اهمیت راهبردی ذخیره سازی گاز

اتحادیه اروپا توانست در زمستان گذشته، بااتکا به همین ظرفیت ذخیرهسازی، بخش مهمی ازبحران ناشی از کاهش صادرات گاز روسیه را مدیریت کند. این ذخایر نهتنها در زمان بحران بلکه در تعدیل قیمت، افزایش امنیت عرضه و پایداری شبکه نیز نقش کلیدیدارد.ذخیرهسازی گاز تنها به واردکنندگان محدود نمیشود، حتی روسیه بهعنوان بزرگترین صادرکننده گاز جهان، حدود ۱۷درصد از مصرف داخلی گاز خود را ذخیره میکند.این اقدام به روسیه اجازه میدهد شبکه گازرسانی داخلی و صادراتیاش را با انعطاف بیشتری مدیریت کند.متوسط جهانی ظرفیت ذخیرهسازی گاز حدود ۱۱درصد از مصرف سالانه است؛ اما متأسفانه در ایران که حدود ۷۵ درصد سبد انرژیاش وابسته به گاز است، این عدد تنها حدود ۱.۵درصد است. درحال حاضر فقط دو میدان ذخیرهسازی در سراجه (قم) و شوریجه خراسانرضوی فعال است.براساس برنامه هفتم توسعه، قرار است ظرفیت ذخیرهسازی گاز ایران تا پایان این برنامه به ۱۰ درصد از مصرف سالانه برسد. هدفگذاری شده که در دوره اوج مصرف زمستانی، برداشت از ذخایر گاز به روزانه ۱۲۰ میلیون مترمکعب برسد؛ ظرفیتی که میتواند ناترازی گاز در زمستان را تا حد زیادی جبران کند و نیاز به مصرف سوختهای مایع را کاهش دهد. یکی دیگر از محورهای کلیدی در مدیریت انرژی، اندازهگیری دقیق در کل زنجیره از محل تولید تا مصرف است. متأسفانه در کشور ما ابزارهای دقیق میترینگ هنوز بهطور کامل پیادهسازی نشده و همین مسأله باعث میشود بخشی از انرژی در شبکه تلف یا حتی قاچاق شود.برای اصلاح این وضعیت، باید در نقاط مبادله کلیدی مانند سر چاههای تولید، محل تحویل به پتروشیمیها، پالایشگاهها و صنایع بزرگ، تجهیزات دقیق اندازهگیری نصب شود. همچنین در سمت مصرفکننده نهایی، نصب کنتورهای هوشمند برق و گاز ضروری است تا بتوان رفتار مصرفکنندگان را تحلیل و سیاستهای عادلانهای در تعرفهگذاری اعمال کرد. برنامه هفتم توسعه حکم صریحی برای نصب تجهیزات میترینگ در نقاط کلیدی شبکه گاز و انرژی کشور صادر کرده است. اجرای دقیق این حکم میتواند راه را برای کنترل مصرف، جلوگیری از پرت، و در نهایت مهار ناترازی گاز کشور هموار سازد. اگر بخواهیم ناترازی گاز کشور را کنترل کنیم، باید تا افق ۱۴۱۰ ظرفیت ذخیرهسازی را حداقل به ۱۵میلیارد متر مکعب برسانیم. این یعنی ۱۰برابر شدن ظرفیت فعلی. در غیر این صورت کشور هر سال زمستان دچار بحران خواهد شد و ناچار به استفاده بیشتر از مازوت و گازوئیل در نیروگاهها خواهیم بود.ذخیرهسازی گازنهتنها یک گزینه فنی بلکه بخشی از پدافندغیرعامل ومدیریت ریسک درتأمین انرژی کشور است. کشورهای پیشرفته دهههاست به آن توجه کردهاند اما ما هنوز در مرحله آزمایشی هستیم.