حسرت به دل

کمیته نوبل، در بیانیه‌ای که به نظر می‌رسد از پیش نوشته‌شده برای توجیه یک تصمیم ایدئولوژیک، ماچادو را به‌دلیل «تلاش‌های خستگی‌ناپذیر برای ترویج حقوق دموکراتیک و گذار صلح‌آمیز از دیکتاتوری به دموکراسی» ستود، اما این اعلام، درست در حالی صورت گرفت که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، ماه‌ها فشار رسانه‌ای و دیپلماتیک بی‌سابقه‌ای بر کمیته وارد کرده بود تا جایزه را به خود اختصاص دهد. ترامپ، که بار‌ها ادعا کرده «هشت جنگ را پایان داده»، از طریق توییت‌های پرهیاهو و لابی‌گری متحدانش در کنگره، کمیته نوبل را به «سیاست‌بازی» متهم می‌کرد.

کاخ سفید، در واکنشی تند، این تصمیم را «مقدم قرار دادن سیاست بر صلح» خواند و ترامپ را «انسانی با قلب بشردوستانه» توصیف کرد که «هیچ‌کس نمی‌تواند مانند او باشد»! این در حالی است که ترامپ، با سابقه‌ای از اقدامات بی‌رحمانه در خاورمیانه و حمایت بی‌قیدوشرط از جنایات اسرائیل در غزه، نمادی از خشونت دولتی است، اما جایزه به ماچادو تعلق نگرفت تا ترامپ را ناکام بگذارد؛ بلکه دریافت کرد تا سیاست‌های تهاجمی واشنگتن را در آمریکای لاتین مشروعیت ببخشد. 

ماچادو، عامل ناآرامی‌های ونزوئلا

ماریا کورینا ماچادو، مهندس صنعتی ۵۸ ساله‌ای که از سال ۲۰۱۰ به‌عنوان نماینده مجلس ونزوئلا فعالیت می‌کند، سابقه‌ای پر از تنش و درگیری داخلی دارد. او که از خانواده‌ای مرفه و وابسته به صنایع نفتی برآمده، از همان ابتدا به‌عنوان صدای الیگارشی ونزوئلا شناخته شد. گروهی که از انقلاب بولیواری هوگو چاوز و جانشین او نیکولاس مادورو، به دلیل ملی‌سازی منابع نفتی، کینه به دل گرفته‌اند. تحلیلگران، ماچادو را «بزرگ‌ترین مخالف چاویسم» توصیف کرده‌اند، اما این توصیف، لایه‌ای از واقعیت را پنهان می‌کند: او سال‌ها ونزوئلا را به سمت شورش‌های خشونت‌آمیز سوق داده است. در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۷، ماچادو رهبری اعتراضاتی را بر‌عهده داشت که به‌گفته گزارش‌های سازمان ملل، بیش از ۲۰۰ کشته و هزاران زخمی برجای گذاشت. این اعتراضات، که تحت عنوان «راهپیمایی‌های صلح‌آمیز» تبلیغ می‌شدند، درواقع به غارت، آتش‌زدن ساختمان‌های دولتی و درگیری‌های مسلحانه منجر شد. وال استریت ژورنال، که معمولا از مخالفان ونزوئلا حمایت می‌کند، به‌طور ضمنی به نقش ماچادو در تشدید تنش‌ها اشاره کرده و او را «قهرمان شجاع» خوانده، اما منتقدان در رسانه‌های چپ‌گرا مانند گری‌زون، این اقدامات را «تلاش برای کودتا» می‌دانند. 

پس از انتخابات جنجالی جولای ۲۰۲۴، که مادورو با اکثریت آرا پیروز شد، ماچادو شکست را نپذیرفت و کمپین «مقاومت پنهان» را راه انداخت. او از حامیانش خواست تا «بدون توجه به رأی مردم»، اعتراضات خیابانی را تشدید کنند، اعتراضی که، صد‌ها نفر را به زندان کشاند و اقتصاد ونزوئلا را بیشتر فلج کرد. این رهبر مخالف، که اکنون در مخفیگاه زندگی می‌کند، بار‌ها از خشونت به‌عنوان ابزار تغییر رژیم دفاع کرده است. در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز در سپتامبر ۲۰۲۵، ماچادو صراحتا از ارتش آمریکا خواست تا «بدون توجه به تلفات انسانی» به ونزوئلا حمله کند و رژیم مادورو را سرنگون سازد. این فراخوان، که رویترز آن را پوشش داد، نه‌تنها نقض منشور سازمان ملل به شمار می‌رود، بلکه یادآور مداخلات فاجعه‌بار آمریکا در عراق و لیبی است که میلیون‌ها قربانی بر جای گذاشت.

ماچادو، مهره‌ای در بازی بزرگ

یکی از جنبه‌های تاریک‌تر ماجرا، اتهامات مداوم به ماچادو مبنی بر وابستگی به سرویس‌های اطلاعاتی آمریکاست. گزارش‌های تحقیقی گری‌زون و کدپینک، دو رسانه مستقل چپ‌گرا، شواهد مستندی از روابط نزدیک ماچادو با سیا و وزارت خارجه آمریکا ارائه داده‌اند. از سال ۲۰۱۸، ماچادو در چندین تلاش برای کودتا علیه مادورو نقش کلیدی ایفا کرده ــ تلاش‌هایی که توسط جان بولتون، مشاور امنیت ملی وقت ترامپ، هماهنگ شده بودند. گزارش‌های سازمان ملل، مداخله خارجی در بحران ونزوئلا را مستند کرده‌اند و ماچادو را به‌عنوان «رهبر مورد حمایت آمریکا» معرفی می‌کنند که از بودجه‌های پنهان بنیاد ملی برای دموکراسی ــ بازوی تبلیغاتی سیا ــ بهره می‌برد. 

