جدال نابرابر

در نقطه مقابل ائتلاف 8 مارس متشکل از حزب‌الله، جنبش امل و چند حزب کوچکتر مارونی موفق به کسب 57 کرسی پارلمانی شد. این اعداد و ارقام بدین معناست که وضعیت این دو جناح در پارلمان تغییر چندانی نکرده است.

تا قبل از برگزاری انتخابات همه شواهد و قراین از پیروزی ائتلاف 8 مارس در انتخابات حکایت داشت تا آنجا که جناح 14 مارس خود را برای تشکیل کابینه ائتلافی آماده کرده بود و رهبران این جناح از لزوم تشکیل دولت وحدت ملی می‌گفتند.

براساس اصلاحیه قانون انتخابات لبنان که در ماه سپتامبر سال 2008 میلادی در سایه توافقنامه دوحه برای حل و فصل اختلافات جناح حاکم و معارضان به تصویب رسید انتخابات در 26 حوزه برگزار شد که 18 گروه قومی و مذهبی لبنان را در خود جای داده‌اند.

همین مساله یکی از موارد اصلی اختلاف دو جناح حاکم و معارض بود چرا که نحوه این تقسیم‌بندی به گونه‌ای بود که در اکثر حوزه‌ها جز 5 حوزه در جنوب لبنان اکثریت با مسیحیان بود.

اقوام سنی مذهب لبنان اکثرا در شمال این کشور، مسیحیان در مرکز و شیعیان در جنوب متمرکز شده‌اند اما در مجموع مسیحیان در این کشور در اکثریت هستند. هرچند پس از 1932 میلادی در لبنان طرح آمارگیری جامعی به مرحله اجرا درنیامده است لیکن اکثر گمانه‌زنی‌ها تعداد مسیحیان را بیش از 50 درصد کل جمعیت لبنان برآورد می‌کنند.

به‌رغم وجود چند نامزد مستقل، رقابت اصلی در انتخابات روز یکشنبه بین دو جناح 8 مارس و 14 مارس بود. ائتلاف 8 مارس که نام خود را از تجمع 8 مارس هواداران حزب‌الله در میدان مرکزی لبنان به عاریت گرفته است، امید داشت حضور جنبش آزاد میهن‌پرستی به رهبری میشل عون، نخست‌وزیر و رئیس ستاد ارتش سابق لبنان در این ائتلاف به کسب آرای اکثریت مسیحی لبنان کمک کند.

این ائتلاف با تمرکز بر شعارهایی چون «وحدت و همگرایی برای لبنان» سعی داشت هجمه جناح رقیب و غربی‌ها که حزب‌الله را به تلاش برای تحمیل دیدگاه‌های خود به جامعه لبنان متهم می‌کردند، خنثی کند.

جناح 14 مارس به عنوان رقیب ائتلاف 8 مارس نام خود را مدیون گردهمایی 14 مارس 2005 حامیان حزب غربگرای المستقبل و متحدانش در میدان مرکزی بیروت است که در پاسخ به تجمع 8 مارس هواداران حزب‌الله برگزار شد. این جناح که همه توان خود را به کار گرفت تا مردم لبنان را از پیامدهای پیروزی حزب‌الله و متحدانش در انتخابات پارلمانی بترساند با شعار «توسعه اقتصادی و بهبود وضع معیشتی مردم» به میدان آمده بود.

انتخابات اخیر در واقع پنجمین انتخابات عمومی لبنان پس از پایان جنگ داخلی این کشور در سال 1989 میلادی و اولین انتخابات پس از ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر فقید لبنان در سال 2005 بود. بود. در قانون اساسی مصوب سال 1990 میلادی لبنان که منطبق با توافقنامه طایف تدوین شد مسیحیان و مسلمانان به کرسی‌های برابر در پارلمان دست یافتند.

در همین چارچوب و برای جلوگیری از بروز تنش بین مسلمانان و مسیحیان مقرر شد پست‌های ارشد دولتی بین پیروان این دو مذهب تقسیم شود. پست ریاست‌جمهوری به مسیحیان رسید، ریاست پارلمان نصیب شعیان شد و نخست‌وزیری سهم اهل تسنن از قدرت بود.

