سد تنگ سرخ بشار چگونه بحران آب فارس و کهگیلویه و بویراحمد را مهار می‌کند؟

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایرنا، این سد با حجم مخزن ۱۲۵ میلیون مترمکعب، سالانه قادر به تنظیم ۱۵۷ میلیون مترمکعب آب از رودخانه‌های بشار در کهگیلویه و بویراحمد و تنگ تیزآب در فارس است.

براساس برنامه‌ریزی‌ها، ۷۵ درصد از آب این سد به مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی استان کهگیلویه و بویراحمد و مابقی به استان فارس اختصاص می‌یابد.

همکاری دو استان همسایه با پیشینه مشترک فرهنگی و جغرافیایی، از عوامل کلیدی در اجرای این پروژه است. مراودات گسترده مردم دو استان، از جمله استفاده شهروندان کهگیلویه و بویراحمدی از خدمات درمانی در شیراز به عنوان قطب پزشکی ایران، نشان دهنده پیوند‌های عمیق میان آنهاست.

با وجود گذشت بیش از یک دهه از آغاز ساخت سد تنگ سرخ، افزایش سرعت اجرای این طرح به دلیل نقش بی‌بدیل آن در تامین امنیت آبی دو استان، به ویژه در شرایط کنونی کاهش منابع آب‌های زیرزمینی، ضرورتی انکارناپذیر است. کارشناسان بر این باورند که تکمیل به موقع این پروژه، گامی بلند در جهت توسعه پایدار و تقویت همگرایی منطقه‌ای خواهد بود.

چرا ساخت سد تنگ سرخ برای هر دو استان ضرورت دارد؟

برخی منتقدان نسبت به اجرای سد تنگ سرخ بشار بار‌ها مطالبی را در خصوص توقف اجرای این سد در استان کهگیلویه و بویراحمد مطرح کرده اند، بسیاری از این نقد‌ها مبنا و اساسی علمی نداشتند و تنها سبب کند شدن روند احداث سد می‌شد.

با توجه به کاهش بارندگی‌ها، کشور در مرحله تنش آبی قرار گرفته و ۲ استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد هم از این امر مستثنی نیستند بنابراین راهی جز مدیریت منابع آبی پیش روی متولیان امر در حوزه آب کشور نمانده است.

خشکسالی، کم بارشی و به دنبال آن کم آبی امروزه مشکل بسیاری از شهر‌ها و روستا‌های کشور است. طبق اعلام مدیرکل هواشناسی فارس، این استان بیش از یک دهه با خشکسالی (انباشته) مواجه بوده است و امسال بحرانی‌ترین وضعیت بارش‌ها در نیمه جنوبی استان گزارش شده است. میانگین بلند مدت بارندگی در استان ۲۵۱ میلیمتر و در مجموع استان نسبت به میانگین بلندمدت ۳۳ درصد کاهش بارندگی داشته است.

شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد هم اعلام کرده میزان بارندگی در این استان کاهش ۵۰ درصدی داشته است و دبی آب چاه‌ها و رودخانه‌ها کاهش محسوسی یافته است. استان کهگیلویه و بویراحمد به سرزمین چشمه سار‌ها و آبشار‌ها و رود‌های خروشان معروف است، اما بیشتر شهر‌های آن به ویژه در شهرستان بویراحمد در بیشتر ماه‌های سال با کم آبی و تنش آبی مواجه هستند.

این کاهش بارندگی‌ها موجب افت دبی آب در چاه‌ها، رودخانه‌ها، چشمه‌ها و قنوات شده است. همچنین ورودی آب به سد‌ها نیز تحت تأثیر این شرایط قرار گرفته است.

برخی شهرستان‌های فارس و حتی خود شهر شیراز و بیش از ۷۰۰ روستای فارس با کم آبی و نبود آب دست و پنجه نرم می‌کنند. همچنین ساکنان شهر یاسوج مرکز شهرستان ۲۵۰ هزار نفری بویراحمد که با میانگین بلندمدت ۷۹۷ میلیمتر پرباران‌ترین منطقه کهگیلویه و بویراحمد محسوب می‌شود همواره با افت فشار یا قطعی آب مواجه هستند و تکمیل سد تنگ سرخ پس از حدود ۱۴ سال انتظار برای آنان نیازی ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می‌شود.

