همین موارد باعث شده تاهم فعالان اقتصادی در ایران وهم تجار وسرمایهگذاران افغانستانی تمایلی دوسویه برای ایجاد تعاملات اقتصادی با یکدیگر داشته باشند؛ موضوعی که از تیررس توجه دولت سیزدهم دور نماند؛ چنانچه با شناسایی ظرفیتهای موجود بهدنبال جذب سرمایههای سرمایهگذاران افغان در ایران بود.درحال حاضر دوکشور مایل به ارتقای همکاریهای اقتصادی و تجاری خود به مرز۱۰میلیارد دلار هستند، بهطوری که مهدی جوانمرد قصاب، مشاور اقتصادی و نماینده ویژه ریاستجمهوری در امور افغانستان هدفگذاری تبادلات تجاری میان ایران و افغانستان را ۱۰میلیارد دلار طی سه الی پنج سال عنوان کرد و گفت: پیشتر این رقم تا سه میلیارد دلار نیز رسیده بود اما میخواهیم در بازه اعلامشده حجم تبادلات تجاری دو کشور را به رقم مذکور برسانیم؛ البته مطمئنا متغیرهای زیادی از جمله لزوم افزایش تولید در کشورافغانستان در این زمینه وجود دارد.اما گزارشهای گمرک حاکی از آن است که در سال گذشته میزان صادرات کشورمان به افغانستان به سه میلیون و ۴۱۴هزارتن به ارزش یک میلیارد و ۸۷۱میلیون دلار رسید که نسبت به سال۱۴۰۱ به لحاظ وزنی رشدی حدودا ۳۰درصدی و به لحاظ ارزشی رشدی حدودا ۱۵درصدی را تجربه کرد، این در حالی بود که در چهار سال قبلتر بهدلیل کرونا و جنگ داخلی در این کشور همواره صادرات ایران به افغانستان روند نزولی را طی میکرد.به همین دلیل میتوان گفت صادرات کالاهای ایرانی به این همسایه شرقی کشورمان رشدی۲۲۴ میلیون دلاری به لحاظ ارزشی و رشد ۹۶۳هزار تنی به لحاظ وزنی داشته که این مهم به لطف دیپلماسی اقتصادی و سیاسی دولت سیزدهم محقق شد.همچنین ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که این مهم سبب شد که در سال گذشته و در میان کشورهای هدف صادراتی ایران، بالاترین تراز تجاری مثبت با کشور افغانستان به ثبت رسید.بد نیست بدانیم از زمان روی کار آمدن طالبان در این کشور بسیاری از تحلیلگران خارجی و بدخواهان کشورمان معتقد بودند تجارت تهران ــ کابل به حداقل ممکن خواهد رسید.تجار و بازرگانان دو کشور معتقدند که تسهیل در مرزها و افزایش ساعات کاری در گمرکها، خصوصا گمرک میلک در استان سیستان و بلوچستان،برگزاری اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دوکشوردرتهران،افزایش رفتوآمدهای هیأتهای تجاری دوکشورو برگزاری همایشها و نمایشگاههای اختصاصی درکابل، تهران، مشهد وهرات ازمهمترین عوامل افزایش تجارت میان دوکشور است.
افزایش ۴۱درصدی در ۲ ماه
حسین روستایی، رایزن بازرگانی ایران در افغانستان گفت: افغانستان یکی کشورهای هدف صادراتی، با بالاترین تراز تجاری مثبت با ایران است. میزان صادرات غیرنفتی ایران به افغانستان در دو ماه نخست سال جاری ۳۵۰ میلیون دلار است که این عدد حکایت از افزایش ۴۱درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته دارد.رایزن بازرگانی ایران در افغانستان تصریح کرد: ارزش صادرات غیرنفتی ایران به افغانستان در دوماهه اول سال ۱۴۰۳ به لحاظ ارزش ۱۰۲ میلیون دلار و از نظر وزن نیز ۱۸۱ هزار تن افزایش را تجربه کرد که در مجموع ارزش صادرات غیرنفتی ایران به افغانستان در دوماهه اول سال ۱۴۰۳ به رقم ۳۵۰ میلیون دلار و به لحاظ وزنی به ۷۹۵ هزار تن رسید؛ این میزان، در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۲۹ درصد به لحاظ وزنی افزایش یافته است.
وی افزود: همچنین میزان واردات ایران از افغانستان در دوماهه اول سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به رقم بیش از هفت میلیون دلار رسید. متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی به افغانستان در دوماهه اول سال ۱۴۰۳ بیش از ۴۴۰ دلار بوده که در مقایسه با دوره مشابه سال ۱۴۰۲ (۴۰۵ دلار)، بیش از ۳۵ دلار در هر تن افزایش را تجربه کرده که حاکی از صادرات کالاهای با ارزشافزوده بیشتر به افغانستان در دوره مورد بررسی است.
کالاهای صادراتی و وارداتی از افغانستان
بد نیست بدانیم درسال جاری محصول ذرت دامی با۳.۳میلیون دلارافزایش، جو با ۸.۱میلیون دلار افزایش، روغن جانشین کره کاکائو با یک میلیون دلار افزایش، اسپند با ۳۲۱هزار دلار افزایش، بادامزمینی با ۲۵۵هزاردلار افزایش وسرب تصفیهنشده با ۲۱۱ هزار دلار افزایش از مهمترین اقلام مؤثر در افزایش واردات از افغانستان بودهاند.اما بهطور کلی میتوان گفت ذرت دامی، جو، روغن جانشین کره کاکائو، سایر نباتات مورد استفاده درصنعت عطرسازی، اسپند، بادامزمینی با غلاف، سرب تصفیهنشده، میوههای خشک، فلفل، مویز و انواع حبوبات ازمهمترین اقلام وارداتی از افغانستان است.ازطرف دیگراما مهمترین کالاهای ایرانی صادراتی به افغانستان روغنهای سبک،فرآوردههای نفتی،گازهای نفتی، شمش،آهن، فولاد،کامپاند،انواع پلیاتیلن، هیدروکربورهای سبک و سنگین، مواد غذایی، اوره، گوجهفرنگی، سیب درختی، سیمان، سیبزمینی، میوهجات و سبزیجات، پرتقال و شیرخشک است که سهم زیادی در ارزآوری کشورمان داشته است.