فرانسیس که از بیماری مزمن ریوی رنج میبرد و درجوانی بخشی ازیکی ازریههایش برداشته شده بود، درتاریخ ۱۴فوریه (۲۶بهمن) بستری شد.او ۳۸روز را دربیمارستان گذراند که طولانیترین دوره بستریشدن در بیمارستان در دوران ۱۲ساله پاپی او بود.فرانسیس که موردعلاقه بسیاری از کاتولیکها بود، سال گذشته مراسم تشییع جنازه پاپها را سادهتر کرد و گفته بود قبر خود را درکلیسای سانتاماریای ماجوره در محله اسکولینو دررم تعیین کرده.با درگذشت خورخه ماریو برگولیو (نام اصلی پاپ) صحنه برای زورآزمایی جناحهای مختلف کلیسای کاتولیک مجددا فراهم شده. نزاع لیبرالها و محافظهکاران درکلیسای کاتولیک حول مسائلی مانند تفسیرسنتهای دینی،نقش زنان درکلیسا وتجدیدنظردرآموزههای اخلاقی شکلگرفته است. لیبرالها خواستار انعطافپذیری بیشتر در مواجهه با جهان مدرن هستند درحالی که محافظهکاران بر حفظ سنتهای سختگیرانه تأکید دارند. این اختلافات در زمان پاپ فرانسیس که رویکردی اصلاحطلبانه داشت، تشدید شده است.
مجمع کاردینالها
بعد از پایان دوره سوگ، مجمع کنکلاو (Conclave) متشکل از کاردینالهای زیر ۸۰سال در واتیکان گردهم میآیند. حدود ۲۴۰کاردینال در جهان وجود دارد و ۱۲۰نفر از آنها صلاحیت حضور در مجمع انتخاب پاپ بعدی را خواهند داشت.
کاردینال یکی از مقامات بلندپایه کلیسای کاتولیک است که وظایف آن حول محور مشاوره پاپ، مسئولیت اجرایی در واتیکان و انتخاب پاپ جدید (هنگام فوت یا استعفای پاپ پیشین) تعریف شده. این مقام عالی کلیسا دارای سه دسته بوده که اسقفها عالیرتبهترین درجه را دارا هستند و مسئولیت امور مهم واتیکان را برعهده دارند.کشیش رتبه دیگر کاردینالهاست که اغلب اسقفهای سرتاسر جهان کلیساهای مهم را رهبری میکنند و سطح آخر، شماس (Deacons) محسوب میشود که شامل مقامات عالیرتبه واتیکان یا متخصصان الهیات در رم است.این کاردینالها عموما توسط پاپ برگزیده میشوند (از ۱۳۸واجد شرایط، ۱۱۰کاردینال توسط فرانسیس برگزیده شدند) و دارای لباسی به رنگ قرمزند که نماد آمادگی این افراد برای شهادت در راه ایمان است.
روند انتخاب پاپ
فرد جایگزین باید دوسوم آرای مجمع کاردینالها را بهدست آورد. این رأیگیری در سیستین (Sistine) نمازخانه کوچک کلیسای سنت پیتر برگزار میشود. انتخاب فرد جدید در خفا صورت میگیرد و بعد از هر دور جمعآوری رأی، نتیجه از طریق دودکش به شکل عمومی اعلام میشود.دود سفید به معنای این است که پاپ انتخاب شده و دود سیاه نیز به مفهوم شکست اجماع کاردینالها در انتخاب رهبر آتی کلیساست. هنگامیکه یک کاردینال آرای کافی را بهدست میآورد، دیگران از او به زبان لاتینی میپرسند: میپذیری؟ (Accepto) در صورت تأیید شخص مورد نظر، مجمع خواهد گفت: ما یک پاپ داریم! پاپ جدید بعد از کسب مشروعیت کاردینالها برای اولین بار برای دیدار با همکیشان خود در بالکن سنت پیتر ظاهر میشود. نکته حائز اهمیت آن است که پروسه انتخاب پاپ جدید میتواند روزها و هفتهها ادامه یابد. هرروز مجمع میتواند چهار دور رأیگیری برگزار کند تا به اکثریت دوسوم موردنیاز برسد و اگر بعد از ۳۳روز هنوز تصمیمی گرفته نشده باشد، دو نامزد برتر در یک رأیگیری نهایی به رقابت میپردازند.