در ماه‌های اخیر، این وابستگی آشکارتر شد. پس از انتخابات ۲۰۲۴، ماچادو نه‌تنها از حمله نظامی آمریکا دفاع کرد، بلکه در نامه‌ای به کنگره آمریکا، سناتور‌هایی مانند مارکو روبیو را به «اقدام فوری» فراخواند. نیویورک تایمز گزارش داد که مشاوران ترامپ، ازجمله استفن میلر و جان رتکلیف، رئیس سیا، مستقیما با ماچادو در تماس بوده‌اند تا استراتژی سرنگونی مادورو را ترسیم کنند. این روابط، ماچادو را از یک فعال مدنی به یک مهره ژئوپلیتیک تبدیل کرده، مهره‌ای که صلح را قربانی منافع نفتی و ضدچینی/ روسی ونزوئلا می‌کند. مادورو، که دولتش توسط سازمان ملل به دلیل مبارزه با فقر ستوده شده، را «دیکتاتور» خواندن، بخشی از کمپین رسانه‌ای است که توسط فاکس‌نیوز و سی‌ان‌ان هدایت می‌شود. ماچادو، با فراخوان به «ارتش بیگانه»، عملا خواستار نابودی بخشی از سرزمین و مردم ونزوئلا شده، اقدامی که اگر رخ دهد، هزاران کودک و غیرنظامی را قربانی می‌کند. 

این پیوندها، جایزه نوبل را به ابزاری برای مشروعیت‌بخشی به مداخله‌جویی آمریکا تبدیل کرده است. رسانه‌های مستقل، این تصمیم را «سیاست‌زدگی آشکار» خواندند و هشدار دادند که نوبل، با حمایت از چنین چهره‌ای، صلح جهانی را تضعیف می‌کند. چگونه می‌توان کسی را که از بمباران کشور خود دفاع می‌کند، «مدافع صلح» نامید؟ 

بازی سیاسی نوبل؛ از لابی‌گری تا انتقام‌جویی

دونالد ترامپ، که از پس بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵ کمپین پرهیاهویی برای دریافت جایزه نوبل صلح به راه انداخت، تصمیم کمیته نوبل را «دزدی سیاسی» خواند. ترامپ ادعا می‌کند «هشت جنگ» را پایان داده، از جمله تنش‌های اسرائیل ــ حماس و جنگ هند ــ پاکستان، اما این ادعا‌ها چیزی جز «دروغ‌پردازی‌های سیستماتیک» نیست، زیرا توافق‌ها تنها آتش‌بس‌های شکننده‌ای بودند که به درگیری‌های شدیدتر منجر شدند. 

این واقعیت‌های در کمتر از یک‌سال از عمر دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، چهره‌ای جنگ‌طلبانه‌تر از او نشان می‌دهد. سیاست «صلح از طریق قدرت» او به تشدید خشونت جهانی منجر شده است. حمایت بی‌قیدوشرط از اسرائیل، با ارسال تسلیحات پیشرفته، در دوره جدید وی به شهادت بیش از ۲۲ هزار فلسطینی را در غزه منجر شده است. حملات مستقیم به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران در تیر ماه ۱۴۰۴، که نقض قوانین بین‌المللی بود، شرایط منطقه غرب آسیا را به بالاترین سطح از تنش سوق داد. فشار دولت بر طرف‌های غربی برای برهم زدن کامل برجام، با هدف ایجاد کمپین فشار حداکثری تنش‌های جهانی را به اوج رسانده. در آمریکای لاتین، حملات نظامی علیه ونزوئلا و کلمبیا صد‌ها غیرنظامی را کشت. کمک‌های خارجی به آفریقا و عفو آشوبگران خشونت‌آمیز ششم ژانویه در آمریکا، خشونت را در داخل و خارج این کشور تشدید کرده.

این «صلح از طریق قدرت»، در حقیقت، کابوس ویرانی بود، اما اعطای جایزه به ماچادو، انتقام ترامپ نبود؛ بلکه همسویی با سیاست‌های او بود. ترامپ، که در کمپین انتخاباتی‌اش وعده «فشار حداکثری بر مادورو» داد، ماچادو را «دوست نزدیک» خود می‌دانست.

پولیتیکو گزارش داد که لابی‌گری ترامپ برای ماچادو، بخشی از استراتژی بزرگ‌تر برای کنترل نفت ونزوئلا بود، استراتژی‌ای که با تحریم‌های فلج‌کننده آمریکا، اقتصاد ونزوئلا را نابود کرده و میلیون‌ها نفر را به فقر کشانده است.

این «فشار بر کاراکاس»، به قول ترامپ، نه برای دموکراسی، بلکه برای سلطه اقتصادی است. نوبل، با این تصمیم، به جای مقابله با ترامپ، به دستیارش در آمریکای لاتین تبدیل شد.