کژتابی حقیقت برای ندیدن مشتاقان مسیر مقاومت

به گواه تاریخ، پیاده‌روی به مقصد زیارتگاه ائمه اطهار (علیهم‌السلام) یا امامزادگان، جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ اسلامی ایرانی داشته است. از برجسته‌ترین این سفرها می‌توان به سفر اربعین بزرگان و مردم عادی از قرن‌های پیش تاکنون اشاره کرد؛ سفرهایی مخفیانه از میان نخلستان‌های نجف تا کربلا در سال‌هایی نه‌چندان دور تا همین امروز که بیش از ۲۱ میلیون نفر در سال ۱۴۰۳ و از نقاط مختلف جهان، رهسپار این سفر می‌شوند. حضور جمعیت میلیونی روبه‌رشد سال‌های اخیر و به‌طور خاص حضور مسلمانان در مسیر عرش‌پیمایی اربعین از مبدأ‌های مختلف برای رسیدن به کربلای معلی و زیارت بارگاه ملکوتی سیدالشهدا (ع) و خواندن زیارت اربعین بر دلواپسی دشمنان اسلام و تشیع افزوده است.

۲- هرساله جمع قابل‌توجهی از افراد غیرمسلمان نیز از اقصی‌نقاط جهان برای دیدن اتفاق بزرگ پیاده‌روی اربعین راهی کشور عراق می‌شوند. به ‌تصویر کشیدن سیر سفر برخی از این افراد و بیان نوع نگاه‌شان به این اتفاق، احساسات و افکاری که تجربه می‌کنند و تغییرات درونی و معنوی آنها در ارائه مستندهای منتشرشده در بازتاب این رویداد جهانی و حذف بایکوت رسانه‌ای، با وجود میل متولیان و برنامه‌ریزان رسانه‌های حامی صهیونیست، ضربه رسانه‌ای مهمی را در برابر فتنه و تلاش نافرجام عدم پوشش رسانه‌ای این رویداد به جهان منعکس کرده است. از سوی دیگر همسو با افزایش سطح سواد رسانه‌ای مردم و توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی و خلق پیام‌ها و اطلاعات در شکل‌های مختلف با ابزار قابل دسترس و انتشار و اشتراک بهنگام اربعین در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، ضریب رسانه‌ای انعکاس واقعی رویداد جهانی اربعین قابل توجه و چشمگیر شده؛ بنابراین برای ندیدن واقعیت و حقایق به سوی دیوار انحراف روی می‌آورند.

۳- یکی ازویژگی‌های کلیدی درمفهوم مناسبت‌ها وسنت‌های ایرانیان،اثرگذاری، مشاهده ملموس و عینی سود و زیان آیین‌ها و سنن مرسوم به‌عنوان پدیده‌های در معرض دید و قضاوت است. در روزگاری که سیطره نگاه منفعت‌‌‌مدارانه و مصلحت‌اندیشانه اقتصادی و دنیای مادی به‌دلیل ضعف‌های بارز اقتصادی و به تبع آن فرهنگی در جهان امروز حکمرانی می‌کند، به نظر می‌رسد برپایی آیین‌ها و سنت ایرانیان همچنان از جایگاه والایی برخوردار بوده و دارای ارزش‌های خاص خود نزد عموم مردم است و به تصویر کشیدن و معرفی رسوم محلی و بازبیان خرده‌فرهنگ‌های اقوام متنوع ایرانی، برنامه‌ها و فعالیت‌های کمتر شناخته‌شده مردم مشتاق به معارف و منابع غنی وارزشمندفرهنگ شیعی واسلامی برای بازتعریف دگرباره ایرانیان به جهانیان وفعالان فرهنگی،اندیشمندان و نخبگان عرصه‌های مختلف جهان معاصر می‌تواند انگیزه پژوهش و تحقیق درباره فرهنگ ایرانی _ اسلامی را به دایره توجهات و مداخل تحلیلی آنها وارد کند. 

۴- درروزگارانی که هژمونی بلامنازع تصویر، در زندگی اجتماعی و فردی مردم معاصر جهان بر هیچ ناظری پوشیده نیست، محوریت تصویر در پلتفرم‌هایی همانند اینستاگرام و حتی کارکرد و تأثیر غیرقابل انکار آن در پیام‌رسان‎ها گواهی بر اهمیت مفهوم تصویر در زیست شهروندان (چه سنتی و چه متجدد و متمدن) است. از سوی دیگر سهولت دسترسی و استفاده از ابزارهای تصویری نیز این امکان را به تمام اقشار جامعه داده تا بتوانند زاویه دید و توجهات‌شان را در این قالب به یکدیگر ارائه و به تعبیری بیان کنند. در نتیجه بیان نواندیشانه و خلاقانه مفاهیم مهم و تاثیرگذاری چون اربعین حسینی در ساحت هنر و رسانه، فضای مناسبی برای ترویج اندیشه شیعی در جهان است.

