رویترز به نقل از مسئول امنیت منطقه جبله ذکر کرد: «بسیاری از نیروهای امنیتی در حملات دقیق بقایای اسد کشته شدند.» همچنین دیدهبان موسوم به حقوق بشر سوریه اعلام کرد نیروهای الجولانی ۵۲ نفر از علویان را در حومه استان لاذقیه اعدام کردند. طی چند روز اخیر، آشوب در سرتاسر منطقه ساحلی، مرکز سکونت علویان سوریه گسترش یافته که چالشی جدی برای ابومحمدالجولانی، رئیسجمهور خودخوانده سوریه در مسیر تثبیت قدرت محسوب میشود.در پاسخ به اشاعه درگیری در کرانه شرقی مدیترانه، صفوف نظامی نیروهای مسلح هیأت تحریرالشام درشهرهاو روستاهای شمال غربی سوریه مستقر شدند. همزمان حمایتهای انسانی و مادی ترکیه از کریدور حلب برای سرکوب جمعیت ناراضی به سمت لاذقیه و طرطوس گسیل شده است.
شبیخون به تکفیریها
حملات روز پنجشنبه در غرب سوریه توسط مخالفین علوی تکفیریهای دمشق به ایستگاههای بازرسی و دیدهبانی ناحیه جبله صورت گرفته. علویان سوریه، در دوره حزب بعث حضور گستردهای در قوای مسلح و بروکراسی داشتند که بیشترین ضربه را از سیاست کوچکسازی دولت الجولانی متحمل شدند.دمشق در راستای کاهش هزینههای عمومی، بخش قابل توجهی از کارمندان بخش اداری سوریه را تعدیل کرده است. درنتیجه بسیاری از علویان خود را مطرود از تحولات سوریه یافتند. این اقلیت مذهبی همچنین در حمص و لاذقیه میزبان خشونت شبهنظامیان تکفیری بودهاند.عدم دیدار سرکرده گروه هیأت تحریرالشام، الجولانی با بزرگان جامعه علوی برخلاف دیدار با اکراد، مسیحیان و دروزیها نیز از دلایل ناآرامیهای فعلی شمال غرب سوریه شمرده میشود؛ چراکه این اقلیت نگران آینده خود در سوریه هستند.
شکلگیری هستههای مقاومت
جاشوا لندیس، رئیس مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اُکلاهما در گفتوگو با رسانههای غربی حول محور دلایل ناآرامی در غرب سوریه تصریح کرد: «علویها سازماندهی یا اتحاد منسجمی ندارند اما افزایش نارضایتی و تظاهرات ضددمشق به گروههای شبهنظامی در سرتاسر سوریه مخالف اقتدار جولانی، شدت بیشتری گرفته که ممکن است منجربه مداخله خارجی گردد.» الجزیره در گزارشی فوری مدعی شده که رهبری شورای نظامی مقاومت سوریه غیاث دلا، ازفرماندهان ارتش جمهوری عربی سابق بوده و با رئیسجمهور سابق سوریه در مسکو ارتباط دارد. این رسانه قطری افزود که نیروهای مقاومت سوری، حمایت ملی و تسلیحاتی از جانب حزبالله و مقاومت اسلامی عراق دریافت کردهاند. هدف این گروه، احیای شرایط جهت بازگشت جمهوری دموکراتیک به سوریه عنوان شده است.پیشتر اکونومیست مدعی شده بودکه ارتش ملی سوریه (الجیش الوطنی السوری) تحت حمایت ترکیه در گروگانگیری و اعدام کردها و همچنین تهاجم به شهرهای علوینشین لاذقیه و حمص شرکت داشته اشت. این سطح از خشونت منجربه ایجاد شکاف میان گروههای مختلف تکفیری نیز شده؛ چراکه جولانی ازدیاد حملات قومی-مذهبی را به زیان مشروعیت حکمرانی خود قلمداد میکند.با افزایش درگیریها درکرانه شرقی مدیترانه، رسانه دولتی سوریه از دستگیری «ابراهیم هوویجه» از سران اطلاعاتی نزدیک به حزب بعث درمنطقه جبله توسط نیروهای امنیتی خبر داد. درواقع میتوان گفت که دمشق بعد از منازعه با اکراد درحسکه و دروزیها در سویدا، اکنون درلاذقیه و طرطوس باعلویها جبهه جدیدی از منازعات داخلی را مقابل خود میبیند.ساکنان طرطوس گزارش دادند که نیروهای امنیتی وابسته به جولانی در پاسخ به تظاهرات مردم، بدون هشدار آتش گشودند. هفته گذشته نیز دو عضو وزارت دفاع دمشق توسط عناصری که رسانههای دولتی حامی اسد معرفی کردند، کشته شدند. این وقایع درحالی رخ داد که صدها نفر طی خشونتهای روزهای چهارشنبه و پنجشنبه در شهر الصمین جان خود را از دست دادند.
