«هولوساید» رویدادی برای افشای جنایت

هنر کاریکاتور به‌مثابه یک سلاح 
مسعود شجاعی طباطبایی، دبیر سومین جشنواره کارتون، کاریکاتور و پوستر هولوساید در گفت‌وگو با روزنامه جام‌جم در پاسخ به این سؤال که نه‌تنها کاریکاتور که اساسا هنر در اشکال مختلف، در این سال‌ها چقدر توانسته انعکاسی از رویدادهای سیاسی ــ اجتماعی باشد، گفت: این مقوله به‌قدری حائز اهمیت است که در اتفاقاتی مانند جنگ غزه و اسرائیل، می‌بینیم هنر به‌مثابه یک سلاح عمل می‌کند. وقتی سنگ‌بنای چنین مسابقه‌ای را گذاشتیم، صهیونیست‌ها به‌قدری برآشفته شدند که حتی شخص نتانیاهو به سازمان ملل شکایت کرد و از آنها خواست که تمام کاریکاتوریست‌ها را تحریم کنند و چون چنین امری امکان‌پذیر نبوده، درنتیجه تلاش کرده‌اند تا دست‌اندرکاران برگزاری چنین جشنواره‌ای را مورد تحریم قرار دهند. به‌طوری که لطف‌شان شامل حال من شده و در حال ‌حاضر ۲۲ کشور من را ممنوع‌الورود کرده‌اند، من هم از این مسأله خوشحالم، چون احساس می‌کنم چنین رویدادی باعث عصبانیت رژیم صهیونیستی شده است. 
     
نیازمند قدم‌های مستمر 
دبیرجشنواره هولوساید افزود: چنین واکنش‌هایی نشان می‌دهدکه جشنواره دردو دوره قبل توانست عملکردموفقیت‌آمیزی داشته باشد.همیشه براین باور بوده‌ام که رژیم صهیونیستی در ارتباط با هنر، ضربه‌پذیر است. نمونه این مسأله، ناجی الاعلی، هنرمند کاریکاتوریست فلسطینی است که بیش از ۴۰هزارکار از او به‌جا مانده‌است. این هنرمند گرچه طول عمر زیادی نداشته، ولی عرض زندگی او به لحاظ پرکاربودن در عرصه کاریکاتور بسیار مفید بوده است. اما رژیم صهیونیستی به این نتیجه می‌رسد که چون قادر به مقابله با آثار او نیست، به حذف فیزیکی این هنرمند بپردازند؛ هرچند دست به این اقدام هم می‌زنند، غافل از این که امروز صدها هنرمند هستند که قلم ناجی الاعلی را دست گرفته و در صف اول مبارزه با رژیم صهیونیستی ایستاده‌اند. بنابراین تصورم این است که در این حوزه باید کار مستمر انجام بدهیم تا قدمی در مسیر افشاگری ظلم ظالم علیه مظلوم در قبال چنین جنایاتی باشیم. 
     
زبان بین‌المللی کاریکاتور و دفاع از مظلومان
این کاریکاتوریست پرسابقه درباره این‌که کاریکاتور در سال‌های اخیر در قیاس با سایر شاخه‌های تجسمی در بعد بین‌المللی فراگیرتر عمل کرده است نیز گفت: خصلت کاریکاتور همین است و چون برخلاف سایر هنرها از چاشنی طنز برخوردار بوده امروز تبدیل به یک زبان بین‌المللی شده است. خاطرم هست زمانی که در مواجهه با تعدادی از هنرمندان چینی قرار گرفتیم و آنها زیاد به زبان انگلیسی مسلط نبودند، از طریق کاریکاتور توانستیم با آنها ارتباط برقرار کنیم. 
     
توجه جهان به جنایات رژیم صهیونیستی 
شجاعی ادامه داد: من این توفیق را داشتم که در روزهای اخیر، نمایشگاهی از آثارم با موضوع «غده سرطانی رژیم صهیونیستی» در شهر آنکارا به نمایش بگذارم. به لطف خداوند، علاوه بر فضایی که شهرداری آنکارا برای نمایش این آثار دراختیار من گذاشت، دانشگاه آنکارا هم به کمک این جریان آمد. در جریان برگزاری این نمایشگاه، مخاطبان به‌خوبی توانستند دریابند که کاریکاتورها به چه موضوعی اشاره دارند و به‌طور کلی، استقبال خوبی از سوی مخاطبان صورت گرفت. به‌عنوان مثال؛ یکی از کاریکاتورهای من، سرباز صهیونیستی را نشان می‌دهد که وسایل و ادوات جنگی گران‌قیمتی را با خود حمل می‌کند و در این بین، پایین‌ترین قیمت، قیمت خود اوست! شهردار آنکارا هم در بخشی از سخنرانی‌‌اش به این اثر اشاره کرد. می‌خواهم بگویم که به‌طورقطع امروز بیش از هرزمان دیگری می‌توانیم از طریق کاریکاتور با مردم اقصی نقاط جهان ارتباط برقرار و زوایای جنایات اسرائیل را برملا کنیم. شاید کاریکاتور برخلاف انتظاری که از آن می‌رود، امروز این کاربرد را نداشته باشد که خنده به لب‌ها بیاورد، ولی باید این نکته را در نظر بگیریم که دامنه کارتون و کاریکاتور گسترده است و حتی از آن به‌عنوان طنز تلخ یاد می‌شود. وظیفه ما این است که به‌مدد این زبان بین‌المللی که مرزی نمی‌شناسد، مفاهیم روز را مطرح کرده و بازخورد آن را هم از سوی مخاطبان کشورهای مختلف دریافت کنیم. 
     