۵- اربعین، از جمله مناسبت‌های ملی و مذهبی مسلمانان است که در گردهم‌آوردن مردم در فواصل زمانی منظم و حفظ خطوط ارتباط و همکاری آنها نقش مهمی داشته و دارد و این گردهمایی مشتاقانه مردم ملت‌های مختلف یکی از مهم‌ترین کارکردهای مراسم آیینی به حساب می‌آید که از طریق یکپارچه‌سازی جامعه، باعث اعتبار بخشیدن به وضع موجود و در نهایت ثبات اجتماعی در سطح جامعه جهانی می‌شود. اربعین نیز مانند مناسبت‌های شاخص و مهم دیگری چون اعیاد قربان، فطر و غدیر باعث فراهم‌آوردن زمینه تقویت و تایید دوباره پایبندی جامعه به یک رشته ارزش‌ها و باورهای خاص می‌شود که ممکن است در بازه‌های زمانی و بر اساس دلایل متعدد و متنوع فرهنگی، اجتماعی و تاریخی دچار فراموشی یا کمرنگ شده باشند و در نهایت باعث انتقال غیرمستقیم ارزش‌ها و آداب‌ورسوم از نسلی به نسل دیگر در جریان برگزاری این رویداد‌های جمعی و مراسم‌ می‌شود .

۶- باور به پاسداشت و نکوداشت مراسم‌ و مناسبت‌های آیینی موجب ایجاد تعادل اخلاقی درسطح جامعه می‌شود، به گونه‌ای که بنا به مقتضیات زمانی و شرایط سیاسی، اجتماعی وحتی بحران‌های اقتصادی حاکم بر جوامع، آن دسته از مراسم‌ آیینی که نقش محرک، خنثی‌سازی یا تعدیل‌کننده رادرآن بحران بازی می‌کرده‌اند، بیشتر مورد توجه قرارگرفته وبا شوروهیجان وگستره عمل بیشتری برگزار می‌شده‌اند و حتی گاهی منشأ و محرک دگرگونی‌ها و انقلاب‌های اجتماعی نیز شده‌اند که نمونه بارز آن را می‌توان در نقش عزاداری ماه‌های محرم و صفر در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی ایران و رفع کمبودهای ناشی از شرایط انقلاب، مشاهده کرد. 

۷- نوعی اعتقاد به یک امر قدسی در وجود و باطن مردم ایران‌زمین وجود دارد که ریشه در فطرت هر انسان‌ پاک سرشت ایران اسلامی دارد و ایرانیان تلاش می‌کنند در کنار مراسم‌های آیینی و سنتی جمعی به برگزاری آیین‌های خانوادگی مربوط به تولد، ازدواج، جشن تکلیف، زیارت، مرگ و... نیز توجه جدی داشته باشند که این مراسم‌ نیز به دلیل تنوع اقوام ایرانی در طوایف و خانواده‌های مختلف، به صورت‌های گوناگون در زمان‌های خاص خود برپا می‌شوند. نکته مهم وقابل‌توجه در نکوداشت و برگزاری این آیین‌ها اهمیت دادن به قرائت و خوانش یکسری ادعیه و مراسم خاص مذهبی است‌. تا آنجا که در تعالیم دینی ما از جشن نوروز به‌عنوان سنبل زنده شدن طبیعت پس از مرگ زمستانی آن یاد شده و همان‌طور که در دعای تحویل سال آمده، به مسلمانان توصیه شده که همراه با این تحول طبیعی، آنها هم خود را متحول کرده و فکر، رفتار و گفتار خود را اصلاح کنند.

۸- بسیاری از آداب و سنن در مراسم و مناسبت‌های آیینی و مذهبی که اکثر مردم ایران آنها را با اشتیاق و ذوق انجام می‌دهند ریشه در منابع روایی و احادیث اسلامی دارد و هر‌کدام باعث خیر کثیر و برکت‌های بی‌شماری در زندگی فردی و اجتماعی افراد می‌شود. سپهر رسانه‌ای معاند با اسلام و تشیع در تلاش است تا چهره‌های واقع‌گرایانه اتفاقات جهان معاصر را از حافظه تاریخی و فرهنگی جهان حذف کند. گزاره‌‌ حذف بازتاب واقعی اربعین در رسانه‌های پر مخاطب جهانی البته نیاز چندانی به اثبات یا تحلیل ندارد، چراکه کاربرد این قبیل جریان‌سازی‌ها اغلب فراتر از این دست اقدام‌های چند روزه نیست. کشف این‌که بهترین عناصر در یک سناریو به صورت سیستماتیک کنار یکدیگر چیده شوند و مخاطب آغشته به تئوری توهم محصول نهایی را با آغوش باز بپذیرد دیگر چندان کار بزرگی به حساب نمی‌آید اما تحلیل این‌که چرا این موج‌سازی‌ها اساسا تمام واقعیت را نمایندگی نمی‌کنند و در موقعیت تناقض می‌ایستند نیاز به واکاوی دارد.