انتقام جغرافیا از جولانی
نشریه فارینپالیسی در مقالهای مفصل درباره دلایل بیثباتی سوریه ادعا کرده که: «سوریه از حیث جغرافیای سیاسی توان دفاعی اندکی در مقابل حملات خارجی داشته و عمده تاریخ خود را بهعنوان ناحیه مرزی امپراتوریها سپری کرده است. غرب این کشور، مدیترانه همواره مسیری برای تجارت و تهاجمات نظامی بوده.» این مقاله ادامه میدهد: «در این منطقه رشتهکوهی باریک به دریای مدیترانه مشرف است؛ کوهستان همواره پناهگاهی برای اقلیتهای دینی اعم از علویها و مسیحیان بوده است که تحت پیگیرد حاکمان سنی قرار داشتهاند.» این نشریه تخصصی سیاست خارجی خاطر نشان میکند: «لاذقیه و طرطوس مسیرهای خارجی کشور به ویژه با فرانسویان و روسها بوده و کنترل این منطقه برای ارتباط با متحدان خارجی ضروری محسوب میشود.» در مرحله اول جنگ داخلی سوریه، بشار اسد ومتحدان آن (ایران، روسیه و حزبالله) بهدلیل تسلط بر کریدور دمشق-حمص و حما و همچنین کرانه شرقی مدیترانه پیروز شدند. سقوط لاذقیه و طرطوس برای حکام فعلی دمشق بهمعنی انسداد مسیر ارتباطی با اتحادیه اروپایی است که اخیرا بخشی از تحریمهای سوریه را تعلیق کرده است. هرچند کریدور ترکیه-حلب همچنان به ارسال پشتیبانی دیپلماتیک، نظامی و مالی بهسمت مراکز جمعیتی هیأت تحریرالشام ادامه میدهد.
سوریه؛ پل گسترش نفوذ ترکیه در منطقه
از زمانیکه سوریه تحت نفوذ ترکیه درآمد، این کشور بهعنوان کریدور اتصال آنکارا به سرزمین حجاز (کرانه غربی سعودی) شناخته شد. اردوغان برای بسط نفوذ خود به غرب آسیا بایستی به مسیرهای اصلی شمالی-جنوبی سوریه و عراق مسلط شود. ایجاد کریدور راه توسعه در عراق که از بصره به جیهان (بندر راهبردی ترکیه) میرسد، در کنار بحثهای مقامات ترکیه درباره امکان توسعه خطوط راهآهن ازحلب به حجاز،همگی زیرمجموعه تلاشهای آنکاراجهت احیای اقتدارتاریخی خوددر منطقه غرب آسیا ارزیابیمیشود. در بخش سوری، نقاط آسیبپذیر برنامه آنکارا برای تحقق مسیر مدنظر ازشامات به ساب-سیستم حوزه خلیجفارس، شمالشرق (اکراد)، غرب (علویان) و جنوب غرب (دروزیها) محسوب میشوند که در این مورد، بنیه نظامی وابستگان محور اخوان در حفظ کریدور حما-حمص- حلب وسرکوب نیروهای مخالف هیات تحریرالشام، تعیینکننده خواهد بود. درگیریهای نظامی، تبادلات تجاری و چندپارگی مذهبی منجربه بیثباتی دائمی سوریه شده است. درواقع میتوان گفت فقدان یک هویت ملی مستحکم، مانع اصلی اتحاد مردم سوریه ذیل یک پرچم تلقی میشود که باوجود ژستهای اخیر جولانی همچنان پاسخ مناسبی پیدا نکرده است.