کاریکاتور اسناد تصویری تاریخ 
محمدحسین نیرومند دیگر هنرمند کاریکاتوریست و از دست‌اندرکاران برگزاری مسابقه هولوساید هم درباره نقش کاریکاتور در تبیین رویدادهای جهانی به جام‌‌جم گفت: کاریکاتور به‌دلیل مولفه‌هایی که دارد، بیشتر از سایر هنرها در این زمینه وظیفه موفق بوده است. کاریکاتور، اسناد تصویری تاریخ است.زمانی که هنوز رسانه‌ها به اندازه امروز ازتنوع وتکثر برخوردار نبودند، به‌خصوص در قرون ۱۷ و ۱۸، آنچه در این مقطع تاریخی اتفاق می‌افتاد به وسیله کاریکاتور منعکس می‌شده است. 
     
کاریکاتور از خاستگاه اصلی خود دور افتاده است
نیرومند بااشاره به این‌که به‌طور کلی یکی از وظایف حوزه تصویر انتقال مفاهیم برهه‌های مختلف تاریخی به آیندگان است، ادامه داد: در بین هنرها، کاریکاتور خیلی خاص است، از این جهت که کاریکاتور از گذشته تا امروز همواره هنری مردمی به‌‌شمار می‌رفته و همواره با اقشار مختلف جامعه ارتباط برقرار می‌کند. البته ناگفته نماند که خاستگاه اصلی کاریکاتور مطبوعات است و مدت‌هاست که از این پایگاه دور مانده ونقش کاریکاتور درمطبوعات کمرنگ شده است.دلیل این مسأله هم به مدیران مسئول نشریات برمی‌گردد. انتظار می‌رود که فضای نشریات، حرفه‌ای‌تر شوند،به این معنا که نشریات و روزنامه‌ها از گرافیک خبری سرشار باشند، اما در عمل می‌بینیم که این‌طور نیست.سابق بر این، بسیاری از اطلاعات نشریات بزرگ به شکل تصویری و فشرده در قالب گرافیک خبری به مخاطب منتقل می‌شد. اما امروز عکس‌هایی که حرفه‌ای باشند و مفاهیم جدی را منتقل کنند به‌‌ندرت در روزنامه‌ها به چشم می‌خورند. حتی در صفحه‌آرایی‌مان هم این نکته که گرافیک یک صفحه چقدر می‌تواند به دیده‌‌‌شدن مطالب آن صفحه کمک کند توجه اندکی می‌شود. 
     
تصویر خلأ‌های جدی مطبوعات
نیرومند گفت: با وجود آن‌که در این سال‌ها جشنواره‌های مختلفی با رویکرد مطبوعات برگزار می‌شود اما به آن شکلی که باید به جایگاه حوزه تصویر در مطبوعات توجهی نشده است و ما ازاین منظر دچارضعف جدی هستیم. امیدوارم رسانه‌های مکتوب، متوجه این خلاء شوند و به این نکته مهم برسند که بخش اعظمی از بار کلامی به‌وسیله تصویر به بیننده منتقل می‌شود. به‌ویژه این‌که، امروز دیگر نسل جدید حوصله‌ای برای خواندن مطالب بلند در نشریات را ندارند و تصویر می‌تواند اهمیت بیشتری  پیدا ‌کند. این کاریکاتوریست در پاسخ به این سؤال که جایزه هولوساید برای تداوم چقدر می‌تواند در داخل کشور مورد حمایت قرار بگیرد اظهار داشت: دست‌اندرکاران برگزاری این جشنواره، آنچه لازم بوده برای برپایی این رویداد مهم انجام داده‌اند، ولی حمایت اصلی که ضرورت دارد به آن توجه شود، بخش انتشار آثار است. انتظاری که داریم این است که مجلات، روزنامه‌ها، فضای مجازی، رسانه‌ملی، دانشگاه‌ها و... در این زمینه یاری‌رسان باشند. همان‌طور که اشاره کردم، پیام وقتی منتقل می‌شود که به مخاطب برسد و طبعا رسانه‌ها می‌توانند در این حیطه تاثیرگذار باشند. امیدوارم شاهد همگرایی نهادها و رسانه‌ها در این بخش باشیم تا این جشنواره، فقط به یک رویداد تخصصی و مقطعی محدود نماند.