فقدان وجود آماری جامع از وضعیت جمعیتی و قومی- مذهبی لبنان در 70 سال گذشته یکی از موارد اختلاف احزاب و جناح‌های لبنانی است. مسلمانان ادعا دارند نسبت جمعیتی آنان به مسیحیان طی 7 دهه گذشته معکوس شده و با توجه به مهاجرت بخش قابل توجهی از جامعه مسیحیان لبنان طی جنگ‌های داخلی در حال حاضر نسبت جمعیتی مسیحیان به مسلمانان 30 به 70 است و به همین دلیل منطقی نیست رئیس‌جمهور با دایره گسترده اختیارات اجرایی از بین مسیحیان انتخاب شود. در نقطه مقابل مسیحیان این ادعا را رد می‌کنند و ادعا دارند همچنین به لحاظ جمعیتی در لبنان اکثریت دارند.

تبانی علیه 8 مارس

نبیه بری، رئیس شیعی پارلمان لبنان که رهبر جنبش امل نیز هست اولین شخصیت ائتلاف 8 مارس بود که به نتایج انتخابات پارلمانی لبنان واکنش نشان داد و از قبول نتیجه انتخابات از سوی این ائتلاف و آمادگی‌اش برای همکاری با دولت خبر داد.

یک روز بعد از او سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان هم موضع مشابهی اتخاذ کرد و به رغم انتقاد از دخالت‌های آشکار و نهان خارجی از جمله پرداخت پول به جناح حاکم توسط عربستان‌سعودی، مداخله مصر و حمایت‌های غیرقابل انکار ایالات‌متحده از 14 مارس تاکید کرد حزب‌الله قصد عدم پذیرش نتیجه انتخابات را ندارد.

اظهارات او به طور غیرمستقیم به سفر جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور آمریکا و هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه این کشور به لبنان در آستانه انتخابات و اعلام حمایت آشکارشان از 14 مارس و سفرهای پیاپی مقامات مصر و عربستان‌سعودی به بیروت در روزهای منتهی به برگزاری انتخابات اشاره داشت.

غربی‌ها و متحدانشان در لبنان از هر سلاحی برای در تنگنا قرار دادن 8 مارس استفاده کردند. آنان از تهدید به انزوای دولت لبنان در صورت به قدرت رسیدن 8 مارس گرفته تا تطمیع رای‌دهندگان با پرداخت پول، همه ابزارها را به خدمت گرفتند تا 8 مارس نتواند به اکثریت پارلمانی دست پیدا کند.

دلایل پیروزی 14 مارس

کمتر از 2 ماه قبل روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی از تامین بودجه 300 میلیون دلاری تبلیغات انتخاباتی جناح 14 مارس از سوی عربستان‌سعودی خبر داد که همگام با اقدامات رسانه‌ای پرداخت وجه نقد برای خرید رای را نیز در برمی‌گرفت.

با این حال آنچه بیش از این بودجه هنگفت برای کشوری چون لبنان با 4 میلیون نفر جمعیت به پیروزی 14 مارس کمک کرد تبلیغات منفی غربی‌ها و جناح 14 مارس بود که راه را برای پیروزی قاطع حزب‌الله بست.

غربی‌ها در اولین گام با دامن زدن به این شایعه که پیروزی 8 مارس به منزله انزوای سیاسی لبنان خواهد بود مردم این کشور را به سمت فاصله گرفتن از جناح معارضان سوق دادند. جناح 14 مارس در همین حین تلاش کرد این دیدگاه را به جامعه لبنان القاء کند که پیروزی 8 مارس به منزله واگذاری قدرت به جناحی است که قصد تحمیل ایدئولوژی خود به همه ملت لبنان را دارد.

آنان در تلاش‌ برای القای این دیدگاه به مردم روی توان نظامی حزب‌الله متمرکز شدند که گفته می‌شود حتی از توانمندی‌های نظامی ارتش لبنان هم بیشتر است و این توان نظامی را پشتوانه 14 مارس برای واداشتن مردم به متابعت از سیاست‌هایش جلوه دادند. آنان حتی کار را تا بدانجا پیش بردند که حزب‌الله را به دست داشتن در کشت و قاچاق مواد مخدر در لبنان متهم کردند.

شاید در سایه همین سیاه‌نمایی بود که لبنانی‌ها ترجیح دادند به رغم گرایش به حمایت از حزب‌الله که در همه نظرسنجی‌ها مشهود بود به ادامه فعالیت دولت کنونی رای دهند و سکان هدایت کشور را برای یک دوره 4 ساله دیگر به 14 مارس بسپارند.

رضا سادات