در جستجوی راهی برای فرار

استراتژیت‌های نظامی و سیاستگذاران امور دیپلماسی به این استنتاج رسیده‌اند که ادامه روند جاری در افغانستان نتیجه‌ای جز ناکامی در بر نخواهد داشت و چاره‌ای جز بازبینی خط‌مشی کنونی در این کشور وجود ندارد اما مشکل اینجاست که بسیاری از همین افراد بر این باورند که مذاکره با طالبان هم بعید است نتیجه‌ای به بار آورد.

همین اواخر بود که محتوای مذاکرات سرشرارد کوپرکولز، سفیر بریتانیا در افغانستان با کاردار سفارت فرانسه در این کشور به رسانه‌ها درز کرد که براساس آن کولز طی دیداری با طرف فرانسوی تصریح کرده بود دولت بریتانیا به این نتیجه رسیده که پیروزی در جنگ افغانستان ممکن نیست و غربی‌‌ها در بهترین شرایط می‌توانند به مهار شورش‌ها به گونه‌ای که افغانستان دیگر تهدیدی استراتژیک برای غرب نباشد، امیدوار باشند. به تصریح کولز شرایط امنیتی افغانستان دوشادوش فساد حاکم بر دولت این کشور در حال بدتر شدن است و در چنین شرایطی استراتژی ایالات‌متحده در این کشور محکوم به شکست خواهد بود.

اگرچه وزارت امور خارجه بریتانیا صحت و درستی مطالب افشا شده در مورد مذاکرات کولز و دیپلمات فرانسوی را زیر سوال برده اما به نظر می‌رسد آنچه از زبان کولز نقل شده اکنون به دیدگاه رایج محافل دیپلماتیک ایالات‌متحده تبدیل شده است. همین هفته گذشته بود که دریادار مایکل مولن، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا خطاب به خبرنگاران گفت: روند تحولات در افغانستان در مسیر درستی قرار ندارد. او با اشاره به بدتر شدن شرایط امنیتی افغانستان افزود: به گمان ما ناآرامی‌‌های افغانستان طی سال آتی میلادی تشدید خواهد شد.

دغدغه‌های مولز به وضوح در ارزیابی اطلاعات سال 2008 میلادی ایالات‌متحده انعکاس یافته است. در این گزارش تصریح شده در غیاب تمهیدات جدید تحولات افغانستان سیری قهقرایی را در پیش خواهد گرفت. در همین حال دولت بوش در حال بازبینی سیاست‌های نظامی در افغانستان با در نظر داشتن گزارش‌هایی است که از عدم کاهش خشونت‌ها در این کشور  با فرارسیدن فصل زمستان حکایت دارد.

ناممکن بودن پیروزی‌

ماه ژوئن بود که دان مک‌نیل، فرمانده پیشین نیروهای ناتو در افغانستان که آخرین روزهای حضورش در این سمت را پشت‌سر می‌گذاشت پیش‌بینی کرد برای دستیابی به پیروزی در افغانستان به نیرویی 400 هزار نفری نیاز است.

در حال حاضر مجموع نیروهای خارجی مستقر در افغانستان از 70 هزار نفر فراتر نمی‌رود که به این تعداد باید ارتش 60 هزار نفری و البته ناکارآمد و فاقد توانمندی‌های نظامی افغانستان را هم افزود. سرتیپ دیوید مک‌کرنان، جانشین آمریکایی مک‌نیل خواستار اعزام 25 هزار نیروی تازه‌نفس در اسرع وقت به افغانستان شده اما کاخ سفید تنها با تامین نیمی از این تعداد تا بهار آینده موافقت کرده است.

پنتاگون به صراحت اعلام کرده تا قبل از آغاز برنامه عقب‌نشینی نیروها از عراق قادر به اعزام نیروهای کمکی به افغانستان نیست. با بدتر شدن بحران مالی سایر کشورها هم به افزایش مشارکت خود در جنگی که پایان مشخصی برای آن متصور نیست و تاثیر چندانی هم بر کاهش تهدیداتی که متوجه آنهاست، ندارد رغبت چندانی نشان نمی‌دهند.

با کاهش حمایت ملت‌های درگیر جنگ افغانستان از ادامه این منازعه، بالا رفتن آمار تلفات و رسیدن هزینه‌های آن به سطحی بی‌سابقه تقریبا همه به دنبال راهکاری برای خروج آبرومندانه از این کشور ازجمله مصالحه با طالبان هستند. کای ایدی، نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان 6  اکتبر طی سخنانی تصریح کرد کشورهای درگیر جنگ در افغانستان اگر به دنبال نتایجی قابل قبول هستند باید با آنانی که در منازعه تاثیرگذارند وارد گفتگو شوند.

تنها یک روز بعد بود که رابرت گیتس، وزیر دفاع ایالات‌متحده هم تصریح کرد تنها راه پیروزی در جنگ افغانستان روی آوردن به راهکارهای سیاسی است. حامد کرزای، رئیس‌جمهور افغانستان هم دقیقا در همین مسیر حرکت می‌کند. او هفته گذشته خواستار مذاکره با طالبان شد و حتی به آنان پیشنهاد داد با ورود به پروسه سیاسی در مدیریت کشور مشارکت داشته باشند.

فاز اجرایی‌

آشتی با مخالفان جزیی غیرقابل اجتناب از پروسه بستن پرونده‌ جنگ‌ها است و تاکنون هیچ یک از طرف‌های تاثیرگذار در افغانستان مدعی نشده پیروزی در این کشور صرفا با راهکارهای نظامی ممکن است. با این حال به نظر می‌رسد گرایش ناگهانی به مصالحه با طالبان پیش از آن برگرفته از استراتژی هوشمندانه باشد، از سر ناامیدی است.

جدی‌ترین مشکلی که بر سر راه مصالحه با طالبان وجود دارد به مساله امتیازدهی به این گروه بازمی‌گردد. افزایش هرج و مرج در افغانستان همیشه به نفع طالبان تمام شده و به نظر می‌رسد تنها درسایه برقراری نظم و ثبات امکان مصالحه با این گروه وجود داشته باشد.

عبدالسلام ضعیف، از اعضای پیشین کادر رهبری طالبان که اگرچه از این گروه جدا شده اما هنوز به ایدئولوژی‌اش پایبند است، می‌گوید: طالبان برای کسب قدرت نمی‌جنگد. او می‌افزاید: مادامی که خارجی‌ها در افغانستان هستند این جنگ برای سهیم شدن در قدرت نیست بلکه نبردی برای ادای وظیفه یعنی جهاد تلقی می‌شود.

شرط آغاز مذاکره با طالبان قبول این پیش‌شرط است که نیروهای آمریکایی و سایر نظامیان خارجی در این کشور باقی بمانند، در حالی که پیش‌شرط طالبان درست در نقطه مقابل خروج همه خارجی‌ها قبل از شروع مذاکرات است. هرچند روابط طالبان و القاعده طی سال‌های اخیر فراز و نشیب‌های بسیاری به خود دیده اما القاعده همچنان خاستگاه تامین مالی طالبان است و قطعا این گروه تاثیری به‌سزا بر تصمیم‌گیری رهبری طالبان در مورد مصالحه با غرب خواهد داشت.