سد تنگ سرخ اهداف بسیار راهبردی در حوزه شرب، صنعت، گردشگری و کشاورزی و کنترل سیلاب و بهبود محیط زیست دارد.

سد تنگ سرخ می‌تواند ۱۵۷ میلیون متر مکعب در سال تامین آب داشته باشد ک از این میزان ۵۶ متر مکعب آن برای آب آشامیدنی شهر شیراز و ۱۰۱ میلیون متر مکعب آن سهم استان کهگیلویه و بویراحمد است.

این سد قرار است ۵۶ میلیون مترمکعب آب شرب شیراز را تامین کند یعنی می‌تواند جمعیت یک میلیون نفری را جوابگو باشد، به گونه‌ای که ۵۰ درصد جمعیت شیراز از این آن می‌تواند بهره‌مند شود.

با توجه به رژیم بارشی حوضه آبریز سد تنگ سرخ که سالیانه بیش از ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در ساختگاه سد اندازه گیری شده است، با اطمینان پذیری و پایداری بالا هر سال با یک مخزن پر آب مواجه خواهیم بود.

حدود ۸۵ درصد حوضه آبریز سد تنگ سرخ بشار در فارس است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای فارس با اشاره به اهمیت احداث این سد، گفت: حدود ۸۵ درصد از حوضه آبریز سد تنگ سرخ بشار به لحاظ جغرافیایی در این استان قرار گرفته است.

سیاوش بدری با اشاره به اینکه تامین شرب نقاط وقتی پایدار است که از منابع آب سطحی صورت بگیرد، افزود: ۵۶ میلیون متر مکعب از این سد برای شرب شیراز در نظر گرفته شده است.

وی یادآور شد: بخش قابل توجهی از آب شرب شهر شیراز از منابع آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود بنابراین ساخت این سد و انتقال آب به شهر شیراز ضرورت پیدا می‌کند.

تنش آبی شهر یاسوج و شهر شیراز صفر می‌شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: در صورت احداث سد تنگ سرخ تنش آبی شهر یاسوج و شهر شیراز صفر می‌شود، یعنی اینکه نارضایتی کم می‌شود و همچنین اشتغال و تولید رقم می‌خورد.

آرش مصلح افزود: قرار است این سد با حجم ۱۲۵ میلیون متر مکعب احداث شود که می‌تواند ۱۵۷ میلیون متر مکعب در سال تنظیم آب داشته باشد.

وی ادامه داد: از این ۱۵۷ میلیون متر مکعب ۵۶ میلیون متر مکعب آن برای آب شرب شیراز و ۱۰۱ میلیون متر مکعب آن سهم استان کهگیلویه و بویراحمد است.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: ۵۶ میلیون متر مکعب آن برای آب آشامیدنی شهر شیراز در نظر گرفته شده که یک میلیون نفر از آن بهره‌مند خواهند شد.

مصلح افزود: این پروژه در سال‌های گذشته با مشکلات نقدینگی و بحث تملک مواجه بوده است، بخشی از مشکلات در حوزه تملک مرتفع شده و بخشی از نقدینگی مورد نیاز تامین شده و در ماه‌های اخیر فعالیت‌های اجرایی سد شتاب خوبی گرفته است.

وی تصریح کرد: سد در حال ساخت تنگ سرخ، سیلاب‌های فصل بارش تنگ تیزاب را کنترل می‌کند و استفاده از ذخیره این آب، منافع زیست محیطی، صنعتی، کشاورزی و آشامیدنی برای استان دارد.

وی ادامه داد: این سد در مواقع پر آبی تنگ تیزاب که از سمت استان فارس به کهگیلویه و بویراحمد می‌آید در واقع کنترل سیلاب‌های آن فصل را بر عهده می‌گیرد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد گفت: چنانچه کنترل سیلاب صورت گیرد استان در مواقع کم آبی که بیشتر در فصل تابستان در بویراحمد اتفاق می‌افتد و رودخانه بشار کم آب می‌شود می‌تواند در جهت رفع مشکلات زیست محیطی و مسایل پایین دست آن بکار گرفته شود.

