تابستان در نقطه جوش

درحال‌حاضر افزایش دما و گرم‌شدن کره‌زمین تبدیل به یک معضل جهانی شده است، به‌طوری‌که تغییرات آب‌وهوایی چند سالی است میانگین دمای هوای کره‌زمین را به‌شدت افزایش داده.سال گذشته زمین برای ۱۳ماه متوالی رکورد دمایی را شکست و دمای هر ماه ۱.۵درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین‌های پیش از صنعتی‌شدن گزارش شد.زیک هاسفادر، دانشمند آب‌وهوا در موسسه غیرانتفاعی برکلی زمین درسال۲۰۲۳ اعلام کرد تقریبا ۹۵درصد احتمال داردکه سال ۲۰۲۴ نسبت به سال۲۰۲۳ گرم‌ترین سال از زمان شروع رکوردهای دمای جهانی در اواسط دهه ۱۸۰۰ باشد. این پیش‌بینی که ظاهرا چندان بیراه هم نبوده حالا انگار گریبانگیر کشور ما نیز شده است!

تداوم گرماست، موج نیست!
درحالی‌که بسیاری از رسانه‌ها از آغاز موج گرما در کشور خبر می‌دهند، صادق ضیائیان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با جام‌جم این توصیف را غیرعلمی می‌داند و می‌گوید: تعریف موج گرما این است که هوا ۵ درجه بیشتر از میانگین بلندمدت شود و بیش از ۵ روز تداوم پیدا کند، لذا با توجه به این تعریف ما در کشور تداوم گرما را خواهیم داشت و نه موج گرما!

علت چیست؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که کره‌زمین نسبت به قبل از انقلاب صنعتی ۱.۶۳درجه سانتی‌گرادافزایش دما را ثبت کرده است و ایران براساس رکوردهای جهانی در سال گذشته ۱.۰۳سانتی‌گراد افزایش دما را نسبت به میانگین بلندمدت تجربه کرده است و پیش‌بینی می‌شود که امسال نیز این عدد افزایش یابد.ضیائیان علت وجود این گرما را حاکم‌شدن الگوهای تابستانی روی کشور می‌داند و بیان می‌کند: درحال‌حاضر از یک‌سو در سطح زمین توده پرفشاری که در نیمه کشور قرار می‌گیرد گسترش مناسبی دارد و از سوی دیگر توده کم‌فشار حرارتی‌ای وجود دارد که بر جنوب کشور حاکم است و تا بخش‌های زیادی امتداد می‌یابد. لذا این توده کم‌فشار از حد رشته‌کوه البرز هم جلو می‌آید و باعث می‌شود گرما در بخش زیادی از کشور حاکم شود. 

یکشنبه؛ گرم‌ترین روز تابستان
به گفته رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی، تا سه‌شنبه تغییری در دما نداریم و از چهارشنبه شاهد افزایش آن خواهیم بود که تا دوشنبه هفته بعدادامه داردو پیش‌بینی می‌شود که گرم‌ترین روز تابستان، یکشنبه هفته آینده باشد. در تهران پیش‌بینی می‌شود که هفته آینده دما به حدود ۴۰درجه برسد.ضیائیان معتقد است که وضعیت دما در تهران اگرچه افزایش داشته است امادرمقایسه با۳۰سال گذشته اعداد عجیب‌وغریبی نیست. باوجود این کارشناسان توصیه می‌کنند تا گروه‌های حساس نظیر کودکان زیر چهار سال، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های قلبی و عروقی از فعالیت‌های بیرونی بین ساعات ۱۱ تا ۱۶ خودداری کنند. 

ردپای شهرسازی در جزیره حرارتی
مناطق شهری که از مصالحی همچون بتن و فولاد ساخته می‌شوند گرما را در خود نگه‌می‌دارند و از گردش آب جلوگیری می‌کنند و به این ترتیب تحت تأثیر جزایر گرمایی شهری قرار می‌گیرند. جزیره گرمایی می‌تواند تا هفت درجه سانتی‌گراد دمای محیط شهری را نسبت به اطراف بالاترببردوترکیب آن باپدیده جهانی گرمایش زمین به ایجاد مشکلاتی برای سلامتی میلیون‌ها نفر در شهرهای سراسر جهان، از آفتاب‌سوختگی و گرمازدگی گرفته تا مشکلات قلبی و مرگ منجرمی‌شود. ضیائیان در خصوص راهکار مقابله با این مسأله می‌گوید: با شهرسازی مناسب تا حد زیادی می‌توان از شکل‌گیری جزیره حرارتی جلوگیری کرد. اقداماتی نظیر ایجاد تهویه مناسب، فضای سبز، گسترش حمل‌ونقل پایدار، استفاده از سطوح بازتابنده برای خنک‌کردن خیابان‌ها و...سبب می‌شوند که این جزیره حرارتی یا شکل نگیرد یا شکسته شود. به گفته وی، متاسفانه درحال‌حاضر تهران به‌شدت دارای جزیره حرارتی است که براین‌اساس لازم است مسأله مذکور مورد توجه مسئولان شهری قرار گیرد تا در سال‌های آینده از این طریق بتوان جزیره حرارتی در شهرها را که با گذشت زمان و گرم‌تر شدن کره‌زمین شدت بیشتری می‌گیرند کنترل کرد. افزایش دما به بروز مشکلاتی همچون گرمازدگی و گرم‌شدن بیش از حد بدن منجر می‌شود که در صورت عدم آگاهی و اقدام به‌موقع حتی خطر مرگ را هم به‌دنبال دارد. در زیر به برخی از علائم این موضوع و راهکارهای پیشگیری از آن اشاره شده است.

علائم گرمازدگی
سردرد تپنده
سرگیجه و سبکی سر
عدم تعریق باوجود گرما
پوست قرمز، گرم و خشک
ضعف یا گرفتگی عضلات
تهوع و استفراغ

پیشگیری از گرمازدگی
خنک نگه‌داشتن مداوم پوست
استحمام با آب‌سرد
پوشیدن لباس‌های گشاد 
نوشیدن آب خنک 
مصرف میوه و سبزیجات 
پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین و گازدار