ساعاتی پس از حملات هوایی آمریکا به سایتهای حساس هستهای در فردو، نطنز و اصفهان، رئیسجمهور وقت ایالات متحده، دونالد ترامپ، در بیانیهای مدعی شد: «برنامه هستهای ایران برای همیشه نابود شده است. تأسیساتی باقی نمانده، و کامیونهایی که برخی میگویند اورانیوم را جابهجا کردند، در حقیقت کامیونهای بتنریزی بودند.»
اما این ادعا چند روز بیشتر دوام نیاورد. تصاویر ماهوارهای منتشرشده توسط واشنگتنپست نشان داد که پیش از حملات، تحرکات لجستیکی قابل توجهی در اطراف سایت فردو صورت گرفته است. تحلیلگران این تحرکات را نشانهای از تخلیه اورانیوم غنیشده و انتقال تجهیزات حساس به مکانهای امن دانستند.
شواهد اروپایی علیه روایت واشنگتن
روزنامه انگلیسی فایننشالتایمز با استناد به منابع دیپلماتیک اروپایی، گزارش داد: «برخلاف روایت رسمی واشنگتن، ذخایر اورانیوم ایران از بین نرفته است. اطلاعات اولیه حاکی از آن است که دستکم ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنیشده در زمان حمله در فردو حضور نداشت و پیش از آن به مکانی امن منتقل شده بود.»
این نشریه همچنین تأکید کرد که اگرچه خساراتی به برخی زیرساختها وارد شده است اما هیچ نشانهای از تخریب کامل ساختاری در تأسیسات هستهای ایران وجود ندارد. این اطلاعات از سوی منابع مستقل اطلاعاتی در آلمان و فرانسه نیز مورد تأیید قرار گرفته است.
تنها چندماه تأخیر، نه دههها عقبگرد
نشریه معتبر فارنافرز نیز در گزارشی تحلیلی، اظهارات ترامپ مبنی بر «عقبگرد چنددههای» برنامه هستهای ایران را بهشدت زیر سؤال برد و نوشت: «براساس ارزیابیهای اولیه جامعه اطلاعاتی آمریکا، حملات اخیر تنها توانستهاند برنامه ایران را چند ماه به تعویق بیندازند، نه بیشتر. تجهیزات اصلی و ذخایر راهبردی جابهجا شدهاند.»
این نشریه در ادامه تحلیل خود اشاره میکند که ایران از زیرساخت فنی و نیروی انسانی متخصصی برخوردار است که میتواند هرگونه خسارت را طی مدت کوتاهی جبران کند. همچنین خاطرنشان میسازد که احتمال دارد ایران از این پس توسعه برنامه هستهای خود را در مکانهایی با پوشش امنیتی و دفاعی بالاتری دنبال کند.
قدرت موشکی دستنخورده باقیمانده است
در کنار تمرکز رسانهها بر ابعاد هستهای، کارشناسان نظامی غربی نیز اذعان کردهاند که توان موشکی ایران در این حملات مورد هدف قرار نگرفته و همچنان دستنخورده باقیمانده است.گزارشی از پایگاه War on the Rocks تصریح میکند: «موشکهای بالستیک ایران، که در دهه گذشته به ستون فقرات دکترین بازدارندگی این کشور تبدیل شدهاند، نه تنها از حملات در امان ماندند بلکه در پی آن، چند اقدام فوری نیز برگزار شد تا توانایی عملیاتی آنها به رخ کشیده شود.»
بحران اعتماد و شکست دیپلماتیک ایالات متحده
یکی دیگر از نتایج حملات اخیر، فروپاشی اعتماد ایران به مذاکرات احتمالی با ایالات متحده بوده است. فارنافرز در بخش پایانی گزارش خود به این نکته میپردازد:«جمهوری اسلامی دیگر به مذاکره با آمریکاییها علاقهای ندارد. حملات نظامی به زیرساختهای حساس، بهویژه بدون مجوز بینالمللی، نهتنها اعتماد تهران را از بین برد، بلکه جایگاه اخلاقی آمریکا را نیز در میان متحدان اروپاییاش متزلزل کرد.»در پی این رویداد، حتی کشورهای اروپایی هم به آمریکا هشدار دادند که ادامه این روند میتواند موجب «بازتولید بحرانهای امنیتی در خاورمیانه» شود.