جانشینان بالقوه
برای نخستینبار بهدلیل انتصابهای فرااروپایی دوره فرانسیس، احتمال انتصاب کاردینالهای آفریقایی و آسیایی به مقام رهبری کلیسا وجود دارد. پیتر تراکسن، رئیس سابق شورای پاپی عدالت و صلح از غنا همچنین فریدولین آمبونگو اسقف کینشازا پایتخت جمهوری دموکراتیک کنگو ازجناح محافظهکاران مطرح وخود راحامیان صلح معرفی میکنند.از چهرههای برجسته دیگر، میتوان به کاردینال لوئیس آنتونیو تگل، اسقف اعظم سابق مانیل پایتخت فیلیپین اشاره کرد که مواضع او به پاپ فرانسیس نزدیک است. از جانب اصلاحطلبان و لیبرالهای کلیسای کاتولیک، تگل گزینه جذابی است که تجربه مدیریتی یکی از بزرگترین جوامع کاتولیک جهان را دارد و دارای توانایی ویژه درارتباطگیری با نسل جوان کلیساست.در میان گزینههای سنتگرا و محافظهکار، کاردینال پیتر اردو از مجارستان مطرح است. اسقف اعظم بوداپست به سنتگرایی شناخته میشود و همواره بر نیاز مبرم وحدت کلیساها بهویژه با مسیحیان ارتدوکس اروپای شرقی تأکید دارد.اردو از این بابت نامزد دارای وزن رقابت با همتایان لیبرال است که متخصص در حقوق کلیسا بوده. همچنین محبوبیت قابلتوجهی میان محافظهکاران شرقی دارد و توانایی بالقوهای در تقریب کلیسای ارتدوکس از خود نشان داده است.
کلیسا در ایام گذار
در دوره کرسی خالی از پاپ (sede Vacante) ریاست مسئولیتهای کلیدی به کاردینال ارشد تحت عنوان «کامرلنگو» سپرده شده است. اکنون کوین فارل ایرلندیتبار این منصب مهم را برعهده دارد. وظایف کاردینال کامرلنگو در زمان تلاش مجمع برای انتخاب پاپ جدید عبارت است از تأیید رسمی درگذشت پاپ، مدیریت امور مالی و اداری همچنین هماهنگی مقدمات برگزاری کنکلاو کاردینالها که معمولا طول زمامداری او بین ۱۵ تا ۲۰روز ارزیابی میشود کاردینال کامرلنگو در دوره ریاست، حق تغییر آموزههای کلیسا را ندارد و نمیتواند تصمیمات راهبردی اتخاذ کند. همچنین نمیتواند انتصابهای مهم را انجام دهد.
پیام تسلیت دکتر پزشکیان
در پی در گذشت پاپ فرانسیس رهبر کاتولیکهای جهان، دکتر پزشکیان در پیام تسلیتی گفت: «از نقاط برجسته زندگی و رهبری او مواضع انساندوستانه وی در برابر رفتارهای ضدبشری در جهان بهویژه مواضع صریح و محکومیت نسلکشی
رژیم اسرائیل در غزه و تقاضا برای پایان دادن به کشتار زنان و کودکان بیگناه فلسطینی بود که نام و یاد او را برای همیشه در خاطر همه وجدانهای بیدار و آزادیخواه جهان زنده نگه خواهد داشت.»
رئیسجمهورادامه داد:«اینجانب به نمایندگی ازملت ایران که همواره دربرقراری صلح وامنیت جهانی وگفتوگوو همبستگی بین ادیان پیشگام بوده، یاد او را گرامی میدارم و به سنت اسلامی از درگاه خدای بزرگ میخواهم روح آن پیشوای دینی را قرین رحمت بیکران خود و در آرامش ابدی قرار دهد.»