احیای عمارت تاریخی شرق اصفهان و تولد قطب جدید گردشگری

جام جم آنلاین اصفهان؛ عمارت تاریخی صفویه، یکی از شاخص‌ترین بناهای به‌جامانده از دوران شکوفایی معماری ایران در عصر صفوی، در شرق اصفهان قرار دارد؛ بنایی که ریشه‌های آن به دوران شاه عباس بزرگ بازمی‌گردد و نامش در سفرنامه‌های معتبر تاریخی از جمله آثار ژان شاردن و ماکسیم سیرو به‌عنوان ایستگاهی مهم در مسیرهای کاروانی و درمانی ایران ثبت شده است.

این عمارت در مسیر شاهراه تاریخی منتهی به آبگرم معدنی ورتون – که در دوره صفویه برای درمان بیماری‌های پوستی مورد استفاده شاهان بوده – قرار داشته و از همان ابتدا با نگاهی فراتر از یک بنای اقامتی ساده، طراحی شده است؛ نگاهی مبتنی بر امنیت، اقتصاد، اقامت و رفاه مسافران.

احیای یک بنا؛ فراتر از بازسازی

امیر روحانی، مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه، در جمع اصحاب رسانه با تأکید بر اهمیت این پروژه می‌گوید:
«احیای عمارت صفویه صرفاً مرمت یک اثر تاریخی نیست، بلکه تلاشی آگاهانه برای پیوند دادن هنر، تاریخ و آینده توسعه گردشگری منطقه است؛ مسیری که با رعایت استانداردهای بین‌المللی مرمت و حفظ اصالت معماری، این بنای ثبت ملی را به یک مجموعه زنده و فعال در چرخه اقتصاد گردشگری تبدیل کرده است.»

به گفته وی، طراحی و مرمت این مجموعه از سال ۱۳۹۳ آغاز شد و پس از حدود ۷ سال عملیات تخصصی و وقفه‌ای ناشی از دوران کرونا، بهره‌برداری رسمی آن در سال ۱۴۰۳ آغاز شده است؛ پروژه‌ای که حاصل ۱۲ سال کار مستمر، پژوهش‌محور و تخصصی است.

گواهی بین‌المللی برای مرمت ایرانی

مرمت عمارت صفویه با حضور کارشناسان فنی از دانشگاه‌های معتبر کشور ایتالیا انجام شده و موفق به دریافت گواهی تخصصی مرمت بین‌المللی شده است؛ گواهی‌هایی که نشان می‌دهد این پروژه کاملاً منطبق با استانداردهای جهانی حفاظت از میراث فرهنگی اجرا شده است.

روحانی با اشاره به اهمیت این موضوع می‌افزاید: «این پروژه دارای لوح‌های تقدیر و تأییدیه‌های تخصصی است و یکی از نمونه‌های موفق مرمت علمی بناهای تاریخی در کشور به‌شمار می‌رود.»

معماری هوشمندانه؛ تلفیق هنر و مهندسی

یکی از بخش‌های شاخص مجموعه، آب‌انبار تاریخی عمارت صفویه است که مخزن اصلی آن امروز به فضای کافه و سفره‌خانه سنتی تبدیل شده است. این آب‌انبار با حفظ طرح اولیه تاریخی، به‌طور کامل مرمت شده و به زیرساخت‌های مدرن از جمله نورپردازی حرفه‌ای، دفع رطوبت و شبکه تأسیسات مجهز است.

ستون‌های سنگی سه‌مفصلی و ضدزلزله این بنا – الهام‌گرفته از مفاصل دست انسان – توان تحمل بار حدود ۵۰ تن را دارند و پایداری ۹ گنبد آجری مجموعه را تضمین می‌کنند؛ در حالی که سقف فوقانی بنا کاملاً مسطح است، ویژگی‌ای کم‌نظیر در معماری کویری ایران.

از تخریب ۷۵ درصدی تا پروژه‌ای ۱۲۰ میلیاردی

زمانی که این مجموعه تحویل گرفته شد، بیش از ۷۵ درصد بنا تخریب شده و عملاً هیچ سرمایه‌گذاری حاضر به ورود به آن نبود. با این حال، امروز پس از صرف حدود ۱۲۰ میلیارد تومان هزینه، خروج بیش از ۸۰۰ کامیون خاک دستی و اجرای بیش از ۱۲۰ کیلومتر کابل‌کشی برق، عمارت صفویه به یکی از پروژه‌های شاخص گردشگری استان اصفهان تبدیل شده است.

ظرفیت‌های اقامتی و پذیرایی مجموعه گردشگری عمارت صفویه شامل:
    •    ۲۴ اتاق اقامتی
    •    فضاهای VIP و CIP شاه‌نشین
    •    رستوران و تالار پذیرایی
    •    کترینگ با ظرفیت تولید بیش از هزار پرس غذا در روز
    •    کافی‌شاپ و سفره‌خانه سنتی

است که همگی با حفظ هویت تاریخی و نظارت اتحادیه و مجمع هتلداران استان اصفهان طراحی و تجهیز شده‌اند و موفق به اخذ پروانه بهره‌برداری درجه دو شده‌اند.

شکل‌گیری بزرگ‌ترین رینگ گردشگری شرق اصفهان

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این پروژه، آزادسازی حدود دو هکتار از حریم تاریخی مجموعه و امکان شکل‌گیری یک رینگ کامل گردشگری شامل کاروانسرا، آب‌انبار تاریخی و فضاهای جانبی است؛ رینگی که در صورت تکمیل، می‌تواند به بزرگ‌ترین رینگ گردشگری شرق اصفهان تبدیل شود؛ موضوعی که به تأیید میراث فرهنگی نیز رسیده است.

مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه در پایان تأکید می‌کند: «حفاظت از این بنا، تنها حفظ یک اثر تاریخی نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری بلندمدت برای توسعه گردشگری، اقتصاد منطقه و انتقال این پیام است که میراث گذشته، با همت امروز، برای آینده حفظ خواهد شد.»

عمارت صفویه امروز، نه فقط یک بنای تاریخی، بلکه بهشتی گمشده است که دوباره در دل کویر شرق اصفهان جان گرفته؛ مقصدی برای گردشگران، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران، و الگویی موفق از احیای هوشمندانه میراث فرهنگی.