شکاف در روایت رسمی واشنگتن
رسانههای آمریکایی مانند سیانان و نیویورکتایمز نیز با استناد به یک گزارش داخلی و اطلاعاتی افشا کردند که برخلاف اظهارات مقامات دولتی، حملات آمریکا «موفق به انهدام کامل تأسیسات ایران» نشده و تنها تأخیر عملیاتی چندماهه ایجاد کردهاند. این افشاگریها با واکنش تند مقامات کاخ سفید همراه شد. استیو ویتکاف، مشاور ترامپ در امور آسیای غربی، این گزارشها را «خیانتآمیز» توصیف کرد و خواستار پیگرد عاملان انتشار آن شد.
برنامه هستهای ایران پابرجاست
با بررسی دقیق گزارشهای مستقل رسانههای معتبر غربی، روشن میشود که ادعای «نابودی کامل» برنامه هستهای ایران بیشتر یک نمایش سیاسی بوده تا یک واقعیت فنی یا نظامی. حملات اخیر، نهتنها توانایی هستهای و موشکی ایران را از بین نبردهاند، بلکه اعتماد عمومی به صداقت مقامات آمریکایی را در رسانههای جهانی زیر سؤال بردهاند. ایران، نهتنها اورانیوم غنیشده خود را پیش از حملات حفظ کرده، بلکه ظرفیت بازسازی و توسعه زیرساختهای راهبردی خود را نیز حفظ کرده است. این واقعیت، آینده مذاکرات، موازنه قدرت منطقهای و حتی انتخابات آینده آمریکا را تحتالشعاع قرار خواهد داد.
عصبانیت رئیس پیشین سیا از اقدامات ترامپ
لئون پانهتا، رئیس پیشین سیا در گفتوگویی اظهارات تردیدآمیز اخیر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا درباره ارزیابی جامعه اطلاعاتی آمریکا در عین انجام دادن اقدام نظامی علیه ایران را «بسیار ترسناک» توصیف کرد. رئیسجمهور آمریکا مدعی است رسانههای آمریکایی، از جمله سیانان و نیویورکتایمز تلاش کردهاند حمله متجاوزانه این کشور علیه ایران را بیاهمیت جلوه دهند. حمله متجاوزانه آمریکا در حالی به ایران انجام شد که تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا پیشتر در کنگره شهادت داده بود ارزیابی این نهاد نشان نمیدهد ایران در حال حاضر به دنبال ساختن یک سلاح اتمی است. ترامپ گفت که ارزیابی او اشتباه است.
پانهتا در گفتوگویی با روزنامه انگلیسیای پِیپر درباره اظهاراتی که ترامپ راجع به ارزیابی جامعه اطلاعاتی آمریکا مطرح کرده بود، گفت: این باعث اخلال در کار متخصصان اطلاعاتی ما میشود که واقعا تلاش میکنند حقیقت را در اختیار رئیسجمهور قرار دهند.وقتی رئیسجمهور اعتبارشان را زیر سؤال میبرد، این مطمئنا روحیه آنها تضعیف میکند. او بیان کرد: افزون بر این، این کاربرای رئیسجمهور نیز مشکلی واقعی ایجاد میکند، چراکه وقتی رئیسجمهور اطلاعاتی را که به او میرسد، رد کند، مبنای تصمیمگیری او در آینده چه خواهد بود؟دولت ترامپ همچنین ارزیابی اولیه آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا را رد کرده است که به تازگی در رسانههای آمریکایی درز یافته و مطرح میکند حملات هوایی آمریکا به تأسیسات اتمی ایران تنها چند ماه برنامه هستهای این کشور را به تعویق انداخته است. پانهتا که در دولت باراک اوباما، رئیسجمهور پیشین آمریکا وزیر دفاع این کشور نیز بوده است، میگوید این رویه ترامپ باعث ایجاد این سؤال میشود که آیا «آمریکا رهبری درستی در جهانی خطرناک خواهد داشت یا خیر.»او افزود: من همواره به ارزیابیهای اطلاعاتیمان نسبت به ایران اطمینان داشتهام. سؤال اساسی این است که آیا آنها تصمیم گرفتهاند یک سلاح اتمی بسازند؟ فکر میکنم اطلاعات ما نشان میدهد که هنوز چنین چیزی مطرح نبوده است.