌ها می‌گویند روابط با این دو گروه نمی‌تواند پیش شرط هیچ گفتگو و صلحی قرارگیرد.

آنها همچنان منتظر نماینده و سفیر آمریکا در دمشق هستند، پستی که از سال 2005 خالی مانده است. هر چند اوباما گفته است که نماینده‌ای به دمشق خواهد فرستاد اما تاکنون هیچ نامی مطرح نشده است. اگرچه تحریم‌های سوریه از سوی ایالات‌متحده لغو شده و تحریم‌های جدیدی نیز در دستور کار نیست اما سند مسوولیت سوریه که به موجب آن سوریه یکی از کشورهای محور شرارت شمرده می‌شود همچنان به قوت خود باقی است. این سند در زمان ریاست‌جمهوری بوش به تصویب رسیده است.

طرف سوری هم چنان منتظر است تا اوباما به سخنانی که در قاهره، پایتخت مصر به زبان آورده است جامه عمل بپوشاند. همچنین آنان امیدوارند که ایالا‌ت‌متحده بتواند اسرائیل را برای آغاز مذاکرات جدید درباره بلندی‌های جولان و استقرار آتش‌بس در فلسطین تحت فشار قرار دهد.

مقامات سوری به رویدادهای تابستان گذشته با دیده نگرانی می‌نگرند. زمانی که 56 نفر از اعضای کنگره ایالات‌متحده به اسرائیل سفر کرده بودند تا به مقامات رژیم صهیونیستی اطمینان دهند آمریکا همچنان از سیاست‌های اسرائیل حمایت می‌کند.

این گروه پیغامی صریح برای اوباما به همراه داشتند و آن این‌که او نباید اسرائیل را به هیچ وجه تحت فشار قرار دهد و در صورت این کار از انتقادها و فشارهای هر دو حزب پارلمان در امان نخواهد بود.

آنچه مقامات سوری از آمریکا می‌خواهند مواردی است که در کنفرانس صلح مادرید در سال 1991 مطرح شده بود یعنی بازگرداندن بلندی‌های جولان به سوریه که توسط اسرائیل در سال 1967 اشغال شده است. آنها انتظار دارند اوباما مساله رسیدگی به بلندی‌های جولان را با جدیت دنبال کند و رسیدگی به این موضوع را جزو اولویت‌های خود در خاورمیانه قرار دهد و دولت بنیامین نتانیاهو،‌ نخست‌وزیر اسرائیل را برای رسیدن به این هدف خاص تحت فشار قرار دهد. به گمان مقامات سوری، یک کنفرانس مادرید دیگر که به وسیله اوباما اداره شود، می‌تواند سهم بسزایی در سرنوشت خاورمیانه داشته باشد.

سوری‌ها سعی می‌کنند تا به منظور رسیدن به اهداف ملی خود آرامش و صلح را در منطقه برقرار کنند. آنها نه بخاطر بهبود روابط با آمریکا و یا دریافت کمک‌های مالی از واشنگتن بلکه همانند سیاستی که در مقابل مصر و اردن و یاسر عرفات، رهبر فقید فلسطینی‌ها در پیش گرفته بودند به دنبال منافع خود هستند.

کارشناسان معتقدند وجود جنگ سرد میان دمشق و واشنگتن در موضوع سرمایه‌گذاری خارجی تاثیر بسیاری داشته و اگر روابط میان سوریه و آمریکا عادی شود و بلندی‌های جولان به سوریه بازگردانده شود این میزان رشد قابل توجهی خواهد داشت.

اگر انگیزه اصلی سوری‌ها در قضیه بلندی‌های جولان مساله لبنان و پول نیست ، پس چه عاملی باعث می‌شود آنها نسبت به این مساله چنین حساسیتی از خود نشان دهند و سال‌ها برای تحقق ادعاهای خود تلاش کنند. سوری‌ها همچنان به دنبال کسب جایگاه رهبری در جهان عرب هستند. در حال حاضر اوباما مجبور است میان دو گزینه موجود یکی را انتخاب کند. او می‌تواند ادعاهای سوریه را قبول کند و به روند مذاکرات بلندی‌های جولان سرعت بخشد یا می‌تواند سیاستی را که پیش از این توسط بوش اتخاذ شده و شکست خورده است، دنبال کند.

با دعوت مقداد به واشنگتن به نظر می‌رسد که اوباما گزینه دوم را در تعاملات خود با سوریه انتخاب کرده است.

منبع:‌ فارین‌پالیسی
مترجم: بهرام مرادیان