این سد به بهترین شکل در جهت اهداف زیست محیطی پایین دست موثر است و این آب تنها در مواقع سیلابی ذخیره می‌شود و موقع پر آبی رودخانه است. سد آب را ذخیره و در مواقعی که رودخانه کم آب است آن آب را رهاسازی می‌کند.

پاسخ به یک ابهام؛ سد تنگ سرخ برای شیراز احداث می‌شود؟

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد در مصاحبه اخیر خود در پاسخ به این سوال که آیا سد تنگ سرخ برای شیراز احداث می‌شود؟ به خبرنگاران اعلام کرده است، چرا نمی‌گوییم سد تنگ سرخ برای برداشت ۱۰۱ میلیون متر مکعب در استان ساخته می‌شود؟ در شرایطی که یاسوج با تنش آبی درگیر است.

مصلح عنوان کرد: در صورت احداث سد تنگ سرخ تنش آبی شهر یاسوج و شهر شیراز صفر می‌شود، یعنی اینکه نارضایتی کم می‌شود و همچنین اشتغال و تولید رقم می‌خورد.

وی گفت: آب سد تنگ سرخ مرتبط با آب شرب مردم، صنایع و کشاورزی است، بنابراین دستگاه‌هایی همچون صنعت، معدن و تجارت، و دستگاه‌های اقتصادی، جهاد کشاورزی، و خود مردم باید بانی و حمایتگر طرح‌های توسعه‌ای مثل تنگ سرخ باشند.

سد تنگ سرخ بشار در یک نگاه

سد تنگ سرخ می‌تواند ۱۵۷ میلیون متر مکعب در سال تامین آب داشته باشد ک از این میزان ۵۶ متر مکعب آن برای آب آشامیدنی شهر شیراز و ۱۰۱ میلیون متر مکعب آن سهم استان کهگیلویه و بویراحمد است.

این سد از سال ۱۳۹۰ کلنگ زنی شد و تا ۲ سال قبل کمتر از ۱۰ درصد پیشرفت داشت، اما اکنون و با حمایت مسئولین وزارت نیرو و شرکت مدیریت منابع آب ایران، اجرای کار با سرعت و شتاب بسیار بیشتری در حال انجام است.

میزان پیشرفت فیزیکی سد تنگ سرخ یاسوج به بالای ۵۰ درصد رسیده است و پیش بینی می‌شود تا نیمه اول سال آینده آبگیری شود.

سال گذشته ۲۸۰ میلیارد تومان به این پروژه اختصاص یافت و در مجموع افزون بر ۶۵۰ میلیارد تومان هزینه احداث سد تنگ سرخ شده است.

سد تنگ سرخ با توجه به اهمیت اهداف چندگانه آن همانند شرب، صنعت، کشاورزی، زیستی محیطی و گردشگری یکی از مهمترین سد‌های مخزنی در جنوب کشور است.

توسعه گردشگری یکی از اهداف این سد است چرا که در کریدور فارس- کهگیلویه و بویراحمد در منطقه سردسیری و گردشگرپذیر قرار گرفته است.

امسال با پیگیری صورت گرفته ۴۰۰ میلیارد تومان در بودجه اعتبار برای پروژه لحاظ شده است. در حال حاضر ۲۵۰ نفر در این پروژه مشغول بکار هستند که نشان می‌دهد پروژه در همه جبهه کاری فعال است.

سد در حال ساخت تنگ سرخ آب پایدار شهر یاسوج و روستا‌های اطراف را تا جمعیت ۳۵۰ هزار نفر تامین می‌کند. تامین آب شهرک‌های صنعتی مجاور شهر یاسوج، کارخانه‌های فعلی و آینده، پنج هزار هکتار از اراضی کشاورزی مستعد شهرستان بویراحمد و بهبود محیط زیست رودخانه بِشار از دیگر اهداف این پروژه است.

تنگ‌سرخ، یکی از روستا‌های استان کهگیلویه و بویراحمد است که در ۳۵کیلومتری یاسوج قرار دارد. رودخانه‌ای که سرچشمه رودخانه کارون در جلگه خوزستان محسوب می‌شود و خود نیز از چشمه‌های زاگرس جنوبی و روستای تنگ‌سرخ و کوه‌های دهنو سرچشمه می‌گیرد.