۹- کنترل افکار طبقات عمدتا متوسط شهری را به بردگی خویش می‌کشد. در نظام فکری آنها صدای اقلیت بر دغدغه‌های اکثریت رجحان دارد و حق، همواره به اسارت اکثریت در می‌آید. آنها با دیدی بالا به پایین، خود را نخبگان قدرنادیده جامعه و الباقی را، مردم می‌دانند؛ اجتماعی که به باور آنها هماره منفعل و در اختیار و کنترل حاکمیت است.

۱۰- در فلسفه ذهنی مدیران رسانه‌های مغرض برانگیختگی و واکنشی خصمانه از سوی دولت‌شهرها و افول و درغلتیدن طبقات میانی و فرودست در تنگنا و دشواری‌ها، حاصل درماندگی و ناتوانی‌های ذاتی آنهاست. در چنین منظومه ابتر فکری‌ است که بورژواهای دور از وطن و با تفکراتی به اصطلاح دگراندیش نگاهی متفاوت به رویدادهای جمعی که با حضور حداکثری مردم قوام می‌یابد را تحقیر و تضعیف می‌کنند و الباقی مردم، را مردمی عادی و توده‌های بی‌قواره و ناهمگن رده‌بندی و نام‌گذاری می‌کنند و همواره از حافظه‌ای تاریخی سخن به میان ‌می‌آورند که مدافع شهر خیالی‌اش هستند و دم از فرهنگی می‌زنند که مختصاتش در اتمسفر زیست ذهنی و طبقاتی آنها جاری است.در جهان فکری آنها هر همفکر هم‌قدم در مسیر بزرگداشت آیین‌های ایرانی و اسلامی یک وابسته به حکومت است که سیستم درصدد تقویت آنان است و موافقان مشارکت در مراسم و مناسبت‌های آیینی باید از حافظه تاریخی برساخته آنان پاک شوند.

۱۱- بازتاب مهم و تاثیرگذار انسان رسانه‌ها در دو سال اخیر از رویداد اربعین اثبات کرد که با توجه به این نکته که همه مردم، مستقیم یا غیرمستقیم، تحت پوشش رسانه‌ها قرار دارند و میزان تأثیرپذیری آنان به کارکرد و قدرت سایر نهادهای اجتماعی و شخصیت‌های ذی‌نفوذ باز یا بسته است. به همین دلیل، لزوما همه افراد به‌طور کامل و یکسان، تحت تأثیر رسانه‌ها قرار نمی‌گیرند. این واقعیت، اهمیت نقش و مسئولیت دستگاه‌های آموزشی و فرهنگی را نشان می‌دهد. زیرا قدرت نفوذ و تأثیر رسانه، نفی‌کننده قدرت اراده انسان‌ها، جوامع و رهبران آنها برای اتخاذ خط‌مشی و برنامه‌های موردنظر و هماهنگ با مصالح و منافع آنان نیست. بخش عمده‌ای از تلاش رسانه‌های غیر همراه در رویداد اربعین تلاش در بازتاب عدم امنیت در منطقه پیاده‌روی در سرزمین عراق است و از آنجا که امنیت نیز عبارت از آرامش، نداشتن نگرانی و دغدغه برخورداری از اطمینان نسبت به یک چیز مشخص است. این وضعیت در شرایطی حاصل شده که تهدید و خطرهایی از سوی گروه‌های انحرافی و افراطی برخاسته از دل غرب وجود داشته است‌.

۱۲- فرهنگ زیارت و فرهنگ همدلی و همراهی مردم ملیت‌های مختلف جهان در مسیر اربعین اثبات می‌کند که امروزه فرهنگ به یک عامل مهم اقتصادی، امنیتی و سیاسی که دارای قدرت ملی بین‌المللی است تبدیل شده و به‌عنوان ابزاری امیدوارکننده در جهت حل مسائل و معضلات امنیتی، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی درآمده است. این نکته همان دریافت هوشمندانه افرادی است که با دست گذاشتن روی همین دکمه درصدد این هستند تا با فاکتور حذف حداکثری مشتاقانه مردم در رویداد جمعی اربعین و القای تفکرات دگراندیش و ایجاد شبهات مختلف در بین گروه‌های سنی در فضای رسانه‌ای جهان معاصر داستان جدیدی در مخالفت با شکل گرفتن مسیر پیاده‌روی اربعین بسرایند.

۱۳- شاید بتوان دربازی رسانه‌ها و در لابه‌لای سطور نوشتاری و پلان‌های گزارش‌های تصویری و خلق ایماژهای غیر‌واقع‌گرایانه به تهدید حضور میلیونی مردم آزادیخواه مدافع مظلومیت در جهان برخاست، حتی شایدبتوانند پایه‌های اقدام علیه امنیت این رویداد جهانی را بجویند، اما بعید است بتوانند کنشی بیش ازقلقلک خلق کنند و جوهره اصلی جریان جبهه مقاومت و حضور میلیونی مشتاقان و شیفتگان معارف و معنویت در بازه زمانی اربعین در مسیر رسیدن به کربلای معلی را از ساحت جهان پنهان سازند.